Kafeslerde Sergilenen İnsanların Dramı: İnsanat Bahçeleri

Batı uygarlığı, pek çoğumuzun özendiği ve nerede ise her mevzuda örnek almaya çaba gösterdiğimiz bir medeniyettir. Batı’ya özenirken, bazı Batı devletlerinin geçmiş yıllardaki faşizan uygulamalarını bir çok süre hatırlamayız. İnsanat bahçeleri de bu uygulamalardan biri.

Bugün insanat bahçelerinin nerelerde var olduklarına ve neden bu şekilde bir uygulamanın hayata geçirildiğine değineceğiz. Hazırsanız, insanat bahçeleri dosyasını açalım.

İnsanat bahçelerinin doğuşu

• Afrikalı mahalli bir adam ve dişlerinin ilgi çekmesinden dolayı sergilenen bir genç

Net bir data olmasa da ilk insanat bahçeleri 1870’li yıllarda açıldı. İlk insanat bahçeleri, yüz binlerce ziyaretçi çekmeyi başarmıştı. Bu başarıdan etkilenmiş olacaklar ki Vatikan’da bile bir insanat bahçesi mevcuttu.

Devasa bir hayvanat bahçesi içinde küçük bir bölüm olarak açıldığı için Vatikan’daki bu durumu yalnız insanat bahçesi olarak tanım edebilmek mümkün olmasa da burada sergilenen insanları da inkar edemeyiz.

İnsanat bahçelerinde sergilenen insanoğlu

Eskimo kız

İnsanat bahçelerinde çoğu zaman Kızılderili, Kanak, Pigme, Tatar, Türk, Afrikalı benzer biçimde ten rengi ya da fizyolojik görünümü Avrupalılardan değişik olan insanoğlu sergilendi. Ek olarak cüce, akromegali (normalden uzun), kambur, diş düzeni değişik, albino, aşırı zayıf ya da aşırı şişman ve çeşitli rahatsızlıklardan dolayı bazı uzuvları anormal görünen insanoğlu da vardı.

Fizyolojik özellikleri haricinde yerli olarak yaşamlarını sürdüren bazı gruplar mahalli giysileri ile sergilenirken, teni ile dikkat çeken insanoğlu ise anadan üryan bir halde ziyarete açıldı.

İnsanat bahçelerini bilime(!) feda ediyorlardı

• Organik ortamında yaşıyormuş benzer biçimde gösterilen bir kabile

İnsanat bahçeleri, ziyaretçiler tarafınca o denli oldukça büyük ilgi görüyordu ki dünya üstündeki tüm insanat bahçelerinin 1,4 milyar kadar ziyaretçiye ev sahipliği yapmış olduğu yönünde tahminler vardır.

Ara sıra akıllara gelen “Bu insanoğlu neden sergileniyor?” sorusuna, “evrim karşılaştırması, insanlığın süre içindeki gelişimi, insan popülasyonu ve modifikasyon” benzer biçimde yanıtlar verildi ve insanat bahçeleri masummuş benzer biçimde lanse edildi.

Batı, halkını insanat bahçeleri ile doyum etti

• İnsanat bahçelerinde sergilenen Kızılderili insanoğlu

Pek oldukça yazılı kaynakta, Batı’nın, insanat bahçelerini halka açarak “dünyada bu şekilde toplumlar da var ve biz tüm bu toplumlardan daha ilerideyiz” mesajı verdiği de ifade ediliyor.

Bugün pek çoğumuzun gıpta ile bakmış olduğu Belçika, Hollanda, İspanya, Macaristan, Almanya, İsveç, İtalya, ABD ve daha pek oldukça devlet senelerce insanat bahçelerine yer vermiş devletlerdendi.

Dünya Fuarı ve koca bir ayıbın sonu

• Aç olduğundan acıma gösterilip (!) ziyaretçiler tarafınca yiyecek verilen bir kız

Hayvanların bile hayvanat bahçesinde sergilenmesinin doğru olmadığı bir dünyada, senelerce insanların sergilendiği bir seviye normal olarak kabul edilemezdi. 1899 senesinde Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen Dünya Fuarı’nda insanların sergilenmesi, bu konudaki ilk homurtuları başlattı.

1900’lü yılların başlangıcında kitlesel ayaklanmalar sonucunda insanat bahçeleri nihayet kapatılmaya başlanırken; devlet adamı olarak resmen yasaklayan ilk isim, BBC’ye gore yakın tarihin en büyük insan düşmanı Adolf Hitler olmuştu.

1958 senesinde Belçika’da kapatılan insanat bahçesi, dünyada resmî olarak kapatılan son insanat bahçesi olurken; bazen çeşitli ülkelerde oluşturulan kısa süreli kültür sergilerinde insan kullanılması bile insanat bahçelerini hatırlattı ve tepki ile karşılandı.

Kapatılan insanat bahçelerinin yanına, şu an hizmet veren tüm hayvanat bahçelerinin de eklenmesini dileyerek içeriğimize son verirken; peki ya sizler insanat bahçeleri hakkında neler düşünüyorsunuz?

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12