İran, Başörtüsü Takmayanları Yüz Tanımayla Tespit Edecek

16 Eylül 2022’de İran’da başörtüsü sebebiyle gözaltına alınan ve şüpheli bir halde ölen Mahsa Amini’nin peşinden İran hükümetiyle halk karşı karşıya gelmiş, pek oldukca insan hapse atılmış, idam edilmiş ve ülke çapında yasaklar başlamıştı. Ülke çapında web ve toplumsal medyalar yasaklansa da Elon Musk’ın Starlink uyduları ve WhatsApp’a Proxy desteğinin gelmesi İran’da yaşayan vatandaşları bir nebze de olsa rahatlatmıştı.

Geçtiğimiz aylarda İran’ın yasama organı olan İslami Şûra Meclisi’ne sunulan bir öneriyse fazlasıyla dikkat çekmişti. Tavsiye geçtiğimiz günlerde yürürlüğe girdi.

Başörtüsü takmayanları yüz tanıma sistemleriyle tespit edecekler

İran hükümeti, 2015 yılından beri ülkenin güvenlik ve seyretme sistemlerini geliştirmek için milyon dolarlar harcadı. Bu yatırımların içinde biyometrik fotoğraflar, çipli kimlikler, yüz tanıma sistemleri ve daha pek oldukca dijital güvenlik önlemi yer alıyordu. Bu yatırımların pek bir çok ülkeyi dış güçlerden korumak amacıyla geliştirilmiş olsa da bir süre sonrasında bu sistemler mahalli halkı da hedef almaya başladı. Mesela hükümet, kurallarına gore doğru şekilde başörtüsü takmayan kadınlara nasıl doğru başörtüsü takmaları gerektiğiyle ilgili SMS gönderiyordu.

Tüm bunların üstüne geçtiğimiz Ağustos ayında başörtüsünü doğru takmayan kadınların bankalardaki, toplu taşımadaki ve kamu kuruluşlarındaki haklarını kaybetmelerine yol açan yasanın onaylanması da bu olayları tetiklemişti. Olayların peşinden İslami Şûra Meclisi’ne “kurulan yüz tanıma sistemlerinin başörtüsü takmayan kadınları tespit etmesi” için bir tavsiye götürülmüş sadece tavsiye kabul edilmemişti.

Geçtiğimiz günlerdeyse bu tavsiye yasa olarak kabul edildi. Daha önceleri bir tek vasıta kullanan kadınları tespit etmekte kullanılan bu sistem, şimdi başörtüsü takmayan ya da yanlış takan kadınları saptamak için kullanılacak. Yasaya gore başörtüsünü yanlış takan kadınlara uyarı ve para cezası verilecek sadece başörtüsü takmayan kadınlara daha ağır yaptırımlar uygulanacak.

İran bu yasayla beraber resmi olarak Çin ve ABD’den sonrasında (bir tek bazı eyaletlerde) 7/24 vatandaşlarını suni zekâ destekli yüz tanıma sistemleriyle izleyen 3. ülke oldu.