Kohezyon ve Adezyon Nedir, Farkları Ne? Örneklerle Açıkladık

Moleküller içinde bağlar bulunduğunu ve bu bağların elektriksel kuvvetler ile sağlandığını azca oldukça çoğumuz biliyoruz. Fizik, kimya ve hatta mühendislik başta olmak suretiyle pek oldukça değişik alanda kohezyon ve adezyon olarak adlandırılan iki temel kuvvetten sıkça söz edilir. Kohezyon ve adezyon kelime olarak birbirlerine benziyorlar sadece yalnızca isim olarak değil, özellik olarak da birbirilerine benzedikleri için sık sık karıştırılabiliyorlar.

Kohezyon ve adezyon, en temel anlamıyla moleküller arasındaki bağları oluşturan kuvvetlerdir. Sadece kohezyon aynı türdeki moleküllerin birbirini çekmesiyken, adezyon değişik türdeki moleküllerin birbirini çekmesidir. Molekül, bağ, çekme şeklinde terimler aklınızı karıştırmasın şundan dolayı bu her iki kuvvet türünün de örnekleri ile günlük hayatta karşılaşıyoruz. Gelin kohezyon nedir, adezyon nedir, farkları nedir şeklinde dört gözle beklenen soruları örnekler üstünden inceleyelim.

Kohezyon nedir?

Aynı türdeki moleküllerin birbirlerine karşı uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi sonucu oluşan bağ kohezyon olarak adlandırılır. Kohezyonun en malum örneği su damlacıklarıdır. Sayısız su molekülü, birbirlerine uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi sonucu bağlanır ve böylece gözle görülebilecek su damlaları ortaya çıkar. 

Her molekül türünün kohezyon kuvveti farklıdır. Su, cıva ve zeytinyağı şeklinde sıvılardaki moleküllerin kohezyon kuvvetinin değişik olması, ortaya gözle görülür sonuçlar çıkarır. Sıcaklığın artması sonucu moleküller daha oldukça hareket eder ve kohezyon azalır. Aynı şekilde iki değişik madde birbiri ile karıştırıldığı süre moleküllerin arası açıldığı için gene kohezyon azalmaktadır. 

Adezyon nedir?

Değişik türdeki moleküllerin birbirlerine karşı uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi sonucu oluşan bağ adezyon olarak adlandırılır. Adezyon kuvvetini katı ve sıvılarda açıkça görürüz sadece gaz molekülleri birbirlerinden epey uzak oldukları için adezyon kuvveti son aşama azdır. Adezyon kuvveti, etkileşime giren maddelerin türüne bakılırsa değişim göstermektedir.

Sakız, bant ve yapıştırıcı şeklinde maddeleri düşünelim. Bu maddeler kuru olan neredeyse her yüzeye yapışırlar, şu demek oluyor ki adezyon kuvvetleri yüksektir. Adezyon kuvvetinin minimum olduğu maddelerden biri ise hepimizin bilmiş olduğu teflondur. Teflon, yapısı gereği neredeyse hiçbir maddenin kendisine yapışmasına izin vermez. Su geçirmez olarak adlandırılan ve üstündeki suyu tutmadan akmasını elde eden kumaş türlerinin de adezyon kuvveti oldukça azdır. 

Kohezyon ve adezyonun beraber görüldüğü bir örnek:

Bahar mevsimini düşünün. Bardaktan boşanırcasına yağan yağmuru sıcak evinizden keyifle izlediniz. Sonrasında yağmur durdu ve dışarı çıktınız. En yakın ağacın yaprağına baktığınız süre yere düşmemiş fakat tam olarak da yaprak üstünde durmayan, ha düştü ha düşecek bir su damlası gördünüz. İşte bu hem kohezyona hem de adezyona bir örnektir.

Sayısız su molekülü bir arada kalmış olarak su damlası oluşturdu şundan dolayı aynı türdeki su molekülleri birbirlerine karşı uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi ile bir bağ oluşturdular. Su damlası yaprağın üstünden yitik düşmedi şundan dolayı değişik türdeki yaprak molekülleri ile su molekülleri birbirlerine karşı uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi ile bir bağ oluşturdular.

