Tasarım Nedir, Ne İşe Yarar?

Oyun tasarımını beğenmedim, mobilyanın tasarımı pek hoş olmamış, pantolon kumaşı güzel fakat tasarımı kullanışlı değil şeklinde sayısız örnek verebiliriz ve her bir örnekte karşımıza ne olursa olsun tasarım sözcüğü çıkar. Eğer bu işlerle uğraşan biri değilseniz tasarımın yalnızca ortaya çıkan ürünün güzel görünmesini sağlamak zannedebilirsiniz. Sadece tasarım nedir sorusunun yanıtı fazlaca daha karmaşık.

Peki, tasarım nedir? Tasarım en geniş tanımıyla söz mevzusu ürünü, mevcud sınırlar çerçevesinde en iyi hale getirmektir. Şu demek oluyor ki evet, tasarım süreci sonunda o ürün güzel görünmelidir sadece işe yarar olmadığı sürece güzel görünmesinin pek de anlamı yoktur. Kafalar birazcık karışmış olabilir. Gelin tasarım nedir, çeşitleri nedir şeklinde soruları yakından inceleyelim ve bu dünyanın pek bilinmeyen noktalarını görelim.

Tasarım nedir?

Tasarım için tarih süresince pek fazlaca değişik tarif yapılmış olsa da en güzeli Elizabeth Adams Hurwitz’in söylediği gibidir; tasarım, lüzumlu olanın araştırılmasıdır. Ürünün kuvvetli mü, güzel mi, ince mi, dayanıklı mı, güzel duyu mi, zor mu, kullanışlı mı ne olması gerekiyorsa bunun araştırılmış olduğu ve bir sınır çerçevesinde uygulanmış olduğu süreç tasarım sürecidir.

Bu tanımı tasarım gerektiren tüm alanlarda görmek mümkün. İnternet sitesi, mobil uygulama, arayüz, yazılım, mobilya, mimari, moda ve hatta okumakta olduğunuz bu yazının ortaya çıkışı bile benzer bir tasarım sürecinin sonucudur. Elbet söz mevzusu ürüne ve uygulama alanına gore tüm tasarım süreçleri kendine özeldir. 

Tasarım modelleri:

• Rasyonel model
• Fiil merkezli model

Rasyonel model:

Herbert A. Simon, Gerhard Pahl ve Wolfgang Beitz tarafınca ortaya atılan rasyonel tasarım modeline gore tasarımcılar, engellemeler ve hedefler çerçevesinde tasarımı bu duruma optimize etmeye çalışırlar. Tasarım plan odaklıdır ve bu süreç pek fazlaca aşamadan meydana gelir. Öngörülebilir ve kontrollü bir halde araştırma, tasarımın eğer olmazsa olmazıdır.

Rasyonel tasarım modeline gore tasarım süreci şu aşamalardan oluşur;

• Tasarım hedefinin belirlendiği tasarım özeti
• Hedef analizi
• Araştırma
• Tasarım gereksinimlerinin belirlenmesi
• Problemleri çözmek için kavramsallaştırma
• Değişik tasarım çözümlerinin sunulması
• Geliştirme ve iyileştirme
• Geliştirilen tasarımın kontrol edilmesi
• Gerçek ürün üstünde tasarımın uygulanması
• Değerlendirme ve sonuçlandırma
• Sonuca gore gerekirse tekrardan tasarım

Fiil merkezli model:

Fiil merkezli tasarım modeli, rasyonel tasarım modeline tepki olarak dünyaya gelmiştir. Buna gore tasarımcılar duygularını ve yaratıcılıklarını kullanırlar. Tasarım süreci doğaçlama olarak ilerler ve tasarım aşamaları ise belirgin olmamakla beraber bağlantılır. Fiil merkezli tasarım modelinin temelinde ampirist felsefe yatmaktadır.

Fiil merkezli model de tıpkı rasyonel merkezli model şeklinde araştırma, data ve denemeler üstüne kuruludur. Sadece rasyonel modelde olduğu şeklinde tasarımcıları belirli kalıplar içine sokmaz. Fiil merkezli modeli benimseyen tasarımcılar herhangi bir denetim mekanizması ya da kurallar olmadan tasarım sürecini tamamlamayı hedeflerler.

