İklim Krizinin Türkiye’ye Tesirleri Nasıl Olacak?

Gelecekle ilgili hayal kurduğunuzda gözünüzün önüne ne geliyor? Sözgelişi yıl 2050 olmuş olsa, sizce nasıl bir sabaha uyanacaksınız? İşe ya da okula giderken neler yaşayacaksınız? Sabah kahvaltınızda, akşam yemeğinizde ne yiyeceksiniz? Hafta sonu ‘birazcık hava alayım’ demek için nereye gidip ne görmüş olacaksınız?

Eğer ‘düzgüsel’ bigün, keyifli anlamış olur ve mutlu gülen yüzler hayal ettiyseniz, ne yazık ki yanılıyorsunuz. Şu sebeple bu şekilde giderse, 2050’de Türkiye’nin her yerinde bambaşka felaketler olacak.

Sebep iklim krizi ve ne yazık ki bahsi geçen tüm fena senaryolar ‘senaryo’ olmaktan her geçen gün uzaklaşıyor

Artık adını neredeyse her gün duyduğumuzdan mı, yaşayacaklarımızın kötülüğünün yarattığı inkar psikolojisinden mi kim bilir, iklim krizini enteresan bir halde insanların büyük bir çoğunluğu ciddiye almıyor. 

Hâlbuki soframızdaki yemekten içtiğimiz suya, evimizin camından baktığımızda gördüğümüz manzaradan sağlığımıza her şeyi etkiliyor iklim krizi ve bu etkisinde bırakır giderek büyüyecek.

İklim krizi ziraat alanlarını yok ediyor, ormanlarımızı yakıyor, sularımızı kurutuyor, hayvanları öldürüyor, kasabaları ve köyleri sular altında bırakıyor, fakat bu tarz şeyleri bu şekilde söylemek o kadar da etkili olmuyor. O yüzden, elimiz kolumuz bağlı benzer biçimde davranıp hiçbir şey yapmazsak neler olacak, 2050 yılına bir vakit yolculuğu yapmış olup daha yakından bakalım…

2050 yılının Türkiyesindesiniz…

Bayağı bigün, uyandınız ve hava durumunu denetim ettiniz…

Hava sıcaklığı yaşadığınız şehirde 45 aşama. Hissedilen oldukca daha yüksek… Kötü değil… Daha kötülerine de tanık oldunuz şundan dolayı Türkiye’de sıcaklıklar son 30-40 yılda 4-5 aşama arttı. Hatta haberlerde de sık sık gördüğünüz suretiyle, bazı bölgelerde bu 6-7 derecelere kadar çıktı… 

Her neyse, hava ne kadar sıcak olursa olsun, yataktan çıkmanız lazım; banyoya gittiniz, musluğa yöneldiniz; su yok!

Fakat bu duruma da oldukca şaşırmadınız. Şu sebeple Türkiye, 2020’li yıllardaki ‘su stresi yaşayan ülkeler’ sınıfından ‘su kıtlığı çeken ülkeler’ konumuna ulaştı bile. Son yıllarda bu kriz iyice büyümüş ve su kesintileriyle geçen günler, saatler, haftalar ‘normalleşmeye’ başlamış.

Bu şekilde bir durumda ne yapardınız? Sular yok, kim bilir tekrar ne vakit sıra sizin bölgenize gelecek de evinize su verilecek bilmiyorsunuz. Fakat yaşam da devam ediyor… Yaratıcılığınızı kullanıp susuz yaşamaya bulacağınız çözümleri merakla bekliyoruz…

En azından elektrikler var dediniz, çat! O da gitti

Enerji krizi 2020’li yılların başlarında tesiri iyiden iyiye artan sadece o dönemlerde o kadar da ne işe yaradığını anlayamadığımız bir durumdu. 2050’de ise ne anlama geldiğini oldukca iyi biliyoruz.

Şu sebeple su kesintileri benzer biçimde elektrik kesintileri de normalleşmiş durumda.

Neden? Şu sebeple zamanımız varken yenilenebilir enerji kaynaklarına kafi yatırımları yapmadık ve bu bir taraftan iklim krizinin etkilerini güçlendirirken, bir taraftan da o etkisinde bırakır üzerimize vardığında elektriksiz kalmamıza neden oldu.

Şu sebeple ekstrem hava koşulları, artan nüfusa yetmeyen enerji üretim limitleri, tüm dünyayı etkisine alan bu krizin haliyle ülkemizi vurmuş olması tüm dengeleri altüst etti.

