TÜRİB tarımsal ürün endekslerini yayımlamaya başladı

Ziraat ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, “Elektronik Ürün Senedi”nden (ELÜS) oluşan endekslerin, 
ziraat ürünlerinin fiyat hareketleri hakkında üreticiler ile besin ve 
finans sektöründeki paydaşlara daha çok informasyon sağlayacağını belirterek, “Fiyat değişimleri daha kolay tahmin edilecek, 
analizler daha doğru yapılacak ve ürün performans ölçümleri etkin olarak kullanılacak.” dedi.

Pakdemirli, Türkiye Ürün İhtisas Borsasının (TÜRİB) tarımsal ürün endekslerini yayımlamaya başlaması dolayısıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde düzenlenen tanıtım toplantısında, tarımsal ürün ticaretinin artmasıyla 
ürün borsalarının da gelişmeye başladığını, 2017’de TÜRİB‘in kurulmasıyla ziraat ürünleri ticaretinin daha etkin bir konuma ulaştığını söylemiş oldu.

Ürün borsası ile lisanslı depoculuğun birbirinden ayrılmaz parçalar bulunduğunu ifade eden Pakdemirli, “Bu iki yapı, ne kadar sıkı ve uyumlu çalışırsa, 
üretim ve kazancın güvencesi de o boyutta güçlenerek artacaktır.” diye konuştu.

Bakan Pakdemirli, lisanslı depoculuk yardımıyla üreticinin, depo harcamalarından kurtularak ürünlerini güvenli, sigortalı ve sıhhatli şekilde çağdaş depolarda muhafaza ettiklerini bildirdi.

Böylece üreticinin, hasat döneminde arz yığılması sebebiyle oluşan 
fiyat düşüşlerinden daha azca etkilendiğini ve ürünü sonraki aylarda daha yüksek fiyattan satma olanağına kavuştuğunu vurgulayan Pakdemirli, şu şekilde devam etti:

“Lisanslı depoya teslim etmiş olduğu ürün karşılığında almış olduğu ürün senedi ile mahsulünü, ürün borsasında elektronik ortamda daha geniş bir yelpazede fazlaca sayıda alıcıya ulaştırabiliyor. Lisanslı depo şirketi sayısı 38’den 138’e ulaştı. Lisanslı depo kapasitesi ise 1,8 milyon tondan 7,7 milyon tona ulaştı. Ürün bazında ise hububat ile süregelen bu süreç, baklagiller ve yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin-zeytinyağı, kuru kayısı ve antepfıstığının dahil olmasıyla genişledi. Bakanlık olarak, Tecim Bakanlığı ve TOBB ile yürüttüğümüz iş birliği yardımıyla, üreticilerimizi destekleyerek bu sisteme daha fazlaca dahil olmaları ve ürünlerin daha çok oranda ürün borsasında işlem görmesi için çaba gösteriyoruz.”

ELÜS ile 5 milyon liraya kadar faizsiz kredi imkanı

Pakdemirli, TÜRİB‘in, ziraat ürünlerinin kayıt altına alınıp, alım-satımının yapıldığı, hareketlerinin takip ve denetim edilmiş olduğu bir yapı bulunduğunu dile getirerek, söz mevzusu yapıda bilhassa üreticinin finansal sisteme erişiminin ve entegrasyonunun önemine dikkati çekti.

Üreticinin, ürününü lisanslı depoya teslim ettiğinde, kendisine ELÜS verildiğini belirten Pakdemirli, şunları söylemiş oldu:

“Üretici bu belge ile ürünlerini istediği vakit satabiliyor. ELÜS yardımıyla, Ziraat Bankasından 5 milyon liraya kadar sıfır faizli kredi kullanarak finansman ihtiyacını karşılıyor. Borsa yardımıyla üreticiler mahsullerini yalnız mahalli piyasada değil, ulusal ve internasyonal pazarlara da ulaştırabiliyor. Bu durum, hem rekabeti hem de kazancı bununla beraber getiriyor. Ürün İhtisas Borsasında ürünler, kaliteye nazaran sınıflandırılarak tutarları belirlendiğinden, bu yapının gelişmesi kaliteli üretimin artmasına da direkt katkı sağlıyor.”

