Hipotez Nedir, Ne İşe Yarar? Hipotez Örnekleri

Günlük yaşantımızda kullanmamıza karşın, aslen ne işe yaradığını bilmediğimiz onlarca fazla kavram bulunuyor. Bunlardan bir tanesi ise Hipotez terimi. Bir öteki adıyla, varsayım olarak bildiğimiz hipotez nedir, ne işe yarar benzer biçimde soruları merak eden kullanıcılarımız için tüm detaylarıyla beraber Hipotez terimini ele aldık.

Bir araştırmada, yapacağınız deneyde yada gözlemlerinizde doğruya ulaşmanızda oldukça büyük bir rol oynayan hipotez, sizi en doğru şekilde yönlendiriyor. Eğer bir araştırma yapacaksanız, ilk adımınızın bir hipotez oluşturmak bulunduğunu biliyor olmalısınız. Şundan dolayı eğer sıkı araştırmacı birisiyseniz, hipotezin ne kadar etkili bir kavram bulunduğunu iyi biliyorsunuzdur. Isterseniz sözü asla uzatmadan, bu kadar mühim olan hipotez nedir, ne işe yarar, hipotez örnekleri nedir benzer biçimde dört gözle beklenen soruları sizler için yanıtlayalım.

İlk olarak, hipotez nedir?

İlk olarak, hipotezin ne işe yaradığını öğrenmekle başlamış olalım. Bir öteki adıyla varsayım olarak bildiğimiz hipotez, bazı kanıtlara dayanılarak ortaya çıkan fikirlere verilen addır. Hipotez, aslen yapılacak olan bir araştırmanın ilk adımı olarakta bilinir. Ilkin varsayımlar ile süregelen araştırmaların ilk adımına, hipotez adı verilir. Değişik değişkenleri bir araya toplayan hipotez, çoğu zaman birkaç kanı üstünden yapılır. Hipotez’in birden fazla çeşiti bulunuyor. Kolay, karmaşık, yönlü, yönsüz, boş, ilişkiye dayalı olmak suretiyle toplamda 6 hipotez çeşiti bulunuyor ve bu çeşitlerden her birinin kendilerine nazaran anlamları bulunuyor.

Hipotez kelimesi aslen Latince dilinden gelmektedir. Latincede “önermek” anlamına haiz bu kelime, aslen hipotithenai olarak bilinmektedir. Tıpkı Türkçe’de olduğu benzer biçimde, Latince dilinde de varsayım, önerme benzer biçimde anlamlara haiz. Bir hipotez oluşturmak istiyorsanız, karşınıza iki türlü değişken çıkacaktır. Bunlardan bir tanesi bağımlı, bir diğeri ise bağımsız değişkenlerdir.

Hipotez ne işe yarar?

Hipotezin aslolan görevi, başlatacağınız bir araştırmanın, gözlemin yada deneyin ileride mümkün kılınmasına destek sağlamaktır. Eğer çoğunlukla araştırma yada gözlem yapıyorsanız, aslen hipotezi çoğunlukla kuruyorsunuz. Meydana getirilen araştırma, gözlem yada deneyin ilk adımlarından bir tanesi de kesinlikle hipotez olmalıdır. Şundan dolayı, bir öteki adıyla varsayım olan hipotez, gözlemlerin doğrulanmasında oldukça büyük rol oynayan kavramlardan bir tanesi. Araştırmalarınızında doğru yönde ilerlemesini elde eden hipotez, oldukça mühim bir kavramdır.

Peki hipotez türleri nedir?

Kolay hipotez

Hipotez örneklerinden ilki, en kolay mantığa haiz olan ve adından da anlaşılacağı benzer biçimde kolay hipotez. Bu hipotez türü, bağımlı değişken ve bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi ve bağlılığı gösteriyor. Örnek olarak “arabayı daha sakin kullanırsan, yakıt tüketimin daha da azalır” örneğine bakalım. Burada, arabayı daha sakin kullanmak bağımsız bir değişken olurken, arabanın yakıt tüketiminin azalması ise bağımlı değişken oluyor.

Karmaşık hipotez

Karmaşık hipotez, bundan önceki hipotez türüne nazaran benzer bir hipotez türüdür. Karmaşık hipotez, iki ve üstü bağımsız değişken ile iki ve üstü bağımlı değişkenin arasındaki bağlılığı ve ilişkiyi gösteriyor. Karmaşık hipotez türüne örnek verecek olursak, yukarıdaki örneği şöyleki güçlendirebiliriz: “Arabayı daha sakin ve düşük devirde kullanırsan, yakıt tüketimin daha azalır ve arabanın motor ömrü oldukca daha uzun olur.” Örnek olarak, bu örnekteki “arabayı daha sakin ve düşük devirde kullanırsan” kelimesi bağımsız değişken olurken, “yakıt tüketimin daha azalır ve arabanın motor ömrü oldukca daha uzun olur” ise bağımlı değişken olarak ayrıştırılabilir.

