DÜNYA

Küçücük Bir Kuşun Çarpması, Tayyare Motorunu Nasıl Bozabiliyor?

Tayyare, helikopter benzer biçimde hava araçları için büyük tehlike arz eden kuşlar, averaj 2 kilogram olmalarına karşın 40 tonluk uçakların düşmesine neden olabiliyorlar. Aradaki bu boyut farkının sizi neden yanıltmaması gerektiğinden bahsettiğimizde, kuş çarpmalarını küçümsememeniz icap ettiğini anlayacaksınız.

Kuşlar bir de sürü halindeyse uçuş güvenliği daha da tehlike altına girebiliyor. Kuşlar çarpma öncesinde çoğu zaman son anda yön değiştirmeyi başarsalar da kimi süre buna vakitleri kalmayabiliyor.

İşte hem insanoğlu hem de kuşlar benzer biçimde hususi canlılar için sonucu ağır olan bu durum hakkında data almak için Yüksek Tayyare Mühendisi Meriç Kahvecioğlu’na danıştık ve gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşların, devasa metal kuşlar için neden tehlike oluşturduğunun yanıtını öğrendik.

Çarpmaların %90’ı uçaklar kalkarken ya da inerken gerçekleşiyor.

uçak kuş

Doğrusu uçağın ve kuşların ortak alanı olan yere yakın bölgelerde. Gene de 7.000-10.000 metre benzer biçimde yüksek irtifalarda da gerçekleşen vakalar bulunuyor.

Uçakta ciddi hasarlara sebep olabilen kuş çarpması olayları; motora, kokpit camına ve radome’a(uçağın burun kısmı) kuş çarpması olaylarıdır.

Bir JT8D jet motorunun kuş çarpması neticesinde hasara uğramış fan pallerinin görünümü

Kuş, motora girdiğinde oldukça gözlenmese de en derinlerine kadar ilerleyebilir; bu da motorun durmasına ve inişten sonrasında motor komponentlerinin mühim kısımlarının tamamen değiştirilmesine sebep olabilir. Bakımda oldukça yüksek maliyetler ortaya çıkarabilmektedir.

Uçağın burun kısmındaki radome’a kuş çarpması olayları çoğunlukla tamiri mümkün olmayan ve değişimine sebep olan olaylardır.

uçak burnu

Radome 300 bin dolarlara kadar çıkabilen bir komponenttir. Öteki yapısal bölgelere kuş çarpması durumlarında onarım çoğunlukla mümkün olup buralardaki çarpmalarda havada güvenlik sarsıcı durumlar pek yaşanmamaktadır.

Kokpit camına kuş çarpması durumlarında genel anlamda tayyare hedeften sapmaz ve acil iniş yapmaz.

uçak kokpit

Sadece camı delecek yada pilot görüşünü etkileyecek durumlarda safety(güvenlik) durumu söz mevzusu olur ve tayyare en yakın meydana inmek zorunda kalır.

Saatte 800 km hızla ilerleyen bir uçakla 350 km hızla hareket eden bir kuşun çarpışması, uçakta tonlarca ağırlıktaki bir çarpışma kuvvetinin oluşmasına neden olur.

https://www.youtube.com/watch?v=nNvRPqbNraw

Darbenin kuvvetini; kuşun ağırlığı, darbe esnasındaki hız farkı ve yönü etkisinde bırakır. Çarpışma kuvvetinin büyüklüğü, hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.

İşin garip yanıysa 2 kilogramlık kuşların yanı sıra bir bozuk para ya da bir vida bile aynı tehlikeye neden olabilir.

Peki bu çarpışma sonucunda motorun bozulmasından dolayı uçağın düşmesi ihtimali var mı?

Motorun tamamen bozulması mümkündür sadece bir yolcu uçağı, tek motorla da uçup iniş yapabilir. Eğer iki motoru birden iptal olursa uçağın düşmesi de ihtimaller içindedir. Bu yüzden bu tehlikeyi azaltmak için 3000 metre altı uçuşlarda saate 450 km hız sınırlaması getrilmiştir.

Mesela 4 Ekim 1960’ta Boston’dan havalanan bir yolcu uçağı, kalkıştan yalnızca 10 saniye sonrasında bir kuş sürüsüne çarpmasından dolayı düştü.

uçak kazası

Dört motorundan üçüne kuş sürüsü girdi; motorlardan biri tamamen bozuldu, öteki iki motordan ise minimum güç alınabiliyordu. Uçağın yaşamsal parçalarından pilot tüpü de hasar görmüştü.

Kokpit ekranındaki hız göstergeleri bu yüzden hatalı veri gösterdiği için pilotların yanılmasına neden oldu. Bunun sonucunda da tayyare stall’a girerek yan yattı ve içindeki 72 kişiyle beraber denize düştü. Bir tek 10 şahıs kurtulabildi.

Kuş çarpmaları sebebiyle pek oldukça ölümlü kaza yaşandı sadece felaketin ucundan dönüldüğü bir örnek de bulunuyor.

sully

2009 senesinde New York’tan kalkış meydana getiren bir yolcu uçağı, kalkıştan derhal sonrasında kaz sürüsüyle çarpıştı ve iki motorunu da yitirdi. Kaptan Pilot Sully, bunun üstüne uçağı dereye indirdi ve uçaktakilerin yaşamını kurtarmayı başardı.

Kuş çarpması olayları çoğu zaman kuşların göç etmiş olduğu dönemlerde yaşanıyor.

Kazlar, martılar, ördekler ve avcı kuşlar kazalara en oldukça karışan kuş türleri olarak biliniyor. Bilhassa bu dönemlerde Hava Trafik Denetim kuleleri, pilotları sürülere karşı uyarmaktadırlar.

Bu metal kuşlar her ne kadar mühendislik harikaları olsalar da gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşlar karşısında hemen hemen yüzde yüzlük bir güvenliğe haiz değiller. Bu durum sebebiyle yüzlerce insan yaşamını yitirmiş olsa da, gene de can kaybı yaşanma oranının oldukça düşük bulunduğunu hatırlatmakta yarar var.

Peki tayyare motorlarının önüne tel örgü koysak kuş çarpmalarını önleyemez miyiz? Cevabı burada:

İLGİLİ HABER

Tayyare Motorlarının Önüne Kuş Sürüsü Tehlikesine Karşı Neden Tel Örgü Koyulmuyor?



İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu

Reklam engelleyici kullandığınız görülüyor

HAKANSEYHAN.com reklamlarla desteklenen bir sitedir. Sitemizde gezintiye devam etmek için lütfen reklam engelleyiciyi kapatın.