Pakdemirli, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafınca alınıp satılan aynı kalitedeki bir ürünün, Ürün İhtisas Borsasında değişik ISIN kodları ile işlem gördüğünü ve bu durumun, piyasaların derinlik kazanmasını engellediğini beyan etti.

Bundan dolayı, Ürün İhtisas Borsası ve TAKASBANK’ın ISIN kodu sayısının azaltılması için hızlıca bir emek harcama yapması icap ettiğini belirten Pakdemirli, “Bu çalışmanın sonuçlandırılması halinde ELÜS işlemleri derinlik kazanacak, Ürün İhtisas Borsası fiyat oluşumunda daha etken rol alacak ve piyasa fiyatlarının daha saydam ortamda oluşması sağlanacaktır. Böylece, tarımsal ürünlerin fiyatlarında vakit ve mekan faktörlerinden kaynaklı farklılıklar telafi edilecek, tüketiciler, bu ürünlere daha uygun ve gerçek rakamlarla ulaşabilecektir.” dedi.

“ELÜS ile tarımsal ürünlerin fiyat performansı ölçülebilecek”

Pakdemirli, ürün fiyat endekslerinin, ziraat ürünleri piyasasına değişik bir boyut katacağını, bu endekslerin ELÜS işlemlerini kullanarak tek yada grup halindeki tarımsal ürünlerin fiyat performansını ölçmek amacıyla tasarlandığını belirterek şunları kaydetti:

“Borsada işlem gören ELÜS’lerden oluşan endeksler, 
ziraat ürünlerinin fiyat hareketleri hakkında üreticilerimiz ile besin ve 
finans sektöründeki paydaşlarımıza daha çok informasyon elde edecektir. Fiyat değişimleri daha kolay tahmin edilecek, 
analizler daha doğru yapılacak ve ürün performans ölçümleri etkin olarak kullanılacak. İlk olarak, stratejik önemi ve likiditesi yüksek olan, 
buğday, arpa ve mısır için uygulanmaya başladı. Bir gösterge aracı olarak kullanılabilecek bu endeksler yardımıyla, 
piyasanın anlık durumu saydam bir halde ortaya konulacak ve 
öteki yatırım ürünleriyle karşılaştırma imkanı da sağlanacaktır.”

“Hedefimiz, TMO’nun yapmış olduğu alımların tamamını ELÜS kanalıyla gerçekleştirmek”

Pakdemirli, gelecek dönemde lisanslı depoculuk ve Ürün İhtisas Borsasının öneminin artacağını vurgulayarak, “Ürün Fiyat Endeksleri de besin arzı ve ticareti mevzusunda üretici ve yatırımcılara yol çizmesi ve öngörüler sunması açısından oldukça yararlı bir uygulamadır.” diye konuştu.

TMO’nun ELÜS kanalıyla 
2016’da 12 noktada alım yaptığını bildiren Pakdemirli, bunun 2020’de 108’e yükseldiğine dikkati çekti.

Pakdemirli, 2020’de TMO’nun toplam alımının yüzde 80’inin ELÜS kapsamında gerçekleştirildiğini ifade ederek, “Hedefimiz, lisanslı depoculuk sisteminin ülke genelinde yaygınlaşmasıyla beraber TMO’nun üreticiden yapmış olduğu alımların tamamını lisanslı depolar üstünden ELÜS kanalıyla gerçekleştirmek. ” dedi.

Ziraat ürünleri ticaretinin gelişmesinin, lisanslı depoculuk ve Ürün İhtisas Borsasının güçlenmesinden geçtiğini belirten Pakdemirli, Ürün Fiyat Endeksleri uygulamasının, üreticinin gelirlerinin artmasına, yatırımların büyümesine ve sektörün kuvvetlenmesine büyük katkı sağlayacağına inandığını kaydetti.

“Buğdayın fiyatı için artık TÜRİB’e bakacağız”

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da, elindeki tarımsal emtiayı doğru şekilde korumuş olan, bu tarz şeyleri sıhhatli depolama sistemleri ile muhafaza edebilen ve arz talep dengesini sağlayabilen ülkelerin şoklardan daha azca etkilendiğini dile getirdi.

