‘Hayaletli Ada’ Poveglia’nın Gerçek Hikayesi

İtalya’da Venedik’e oldukça yakın bir konumda bulunan ve uzun senelerdir kaderine terk edilmiş şekilde duran Poveglia isminde bir ada var. Aslen birbirine bağlantılı üç ufak adacıktan oluşan Poveglia, tepeden bakınca bir wi-fi simgesi benzer biçimde görünüyor.

Bu talibi neredeyse karşınıza çıkacak her metin ve videoda ‘dünyanın en hayaletli adası‘ olarak görmeniz mümkün. Bunun sebebi ise adanın veba salgını esnasında bir karantina merkezi olarak kullanılması ve ‘yüzbinlerce insana’ gömüt olduğu yönünde iddialar. Doğal bir de seneler içinde bu iddialara eklenen yeni paranormal kent efsaneleri. Sadece durum aslen anlatıldığı benzer biçimde değil.

Ada yüzlerce yıl süresince işgalcilerden kaçan halkın yaşamış olduğu güvenli bir bölge olmuş

Poveglia adasının zamanı 6. yüzyıla kadar dayanıyor. O yıllarda işgalcilerden kaçan halkın sığındığı bir mekan olan adanın seneler içinde hem nüfusu artıyor hem de gelişmeye başlıyor. Ana karanın yasaklarından ve vergilerinden muaf bir halde sulh içinde yaşanmış olan ada, dönem dönem yaşanmış olan savaş ve çatışmalardan etkilense de balıkçılık benzer biçimde pek oldukça faaliyetin yürütülmüş olduğu adada yaşam uzunca seneler devam etti.

14. yüzyılın sonunda yaşanmış olan bir muharebede nüfusun Venedik’e tahliye edilmesi gerekti ve bu gelişme sonrası adanın nüfusu düşüşe geçti. Ada işgal edildi ve harap oldu. Bu yıkıcı savaş döneminden sonrasında 18. yüzyıla kadar ada boş bir toprak bütünü olarak öylece kalakaldı. 

18. yüzyılda ise gemilerin ve teknelerin yanaşacağı, yüklerin indirilip depolanacağı bir nevi liman olarak kullanıldı. 1782 senesinde alınan bir kararla ada hem de ‘sağlık’ hizmeti de vermeye başlıyor. Adanın ününü ‘hayaletli’ icra eden öykü de burada başlıyor.

Poveglia, uzunca seneler veba salgınından etkilenenler için bir karantina alanı olarak kullanılmış

Adanın liman görevi, patlak veren kara veba salgını sonrası birazcık değişime uğradı. Adada bulunan yapılar salgın esnasında yanaşan gemilerle gelenler ve ana karadaki vebalılar için bir karantina alanı olarak tekrardan düzenlendi.

Bu karantina bölgesi ve adadaki yapılar sonraki yıllarda psikiyatri ve dahiliye hizmetleri veren bir hastane, sonrasında da bir huzurevi olarak da kullanıldı. 1968’de ise adada bulunan bu hastane/huzurevi tamamen kapatıldı.

O yıllardan bu yana adaya nasıl biteceği, nasıl değerlendirileceği ve tekrardan hayata getirileceği ile ilgili çeşitli tartışmalar oldu. Bir öğrenci yurdu/yaşam alanının yapılması, turizme kazandırılması benzer biçimde türlü projelerle gündeme gelen ada, geçtiğimiz yıllarda bu ‘umutla’ 99 senelik kiralanmak suretiyle pazarlandı bile. Sadece gelen tekliflerin düşüklüğü ve devlete planlandığı kadar kâr getiremeyeceği benzer biçimde gerekçelerle bu işlemler de gerçekleşmedi.

Ek olarak bölge halkı da adanın gezim için devasa bir otel bölgesine dönüşmesini istemiyordu. Tüm bu gelişmeler, günümüzde talibi bomboş, metruk haldeki binalar sebebiyle girişlerin yasak olduğu bir alana dönüştürdü.

Ada neden ‘hayaletli ada’ olarak anılıyor?

Bildiğiniz suretiyle kara veba, milyonlarca insanoğlunun ölümüne sebep olan, insanlık tarihinin en ölümcül salgını olarak anılıyor. Poveglia da uzunca seneler veba hastalarına ve doktorlara ev sahipliği icra eden bir karantina adası olmuş. Hatta adada bir gömüt taşında ‘Kazmayın. Burada salgına maruz kalanlar yatıyor‘ yazıyor. 

Seneler boyu anlatılanlara ve medyada yer verilenlere gore ada yüzbinlerce veba hastasına gömüt olmuş, vebalılar adaya getirilip yakılmış ve adanın topraklarının neredeyse yarısı bu yanan bedenlerin küllerinden oluşuyormuş. Talibi ziyaret edenler ‘acayip sesler’ ‘hayaletler’ ‘çığlıklar’ duyuyormuş…

Adanın bazı bölgelerinde hala iskelet birikintileri varmış, hatta adada sonraları hizmete süregelen hastanede bir ‘deli doktorun’ yaşlı hastalar üstünde acayip deneyler yapmış olduğu ve gizemli bir halde adadaki çan kulesinden kendini atarak intihar etmiş olduğu benzer biçimde hikayeler bile anlatılmış.

Fakat ‘kara ölüm adası’ ‘hayalet ada’ benzer biçimde tanımlamalar, seneler içinde anlatılan kent efsanelerinin bir sonucu. Poveglia’nın korunması ve geliştirilip tekrardan hayata tutunması için kurulan ”Poveglia per Tutti” isminde derneğin sözcüsü Lorenzo Pesola, ada ile ilgili anlatılan pek oldukça şeyin temelinin olmadığını söylüyor. Bunların başlangıcında ise adada yüzbinlerce vebalının öldüğü iddiası var.

Pesola’ya gore adada ölen insanların sayısı iddia edilmiş olduğu benzer biçimde 160 bin ya da ‘yüzbinlerce’ değil. Bir ihtimal bu sayıyı sadece ‘binlerce’ olarak ifade edebiliriz. Ek olarak deli doktorun intihar hikayesi de tamamen tasarı.

Doğrusu aslen ortada bir tek yüzlerce yıl boyu türlü şekillerde insanların yaşamış olduğu, tedavi edilmiş olduğu bir adacık ve üstündeki harabe yapılar var. Bir de onları takip eden, gerçeği yansıtmayan, diziler ve korku türündeki kitaplarla masallaştırılan hikayeler var.

Poveglia’ya giriş neden yasak?

Ada temelde ziyarete kapalı. Doğrusu elini kolunu sallayan hepimiz gidemiyor. Sadece lüzumlu izinleri alarak çekim ya da araştırma için adaya gitmek mümkün. Ek olarak adaya bazı yasal olmayan yollarla da girildiği biliniyor. Birkaç yüz euro karşılığında kaçak ziyaretçileri adaya götürmüş olan teknelerin olduğu söyleniyor. Bu türden ziyaretler esnasında yapılmış bol miktarda da fotoğraf ve video mevcut. Yasağın sebebi ise yıkılmak suretiyle olan metruk binalar ve adaya giren ‘kaçak ziyaretçilerin’ bölgeye verdiği zarar.

Poveglia’da terk edilen binalardan ve adanın sokaklarından bazı görüntüler

Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4