Yiyecek bir şeyler hazırlama sonucu aldınız; fakat bu mevzuda da bazı sıkıntılarınız var…

Su kıtlığı çeken, yeraltı kaynak suları yanlış ziraat uygulamaları ve iklim krizi sebebiyle tamamen yok olmuş, gölleri birer çorak araziye dönmüş bir ülkede, haliyle tarım da hayvancılık da oldukca fena durumda.

Dünyanın neredeyse tamamında durumun benzer bir çizgide ilerlediğini düşünürsek, 2050 senesinde neden sağlıksız beslendiğimizi, aç kaldığımızı, karnımızı doyurmak için harcadığımız paranın neden 2020’li yıllarda hayal bile edemeyeceğimiz seviyelere çıktığını (ki o yıllarda da oldukca düşük sayılmazdı..) daha rahat anlayabiliriz sanırım…

Her neyse ki evden çıkmak için acil etmeniz gerekmiyor, şundan dolayı işsizsiniz…

İklim krizinin çevreye ve kaynaklara tesiri kadar ülkelerin ekonomisine tesiri de eleştiri. Seneler içinde değişik sektörlerde yaşanmış olan daralmalar sizi de etkiledi ve işi olmayan kaldınız. Fakat bu mevzuda kendinizi o kadar da yalnız hissetmiyorsunuz şundan dolayı işsizlik oranı ülke ve dünya genelinde artmış durumda. Kısaca işsizlik, salgın bir hastalık benzer biçimde, devamlı artıyor ve elinizden ne yazık ki hiçbir şey gelmiyor…

Gene de evden çıkmak lazım; hasta olmamak için kurulan serinletme merkezlerinden birine gitmeniz gerek…

Hava 45 aşama, su ve elektrik yok. Bu şekilde bir senaryonun her gün yaşandığı bir dünyada, sıcakların etkisiyle çeşitli hastalıklar yaşamamak için vücudunuzu serinletebilmeniz gerekiyor. Artık her gün onlarca insan sıcaklar sebebiyle ölüyor ve o insanlardan biri olmamak için sağlığınıza dikkat etmeniz gerekiyor. İklim değişikliği, pek oldukca hastalığa sebep oluyor…

Çözüm ise kurulan serinletme merkezlerini ziyaret etmek. Bu merkezlerde şansınız var ise kaybettiğiniz vücut sıvısını geri kazanmak için soğuk su da içebilirsiniz… Bir de elektrik de olduğundan bir ihtimal birkaç habere göz atar, akşam sıcaklıklar bir nebze de olsa düşene kadar kendinizi oyalar, gene şansınız var ise karnınızı doyurabilirsiniz.

Dışarıda suratınıza taktığınız o koca maskenin de bir sebebi var;

İklim değişikliğinin tetiklediği salgınların yanında hava kirliliği de nefes almayı sağlıksız hale getirmiş durumda. Hem salgın hastalıklardan hem de hava kirliliğinden korunmak gerekiyor ve artık suratınızda maske olmadan dışarı çıkmak {hiç de} zekice bir hamle değil. Üstelik geçmişte olduğu benzer biçimde bu maske mevzusu bigün geçecek bir süreç değil. Kalıcı!

Serinletme merkezine geldiniz, kendinizi birazcık daha iyi hissediyorsunuz; haberleri görene kadar!

Sıcaklar ve dengesi şaşmış iklim sebebiyle orman yangınları ülkenin neredeyse tüm büyük ormanlarını yok etti; hatta yaşam alanlarını da fena etkiliyor. Bugün de haberler fena. Akdeniz, Ege ve İç Anadolu’da birçok ilde aynı anda yaşanmış olan orman yangınları sebebiyle binlerce şahıs bu sıcakta evlerinden çıkmış, serinletme merkezlerindeki yoğunluk sebebiyle büyük bir sağlık krizi var, insanoğlu ölüyor… 

Bir başka habere geçtiniz; bozulan ekolojik denge sebebiyle gezegenden silinen türlere birkaç türün daha eklendiğini gördünüz. Üstelik maalesef türlerin yok olması ve nebat örtüsünün değişmesi demek, sayısı artışa geçen türlerle beraber yayılma riski olan viral hastalıkların da ortaya çıkması demek. Tam da bu olmuş; gene, kim bilir kaçıncı kez büyük bir viral salgın başlamış, Türkiye’de de ilk olay görülmüş; ne yapmalı? Hepimiz bu soruya yanıt arıyor, uzmanlar endişeli…

Su ve enerji kaynakları dünya genelinde neredeyse tükendiği için yaşanmış olan politik gerilimler, savaşlar, kıtlıklar ve toplu ölümler… Dünyadan haberler de bu durumda…

Sertlik artmış, kontrolden çıkmış durumda. Bu şekilde bir dönemde akşam eve yürümek hepimiz için korkulu bir film benzer biçimde

Hem ekonomik etkisinde bırakır hem de iklim değişikliğinin insan psikolojisi üstünde yarattığı ‘kaygı bozukluğu, sertlik eğilimi ve agresyon’ benzer biçimde durumlar sebebiyle bilhassa büyük şehirlerde sertlik olayları, hırsızlık ve katliam vakaları, intiharlar üstün dereceli seviyeye ulaşmış durumda. 