Son 10 senedir ziraat piyasasında iki aşamalı bir dönüşüm sürecinin içinde olunduğunu söyleyen Hisarcıklıoğlu, sözlerine şu şekilde devam etti:

“Bu dönüşümün ilk ayağı lisanslı depoculuktu. Bu mevzuda tecim borsalarımızın ve Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) öncülüğünde oldukça iyi bir noktaya geldik. Gelişmiş ziraat piyasasının ikinci ayağı olan TÜRİB ise 2 yıl ilkin etkinlik iznini alarak operasyonlarına başladı. Bu 2 yılda ziraat piyasası paydaşlarını, şu demek oluyor ki ziraatçıyı, taciri, sanayiciyi, yatırımcıyı, bankayı ve TMO’yu bir araya getirerek ortak bir noktada buluşturdu. 2019 sonunda 50 bin olan yatırımcı sayısı, 90 bin yatırımcıyı geçti. TÜRİB bu süreçte sıhhatli fiyat oluşumuna katkıda bulunmuş oldu.”

Elektronik Ürün Senedinin (ELÜS) çiftçinin finansmana erişiminde üstlendiği fonksiyonun her geçen gün ehemmiyet kazandığını, çiftçinin, ELÜS’leri güvence göstererek finansman sağladığını ve malını değerinde satma şansını elde ettiğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, TÜRİB ile yola çıkarken ortaya koydukları hedefleri birer birer gerçekleştirdiklerini beyan etti.

Hisarcıklıoğlu, tanıtımını yaptıkları tarımsal ürün endeksleri ile ilgili informasyon vererek, “Bu endeksler bizlere ürün piyasasını saydam ve rahat bir halde seyretme imkanı tanıyacak. Ülke genelinde referans fiyat oluşumuna katkı sağlayacak. Artık buğdayın fiyatı için Şikago’ya, Londra’ya değil, TÜRİB endeksine bakacağız. Bu endeksler tarımın nabzı, çiftçinin ve yatırımcının pusulası olacak.” dedi.

Tarımsal aktiviteyi her insanın ekranlardan izleyebileceğini belirten Hisarcıklıoğlu, “Bugün buğday yüzde 2 artmış, mısır yüzde 1 düşmüş diye konuşan yorumcular olacak televizyonda. Ziraatçi de önünü rahat görecek, yok pahasına elindeki malını satmayacak. Arz ve talep dengesizliklerini süratli tespit edip, doğru politikaları geliştirebileceğiz.” diye konuştu.

Hisarcıklıoğlu, TMO’nun piyasa müdahalelerinin etkilerini net olarak görebileceklerini, böylece TMO’nun hububat piyasasında uygar bir piyasa yapıcı benzer biçimde konumlanmasına da destek vereceklerini söylemiş oldu.

Bununla beraber öteki emtialar ile Türkiye’deki tarımsal ürünlerin performansını da karşılaştırabileceklerini dile getiren Hisarcıklıoğlu, “Dünyada hububatın fiyatı ne olmuş, Türkiye’de ne olmuş? diye rahatça karşılaştırma yapabileceğiz. Türkiye’deki fiyat değişimlerinin ne kadarı küresel piyasalardan kaynaklanıyor, ne kadarı bizlerden kaynaklanıyor görebileceğiz.” diye konuştu.

“Döviz ve altın yerine tarımsal ürüne yatırım yapılabilecek”

Hisarcıklıoğlu, ilerleyen dönemde bu endekslerin birer yatırım aracına da dönüştürülebileceğine işaret ederek, lüzumlu emekler tamamlandığında isteyen her insanın ziraat ürünlerine yatırım yapabileceğini bildirdi.

Böylece vadeli mevduatla iş yapmak istemeyen vatandaşın, döviz ve altın yerine tarımsal ürüne yatırım yapabileceğini belirten Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:

“Oluşturulan endeksler TÜRİB web sitesi ile Matriks ve Foreks veri terminallerinde yayınlanacak. Gelecek yıllarda hayata geçecek vadeli işlem sözleşmeleri ile piyasa oyuncuları risklerini azaltabilecek. Böylelikle fiyat daha sıhhatli oluşacak, ziraatçi de önünü daha rahat görüp planlamasını ona nazaran meydana getirecek.”