Haz Almanın da Felsefesi Var: Hedonizm

Hedonizm’i en kısa haliyle Hazcılık olarak tanımlayabiliriz. Hedon, kelime anlamı olarak haz almak ve zevk anlamına geliyor. Dilimize ise Hazcılık olarak çevrilmiştir. Hedonizm’in savunduğu temel ilke; yaşam süresince haz almanın tek doğru tercih olduğu ve insanların yaşamını haz alabilecekleri şekilde planlaması icap ettiğini savunmasıdır.

Tahmin edeceğiniz suretiyle Hedonizm taraftarlarına Hedonist adı veriliyor. Hedonistlere nazaran, eğer bir fiil sonucunda haz veriyorsa doğru bir eylemdir. Doğrusu bir eylemin doğruluğu, kişiye haz vermesiyle doğru orantılıdır. Eğer bir fiil, kişiye haz vermiyorsa; şahıs o eylemi direkt sonlandırmalıdır. Fakat sanılanın aksine yalnız cinsel hazlar değil, öteki hazlar da Hedonizm’in eğer olmazsa olmazlarıdır.

Averaj bir Hedonist’in karakteristik özellikleri

Hedonistler’in ortak özellikleri genel olarak; bencillik, kendini beğenme, başkalarını kendi çıkarları için kullanma, eleştiriye kapalı olma üzerinedir. Organik olarak millî – dini değerler ile meşgul olmazlar. Kurallardan ve kısıtlamalardan hoşlanmazlar. Emek vermeyi sevmezler ve aile sorumluluğu başta olmak suretiyle hiçbir sorumluluğu kabul etmezler.

Hedonizm’de yaşanmış olan erken kavşak

Hedonizm’in kurucusu Sokrates’in talebesi de olan Aristippos’dur. Aristippos’un Hedonizm’inde insanı insan icra eden yegâne duygu hazdı. İnsan haz alabildiği sürece ve alabildiği kadar insandı. Haz; geçmiş ya da gelecekte değil, yaşanılan anın içinde aranmalıydı. Ek olarak bu hazzın temel tanımı somuttu.

Bir tek cinsel dürtüler değil; müzik dinlemek, otomobil kullanmak, yiyecek yiyecek, kitap okumak, nebat yetiştirmek şeklinde şeyler de insana haz verdiği müddetçe Hedonizm’in sınırlarına girmekteydi. Yaşam tarzlarından dolayı Roma İmparatorları ve Pompeii Halkı malum en meşhur Hedonistler olarak ifade edilmektedir.

Fakat Epikuros (Epikür)’a nazaran haz, bedensel değil ruhsal şu demek oluyor ki soyut olmalıydı. Aristippos’un tanımında evrensel terbiye ve seviye kurallarına aykırılık mevcutken, Epikuros’un tanımında bundan söz edilemez. Epikuros; bilgeliğin, onurun, şerefin ve adil yaşamın Hedonizm için eğer olmazsa olmaz kriterler bulunduğunu ifade etmiştir.

Bazı bilim adamlarına nazaran pandemiden sonrasında Hedonizm yükselecek

ABD’nin en elit üniversitelerinden önde gelen ve son altı ABD Başkanı’ndan dördünü yetiştiren Yale Üniversitesi’nde görevli Dr. Nicholas Christakis, The Guardian’a verdiği demeçte “Salgın esnasında dindarlıkta, kanaatkârlıkta ve garanticilikte artış görülüyor. Daha ilkin yüz seneler süresince yaşanmış olan salgınlarda gördüğümüz şeyleri şimdi de görüyoruz. 2024’te tüm bunlar tersine dönecek. İnsanların bıkıp usanmadan sosyalleşmeye çalışacağı, dindarlığın zayıflayacağı ve cinsellikte artışın olacağı bir gelecek bizleri bekliyor” diyor. Christakis, bu tezine dayanak olarak “İspanyol gribinin arkasından 1920’lerde yaşananları” gösteriyor.

Hedonizm’i özetlemek gerekirse özetleyen meşhur Hedonist hikâyesi

Meşhur bir sporcu, otomobiline binmek üzereyken yanına bir kadın yaklaşır. Sporcuya “minik bir bebeğinin bulunduğunu, bebeğin oldukça hastalandığını ve hastane harcamalarını karşılayamadığını, onun her gün birazcık daha ölüme yaklaştığını” anlatır. Kadının anlattıkları sporcuyu etkisinde bırakır. Derhal çek defterini çıkarır ve yüklüce bir para meblağı yazarak kadına verir ve “Ümit ederim bebeğinin iyi günleri için harcarsın” der. Sporcu ertesi gün kulüpte öğle yemeği yerken yanına bir arkadaşı yaklaşarak, “Geçen gün çocuklar, bir kadının seninle konuştuğunu ve o kadına yüklüce bir çek verdiğini söylediler” der. Meşhur sporcu, “Evet, ne olmuş” der. Arkadaşı, “O kadın bir sahtekâr, varlıklı kişilere yaklaşıp hasta bir bebeği bulunduğunu söyleyerek para koparırmış. Korkarım senden de koparmış” der. Sporcu büyük bir sevinçle, “O şekilde mi, şu demek oluyor ki ölümü beklenen bir bebek yok mu? İşte bu hafta duyduğum en güzel haber bu” der.

Yukarıdaki hikâye daha oldukça Epikuros’un Hedonizm’ine uygun olsa da “Aristippos’un Hedonizm’i değil” de diyemeyiz.

Peki ya sizler Hedonizm için neler düşünüyorsunuz? Türkiye simülasyonunda Hedonist olmak sizce mümkün mü? Yorumlarda belirtebilirsiniz.

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4