İlk Yoğurt Iyi mi Yapılmış oldu?

Son yıllarda yapınış üretimi gıdalardan kafi gıda kıymetini alamadığımız iddiaları üstüne pek fazlaca insan evde peynir, yoğurt, ekmek, reçel ve benzeri ürünler üretmeye başladı. Bilhassa pandemi sebebiyle evde kalma süremiz arttığı için bir noktada ekmek ve yoğurt yapmak en mühim hobilerden biri haline geldi. Yoğurt yapmak basittir; süte birazcık yoğurt eklersin ve yoğurt olur. Öyleyse ilk yoğurt iyi mi yapılmış oldu?

İlk yoğurt iyi mi yapılmış oldu sorusu yalnızca meraklı okuyucuların değil, bilim adamlarının da araştırmış olduğu bir mevzudur. Gerçek anlamda ulusal bir Türk yiyeceği olan ve neredeyse tüm dünyada aynı isimle anılan yoğurt yapımı için tarih süresince kullanılan pek fazlaca değişik yöntem vardır. Gelin yoğurdun zamanı yolcuğunu yakından inceleyelim ve ilk yoğurt iyi mi yapılmış oldu sorusunun yanıtını atalarımızın şekillerinden öğrenelim.

Yoğurt iyi mi yapılır?

Yoğurt, yapımı için kaynadıktan sonrasında 42 – 45 aşama sıcaklığa düşen sütün içine mayalanma doğrusu fermantasyon süreci için lüzumlu olan bakterilerin içinde bulunmuş olduğu bir miktar yoğurt eklenmiş olur. 3 – 3,5 saat süresince sıcak bir ortamda bakteriler mayalanma sürecini tamamlayarak sütü yoğurt haline getirir.

Isı derecelerinin, sürenin ve öteki ayrıntıların bu kadar mühim olmasının sebebi aslına bakarsak yoğurt yaparken bir kimyasal tepkime oluşturuyor olmanızdır. Önceki yoğurtta bulunan bakteriler, belirli sıcaklıktaki süt içinde kimyasal tepkime yaratarak mayalanıyor ve yoğurdu süte dönüştürüyor. Peynir iyi mi yapılır sorusunun yanıtı da benzer adımlardan oluşur.

Özetlemek gerekirse sütün mayalanarak yoğurt haline gelmesi için lüzumlu olan şey bakterilerdir. O şekilde ki eğer açık havada bu mayalanma sürecini gerçekleştirecek bakteriler var ise kapağı açık şekilde kenarda duran süt bile bir halde mayalanacaktır. Günümüzde artık uzman besin mühendisleri tarafınca işlemin her adımı dikkatle uygulansa da tarih süresince pek fazlaca değişik yöntemin kullanıldığı biliniyor.

İlk yoğurt hakkında rivayetler:

Yoğurt benzer biçimde mühim bir yiyecekten bahsederken rivayetleri de anlatmamak olmaz. Bir rivayete gore Hz. İbrahim’e yoğurt yapımı melekler tarafınca öğretilmiştir. Bu yöntem, süte karınca toprağı karıştırmaktır.

Zafer Gazetesi’nde Ümit Karakülah tarafınca kaleme alınan incelemeye gore karınca yumurtası, karınca yuvasının çıkışında bulunan toprağa verilen isim olan karınca toprağı ve düzgüsel toprak; ilk yoğurt iyi mi yapılmış oldu sorusunun yanıtını veren malzemelerdir. Hatta mevzu üstüne uzmanlar tarafınca yapılmış incelemeler de vardır.

Karınca yumurtası, karınca toprağı ve düzgüsel toprak konulmuş olan sütlerin hepsi bildiğimiz anlamdaki yoğurda dönüştürmüştür. Sadece karınca toprağı ile mayalanan yoğurt en lezzetlisi olmuştur. Bunun sebebi olarak sürekli hareket halinde olan karıncaların değişik yerlerden bakteriler toplaması ve bu bakterilerin yuvalarının çevresinde bulunan toprağa bulaşması görülüyor. Kısaca mayalama için gereksinim duyulan bakteri karıncalar tarafınca bilincinde olmadan toplanıyor. 

İlk yoğurt iyi mi yapılmış oldu?