Yönlü hipotez

Yönlü hipotez, öteki hipotez türlerine nazaran daha oldukca yönleri ve tesirleri gösteriyor. Meydana getirilen bir tespitin, nasıl sonuçlar elde edebileceğini söyleyen yönlü hipotez, değişkenler arasındaki ilişki doğasını tahmin edebilir. Yönlü hipotez için bir örnek vermemiz gerekirse, “beş senelik bir süre süresince uygun yüyecekleri yiyen dört yaşındaki çocuklar, uygun bir yiyecek yiyemeyen çocuklardan daha yüksek IQ seviyelerine haizdir.” cümlesini kullanabiliriz. Gördüğünüz benzer biçimde, tesir ve faydalarını açık ve net bir halde söylüyor.

Yönsüz hipotez

Eğer hiçbir teoriye haiz değilseniz ve buna karşın bir hipotez kuruyorsanız, yönsüz hipotez türüne giriyorsunuz. Hipotez ilişkisinin yönünü hemen hemen tahmin etmeden, iki değişken arasındaki birlikteliğin var bulunduğunu bildiren bu hipotez türü, yönlü hipotez türünün tam tersi olarakta bilinir.

Boş hipotez

Gelelim HO sembolü ile gösterilen, aykırı bir ifadeye haiz olan boş hipoteze. Bağımlı ve bağımsız değişkenler içinde hiçbir ilişki bulunmuyorsa, bu hipotez türüne boş hipotez deniliyor. Boş hipotez, öteki hipotezlere nazaran negatif bir ifade olarak bilinir.

İlişkisel ve gündelik hipotez

Hipotez türlerinin en sonuncusu olan ilişkisel hipotez, değişkenlerden bir tanesinde değişim olduğunda ve bu değişiklikten öteki değişkenler etkilendiğinde ortaya çıkıyor. Bu hipotez türü, neden-sonuç ilişkisini ortaya çıkarmaktadır.

Peki bir hipotez nasıl olmalı?

Hipotez oluşturmak için, öncelikle değişkenleriniz olması gerekiyor. Yaptığınız hipotezin kontrol edilebilir olması gerekiyor. İsterseniz kontrol edilemeyen hipotez örnekleri de ortaya çıkarabilirsiniz. Çoğunlukla araştırmacılar, yapacakları deneyin nasıl gerçekleşeceğini öğrenmek için hipotez yöntemine başvururlar. Araştırdığınız mevzuya odaklanarak, değişik değişkenler ile hipotezlerinizi desteklemeniz gerekir. Hipotezinizin anlaşılabilir, sınanabilir ve bilimsel gerçeklere uygun olması gerekir.

Hipotez örnekleri:

• Kolay hipotez: Her gün şekerli içeceklerin tüketilmesi, obeziteye neden olur.
• Boş hipotez: Tüm zambakların aynı sayıda yaprakları vardır
• Yönlü hipotez: Bir şahıs 7 saat uyursa, azca uyuduğu için daha azca bitkinlik hissedecektir.
• Karmaşık hipotez: Arabayı daha sakin ve düşük devirde kullanırsan, yakıt tüketimin daha azalır ve arabanın motor ömrü oldukca daha uzun olur
• Yönsüz hipotez: A yolu ile B yolunun mesafesi tamamiyle aynıdır

Hipotez türlerine yukarıdaki örnekleri net bir halde verebiliriz. Hipotez türleri, temelde birbirlerine benziyor olsalar bile her birinin değişik yöntemi bulunuyor. Eğer yapacağınız gözlemde, araştırmada yada deneyde bir hipotez oluşturmak istiyorsanız, yukarıdaki hipotez yöntemlerini oldukça iyi biliyor olmanız gerekir.

Sizler için hipotez nedir, hipotez ne işe yarar, hipotez türleri benzer biçimde dört gözle beklenen soruları yanıtladık. Hipotez, yapacağımız araştırmalarda daha doğru bir halde yönlendirilmemizi, daha net sonuçlara varmamızı sağlıyorken, meydana getirilen gözlemlerde ve deneylerde de çoğunlukla kullanılıyor. Sizler daha ilkin hipotez yönetimi kullandınız mı? Kullandıysanız deneyimlerinizi bizlerle paylaşmayı ihmal etmeyin!