Hava kararıp serinledikten sonrasında ayrıldığınız serinletme merkezinden evinize gitmek tam da bu sebeple sizin için ürkütücü bir tecrübe. Her neyse ki sağ salim eve varabildiniz, gene de tam olarak güvende değilsiniz…

Hepsi bir arada, bir güne fazla mı geldi? Geleceğe hoş geldiniz!

‘Yukarıdaki her şeyi sizi birazcık korkutmak için yazdım’ demeyi oldukca istesem de, Türkiye iklim krizinden en oldukca etkilenecek ülkeler içinde içeriyor ve bu senaryoların hepsi gelecekte hakikaten de yaşayabileceğimiz şeyler. Hatta bir kısmını yaşamaya başladık bile…

Doğal ki bunların her biri hiçbir şeyin değişmediği, önlemlerin alınmadığı, her şeyin kötüye gittiği ve iklim krizinin tesirini artırdığı bir geleceğin birazcık da dikkat çekmek için abartılmış bir projeksiyonu. Gene de yürütülen araştırmalar, gelecekte bizi hakikaten sıkıntılı günlerin beklediğine işaret ediyor.

Madde madde bakalım ister misiniz?

Türkiye’de averaj sıcaklıkların ortalama 5 aşama artacağı, kimi, bölgelerde ise bunun 7 dereceyi dahi bulabileceği pek oldukca kaynakta içeriyor. Hatta T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı raporlarda ve fiil planlarında da bu bilgiye yer veriliyor. Meydana gelen araştırmalar, Türkiye’de bilhassa 2041-2070 yılları aralığında yüzey sıcaklıklarında ciddi bir artış yaşanacağına işaret ediliyor.

Su kaynaklarının tükenmesi ve aşırı kuraklık benzer biçimde etkisinde bırakır üstüne de pek oldukca emek verme bulunuyor. Ben içinde ne olduğu hazırlarken Ankara Üniversitesi Su Yönetimi Enstitüsü’nde görevli ve bu alanda pek oldukca emek verme gerçekleştirmiş Doç. Dr. Gökşen Çapar’ın ‘Su Kaynakları Yönetimi ve İklim Değişikliği’ çalışmasından yararlandım.

Enerji tüketimi, üretimi ve iklim krizi arasındaki bağlantı aslına bakarsan malum bir mevzu. Yenilenebilir enerji her ne kadar giderek ‘yaygınlaşsa da(!)’ artan enerji ihtiyacını karşılamak için kafi değil. Fakat iklim krizi enerji ihtiyacını artırıyor. En rahat haliyle; klima kullanımı artıyor! Sadece mevcud pek oldukca kriz sebebiyle ülkelerin enerji talebini karşılayamaması halihazırda bile bir gündem maddesi. Bunun gelecekte oldukca daha karanlık bir boyutta yaşanacağına dair bir öngörü, {hiç de} yanlış sayılmaz… Isterseniz The New York Times’da geçtiğimiz günlerde gösterilen ve bu mevzuda dünyadaki güncel durumu gözler önüne seren içeriğe buradan göz atabilirsiniz…

Bilhassa ziraat ve hayvancılıkta yaşanacak kriz ise gene pek oldukca yazı ile destekleniyor. Ziraat ve Orman Bakanlığı’nın bu mevzuda yayınladığı ‘İklim Değişikliği ve Ziraat’ başlıklı rapora buradan ulaşabilirsiniz…

Ekonomik etkilere erişince, Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafınca desteklenen İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi’ne ilişik içeriklerden kabul edilen ‘İklim Krizi ile Mücadelenin Makroekonomik Yüzü’ başlıklı çalışmada Türkiye, iklim krizinin ekonomik etkilerinden en oldukca etkilenecek ülkelerden biri olarak anılıyor; ‘iklim krizinin kaybedenleri’ listesindeki ülkelerden biri içinde içeriyor. 

Son olarak da iklim krizinin insan sağlığı üstüne ne benzer biçimde tesirleri olduğuna dair detaylı bir okuma için buradaki makaleye göz atabilirsiniz…