Felsefi yönelimlerine gore tasarım yaklaşımları:

• Eleştirel tasarım, ilişkin olduğu kültürde mevcud değerleri eleştirir ve yorumlar.
• Katılımcı tasarım, mevcud bir sürece katılarak zenginleştirir.
• Bilimsel tasarım, güzel duyu kaygıları bir çok süre ikinci planda meblağ ve bilimsel veriler ışığında hareket eder.
• Hizmet tasarımı, ürünü değil ürün ile beraber yaşanmış olan deneyimi organize eder.
• Sosyoteknik sistem tasarımı, cemiyet gereksinimlerine odaklanarak bilhassa iş deneyimini iyileştirmeyi hedefler.
• Nesiller arası tasarım, yaş ilerledikçe ortaya çıkan sorunların günlük yaşamı etkilememesi üstüne odaklanır. 
• Kullanıcı merkezli tasarım, son kullanıcının talep ve gereksinimlerine odaklanır.

Tasarım ve öteki disiplinler arasındaki ilişki:

Tasarım ve sanat arasındaki ayrılmaz ilişki ile alakalı ilk öğretiler 20. yüzyılda Alman Bauhaus ve Ulm Tasarım Okulu’nda ortaya atıldı. Sezgiyi kullanarak iş yaratma olarak tanımlanan bu süre. güzel sanatlar ve uygulamalı sanatlar içindeki disiplinlerle paylaşılmış ve her birine özgü süreçlerden bahsedilmiştir. 

Tasarım ve mühendislik arasındaki birlikteliğin temelleri; bilimsel ve matematiksel veriler, ekonomik yapılar ve makine sistemleri şeklinde pek fazlaca değişik detay üstüne atılmıştır. Bilimsel odaklı olarak ilerleyen mühendislik çalışmalarının tasarım süreçlerinin insan merkezli olması gerektiğinden bahsedilmiştir.

Tasarım ve üretim arasındaki ilişki, uygulama sonucu ortaya çıkacak ürünlere odaklanır. Uygulama sürecinde herhangi bir problem çıkmaması, çıkacaksa telafi edilmesi ve ürünün planlandığı şeklinde ortaya çıkması; tasarım sürecinde odaklanılan temel noktadır. Şu demek oluyor ki temelde üretim tasarımları sorun çözmeye yöneliktir.

Tasarım türleri:

• Uygulamalı Sanatlar
• Mimari
• Otomotiv tasarımı
• Biyolojik tasarım
• Kartografik yada harita tasarımı
• Yapılandırma tasarımı
• İletişim tasarımı
• Kostüm tasarımı
• Tasarım yönetimi
• Ekolojik tasarım
• Mühendislik tasarımı
• Tecrübe tasarımı
• Moda Tasarımı
• Çiçek tasarımı
• Oyun tasarımı
• Grafik tasarım
• Informasyon mimarisi
• Informasyon tasarımı
• Endüstriyel Tasarım
• Eğitici tasarım
• Etkileşim dizaynı
• İç dizayn
• Peyzaj Mimarlığı
• Aydınlatma tasarımı
• Modüler tasarım
• Hareketli grafik tasarım
• Organizasyon tasarımı
• Süreç tasarımı
• Ürün tasarımı
• Mülk tasarımı
• Manzaralı tasarım
• Hizmet tasarımı
• Toplumsal tasarım
• Yazılım Tasarımı
• Ses tasarımı
• Mekansal tasarım
• Stratejik tasarım
• Sistem mimarisi
• Sistem tasarımı
• Sistem modelleme
• Kentsel Tasarım
• Kullanıcı deneyimi tasarımı
• Kullanıcı arayüzü tasarımı
• Vexillografi ( Bayrak Tasarımı )
• Web tasarım

Günümüz dünyasının ayrılmaz bir parçası olan tasarım nedir, türleri nedir şeklinde dört gözle beklenen soruları yanıtladık ve tasarım ile değişik disiplinler arasındaki ilişkilerden bahsettik. Tasarım dünyası ve tasarım süreçleri ile alakalı düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.