Sütün içine düşen bir pişmeden tanesi ya da sütün içine düşen bir çam kozalağı ile de sütün mayalanarak yoğurda dönüştüğü biliniyor. Sadece ilk yoğurt iyi mi yapılmış oldu sorusunun gerçek yanıtını bulmak için Türklerin ana yurdu olan Orta Asya bozkırlarına küçük bir gezinti yapmamız gerekiyor.

Günümüzden binlerce yıl ilkin yaşayan ilk Türk kavimlerinin ana geçim deposu hayvancılıktı ve ana gıdaları de süt ve süt ile meydana getirilen ürünlerdi. Sağılan hayvandan alınan süt, saklanmak için bir hayvan postu içine yerleştiriliyordu. Bakteri ile dolu olan hayvan postu içinde kafi sıcaklığı da kabul eden süt, hızla mayalanıyor ve yoğurt haline geliyordu. 

Bir rastlantı eseri bulunmuş olduğu kabul edilen yoğurdun bu şekilde ortaya çıkması son aşama mantıklı. Bundan dolayı gizleme koşullarının hayvan derisi ya da değişik organları ile sağlanması malum bir yöntemdir. Sütün de mayalanmak için bakteri ve ısı aradığını düşünürsek daha güzel ortam mı var? Günümüzde hala Anadolu’nun leziz peynirlerinin pek bir çok keçi postu ve benzeri hayvansal ürünler içine yerleştirilen sütün mayalanması ile üretiliyor.

Niçin yemekle beraber yoğurt yeriz?

Artık bir alışkanlık haline gelmiş olan yemeğin yanında yoğurt yiyecek de Orta Asya bozkırlarında yaşayan atalarımızdan bizlere miras kalmış bir yiyecek kültürüdür. Ispanak ve benzeri otlar ile ya da bazı et yiyecekleri ile kesinlikle yoğurt yeriz ya da ayran içeriz. Peki, niçin? Bundan dolayı zehirlenmemek için.

Orta Asya’nın uçsuz bucaksız bozkırlarında olduğunuzu ve yiyecek için etraftaki otları topladığınızı ya da geçen hafta kestiğiniz hayvandan kalan etleri kızarttığınızı hayal edin. Otlar zehirli olabilir ya da et bozulmuş olabilir. Bu yemeklerin yanında yiyeceğiniz bir miktar yoğurt, zehirlenme durumunda bozuk gıdayı dışarı atmanızı elde edecektir.

Normal olarak, bugünün çağdaş tıp dünyasında herhangi bir zehirlenme durumunda en yakın sıhhat kuruluşuna gitmeniz gerekiyor. Sadece gene de bozuk bir besin yediğiniz süre üzerine yiyeceğiniz birkaç kaşık yoğurt istifra etmenizi ve bozuk gıdayı dışarı atmanızı elde edecektir. Bu duruma yol açan şeyin de yoğurt içindeki bakteriler olduğu düşünülüyor.

Niçin yoğurt yiyoruz?

Yoğurttan güzeli var mı? Yazın ayran yaparız serinleriz, kışın çorba yaparız içimiz ısınır. İçinde kalsiyum var, protein var; B2, B12, B6 vitaminleri var, tam yağlı olsa bile kilo aldıracak kadar yüksek bir yağ oranı yok, tok meblağ, hem zayıflamaya hem de kilo almaya destek gıda olarak önerilir. 

Yoğurt bugün tüm dünyada tüketilen bir Türk yiyeceğidir. ABD yapımı dizi ve filmlerde meyveli yoğurdu dondurma benzer biçimde tükettiklerini görmüşsünüzdür. Üstelik yazılışı ve söylenişi de tıpkı bizim kullandığımızla aynıdır. Yoğurdu övebilir, tüketebilir, yayabilir ve haiz çıkabiliriz.

Yoğurt mayalamak için süte yoğurt koymak gerekiyorsa ilk yoğurt iyi mi yapılmış oldu diye düşünenlerin merakını giderdik ve yoğurdun tarihsel yolculuğuna kısa bir bakış attık. Günümüzde hala Anadolu’nun değişik noktalarında yoğurttan yoğurt yapmayan, geleneksel şekilleri yaşatan pek fazlaca insanımız vardır.