Aynı türdeki molekülleri birbirine bağlayan elektriksel kuvvet çekimi olan kohezyon oldukça daha uzun süre bu bağları koruyabilir. Sadece değişik türdeki molekülleri birbirine bağlayan elektriksel kuvvet çekimi olan adezyon oldukça daha kısa sürelidir. Yağmur damlalarının camda kalması, banyodan sonrasında aynada damlaların birikmesi şeklinde daha pek oldukça vaka kohezyona ve adezyona örnek olarak gösterilebilir.

Her madde içinde ya da içinde kohezyon ve adezyon yaşanır mı?

Aynı türdeki moleküllerden oluşan her maddede, araya değişik maddeler girmediği sürece değişik oranlarda da olsa kohezyon yaşanır. Söz mevzusu kohezyon kimi zaman gözle görülecek yapılar oluşturmasa bile oradadır. Sadece değişik türdeki moleküllerden oluşan her madde de kesinlikle kuvvetli bir adezyon oluşur diyemeyiz. 

Teflon ve su geçirmez şeklinde maddeleri kenara bıraktığımızda bile devamlı kuvvetli bir adezyon kuvvetinden söz etmek mümkün değil. Bir cam üstüne damlatılan cıva, zeytinyağı ve su damlalarını düşünelim. Her bir maddenin cam yüzeyi ile birbirlerine karşı uyguladıkları elektriksel kuvvet çekimi değişik olacaktır. Bundan dolayı bazısı hızla, bazısı yavaşça akacaktır. 

Sıvı bir maddenin, katı bir yüzeyi hangi durumlarda ıslatacağının en temel formülü şudur; adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden büyük olduğu durumlarda sıvı madde yüzeyi ıslatmaktadır. Şu şekilde ki eğer dış yüzey malzemesinin yapıldığı maddenin haiz olduğu moleküller sıvı molekülleri birbirlerine çektiklerinden daha kuvvetli çekiyorsa yüzey ıslanacaktır. 

Kohezyon ve adezyon temel özellikleri üstünden farklarını görelim:

• Adezyon;
  • Birbirine benzemeyen minimum iki molekül ya da madde içinde yaşanır.
  • Su molekülleri ile ksilem damarları içinde devamlı mevcut olan bir çekim kuvveti vardır.
  • Kılcal hareketler ve sıvının oluşturduğu kavisli yüzey, adezyonun en mühim etkilerindendir.
  • Adezyonun temel sebebi iki değişik molekül içinde yaşanmış olan elektrostatik ve mekanik kuvvettir.
  • Kuvvetli bir adezyon kuvveti sonucunda sıvı, tüm yüzeye yapışabilir.
• Kohezyon;
  • Birbirine benzeyen minimum iki molekül ya da madde içinde yaşanır.
  • Kohezyon kuvvetini en yaygın olarak su molekülleri içinde görürüz.
  • Yüzey gerilimi, kılcal hareket ve sıvının oluşturduğu kavisli yüzey, kohezyonun en mühim etkilerindendir.
  • Kohezyonun temel sebebi hidrojen bağları ve Van der Waals kuvveti isminde olan bir çekimdir.
  • Kuvvetli bir kohezyon kuvveti sonucunda, aklınıza gelen tüm yüzeylerde damlacık oluşumu görülebilir.

Kohezyon ve adezyon isminde olan ve temelde moleküllerin birbirlerine karşı uyguladıkları çekim sonucu oluşturdukları bağlar olan iki kuvvetin temel özellikleri ve farkları genel olarak bu şekilde. Maddeleri incelediğimiz süre aslına bakarsak iki kuvvetin de oldukça benzer temel özellikler taşıdıklarını sadece bununla birlikte oldukça temel farklara haiz olduklarını görmek mümkün.

Doğada nereye bakarsak bakalım kohezyon ve adezyon ile karşılaştığımızı görebilirsiniz. Bilhassa adezyon kuvvetinin azca olduğu durumlar insan eliyle yapılmış maddelerde karşımıza çıkıyor. Bu açıdan baktığımız süre insanoğlunun en temel tabiat kurallarına bile karşı çıkacak maddeler üretebilecek bir seviyede bulunduğunu rahatça söylemek mümkün.

Aynı ve değişik moleküllerin birbirlerine karşı uyguladıkları çekim kuvveti sonucu oluşturdukları bağlar anlamına gelen kohezyon nedir, adezyon nedir, farkları nedir şeklinde dört gözle beklenen soruları örnekler üstünden açıkladık.