‘Hanım’ Hakkında ‘Oynak, Kirli’ Diyen TDK’ya Tepkiler
TDK sözlüğündeki cinsiyetçi ifadeler, başta toplumsal medya olmak suretiyle kamuoyunda tepki çekmeye devam ediyor. Kurum ise söz mevzusu sözcüklerin argo karşılıklarının kaldırılması yönünde verilen bir mahkeme kararını istinafa taşıyarak yürütmeyi durdurtmuştu.
TDK, geçtiğimiz yıllarda “uygun”, “esnaf”, “teslim etmek”, “özgür”, “oynak”, “kötüleşmek”, “fena yola düşmek”, “taze”, “yollu”, “boyalı”, “kirli” sözcüklerini hanımlarla ilişkilendirdiği argo karşılıklarının sözlükten çıkarılması için meydana getirilen başvuruları reddetmişti.
Bu sözcüklerin kaldırılması hâlâ talep ediliyor fakat dil bilimciler ve kontakt uzmanları, kaldırmak yerine bu sözcüklerin yanına uyarı konulmasının daha uygun olacağı görüşünde. Yeniden gündeme gelen bu mevzuya toplumsal medya kampanyalarıyla tepki gösteriliyor.
Sözlükte “hanım” sözcüğü rahatsız edici bir halde ifade edilirken “erkek” sözcüğü ise gururlandıran ifadelerle tanımlanıyor.
Erkek için “sözüne güvenilir, mert” şeklinde karşılıklar kullanılırken aynı sözcüğün hanım tanımında “analık yada ev yönetimi bakımından ihtiyaç duyulan erdemleri, becerileri olan”, “hizmetçi hanımefendi” karşılıkları kullanılıyor. Bu da hanımları erkekler karşısında ikincil gösteriyor.
Bu duruma tepki olarak dönem dönem imza kampanyaları da düzenleniyor.
Bir çocuk “Hanım nedir?” diye internetten baktığında ve “hanımefendi hizmetçi” açıklamasını gördüğünde, bunun olağan bir şey olduğu algısı yerleşeceği için çekince arz etmiş olduğu dile getiriliyor.
Uzmanlarsa TDK’nin bu sözcük ve deyimlerin cinsiyetçi anlamlarını sözlüklerden tamamen kaldırmak yerine yanlarına belli uyarı ya da işaretler eklemesinin daha doğru olacağını belirtiyor.
Bir sözcüğü sözlükten çıkarmanın, o kelimeyi ya da ardındaki zihniyeti yok etmek anlamına gelmeyeceği ifade ediliyor. Siyasal kontakt uzmanı Prof. Dr. Ideal Doğanay, “Bundan dolayı o sözcükler dilde yaşamaya devam ederler. Yapılması ihtiyaç duyulan sözlükten çıkarmak değil, tam tersine o sözcüğün ırkçı, ayrımcı, cinsiyetçi bir ifade olduğu bilgisini o sözlüğe sokmak” diyen Doğanay, bunun “fazlaca daha doğru bir savaşım yolu” olacağını belirtiyor.
TDK, “kötüleşmek” sözcüğünün “Hanım, toplumun terbiye kurallarına aykırı davranmaya adım atmak” şeklindeki tanımını ise ondan sonra sözlükten çıkardı fakat aşağıdaki sözcükler için hâlâ bir müdahalede bulunmadı.
TDK sözlüğünde “esnaf” sözcüğü için “fena yola sapmış olan hanım”, “özgür” için “ağırbaşlı olmayan, hoppa (hanım)”, “oynak” için “davranışları ağırbaşlı olmayan (hanım yada kız)”, “yollu” için “kolayca elde edilmiş hanım”, “boyalı” için “yüzünü fazlaca boyamış olan, makyajlı (hanım)”, “teslim etmek” için “bir hanım, bir adama kendini vermek”, “fena yola düşmek” için “fena hanım olmak”, “taze” için “genç hanım”, “kirli” içinse “aybaşı durumunda bulunan (hanım)” tanımı yapılıyor.
Siz bu mevzu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kaynaklar: 1, 2, 3
