Dünya’nın yaşanabilir bir gezegen olmasını elde eden etkenlerin en önemlilerinden biri atmosferdeki sera gazlarıdır. Bugün dünyanın averaj yüzey sıcaklığı 15 aşama santigrat civarında. Eğer sera gazları olmasaydı dünya 32 aşama santigrat daha soğuk olur, tüm sular donar, dünya yaşama elverişsiz bir hâle gelirdi. İşte tam da bu aşamada küresel ısınma nedir, neden oluşur benzer biçimde soruları cevaplandırmalıyız. Buzullar eriyor, deniz seviyeleri yükseliyor, sel, fırtına, hortum, kuraklık ve orman yangınları benzer biçimde organik afetler artık daha sık görülüyor. Peki neden? Gelin beraber öğrenelim.
Sera gazları Dünya’nın ısınmasına nasıl katkıda bulunur? Atmosferdeki sera gazları Dünya’dan yayılan ısıyı ilkin soğurur, peşinden yine yayar. Böylece, yeryüzünden uzaya doğru yayılan ısının bir kısmını geri yansıtarak, sera tesiri yapar ve Dünya’nın daha sıcak olmasını sağlarlar. Aynı tür iki atomdan oluşmayan herhangi bir gaz molekülü, kızılötesi ışığı kısaca ısıyı soğurup tekrardan yayabilir. Dolayısıyla atmosferdeki su buharı, metan, karbondioksit, karbonmonoksit, azot monoksit, azot dioksit ve ozon benzer biçimde aynı tür iki atomdan oluşmayan tüm gazlar sera gazıdır. Atmosferimizin %99’unu oluşturan azot ve oksijen gazlarıysa sera gazı değildir.
Günümüzde Dünya’nın averaj yüzey sıcaklığı hızla artıyor. Küresel ısınma olarak adlandırılan bu durum insan etkinlikleri sebebiyle atmosferdeki karbondioksit miktarının aşırı artmasından kaynaklanıyor. 20 bin yıl ilkin ABD, Avrupa ve Asya kıtalarının şimal kısımları buzullarla kaplıyken atmosferdeki karbondioksit derişimi 180 mg/L idi. Endüstri devriminden ilkin ise bu kıymet 280 mg/L’ye çıkmıştı. Bugünse ortalama 415 mg/L civarında ve artmaya devam ediyor. Peki ya küresel ısınma tam olarak nedir? Neden oluşur? Basitçe anlatmaya başlamış olalım ve küresel ısınmayı durdurmaya çalışalım.
En temelden başlamış olalım, küresel ısınma nedir?
Karbondioksit, karbonmonoksit ve benzeri öteki sera gazlarının atmosferde toplanması ve dünya yüzeyinden yansıyan güneş ışınlarının hatta radyasyonunun emilmesini sağladığında küresel ısınma meydana gelir. Bu sayede yansıması ve dünyadan ayrılması ihtiyaç duyulan güneş ışınları ve radyasyonu dünyada kalmış olarak dünyanın ısınmasına sebebiyet verir. Ayrıca bu bahsettiğimiz sera gazlarının ısınma benzer biçimde etkilerine de sera tesiri denir.
Peki küresel ısınma neden oluşur, sebepleri nedir?
- Aşırı avlanma
- Sanayileşme
- Çiftçilik
- Tüketicilik
- Petrol sondajları
- Enerji santralleri
- Atıklar
- Ormansızlaşma
- Fosil yakıtlar
Balıklar insanların ana protein kaynaklarındandır. Balıkları aşırı tüketmemiz sebebiyle artık deniz yaşamında eksiklikler yaratmış ve okyanus çeşitliliğinde büyük bir eksikliğe neden oluyoruz. Sanayileşme de bu listede içeriyor şu sebeple kullanılan kimyasallar ve malzemeler yalnız atmosferi değil, altındaki toprağı da kirletiyor. Çiftçilik ise başlıca dertlerimizden biri olacak şu sebeple beslediğimiz hayvanlar fazlaca fazla metan gazı üretiyor. Ek olarak harcadıkları bitkisel alanlar da cabası.
Fosil yakıtlar, petrol sondajları, ulaşımda kullanılan yakıtlar ise bu süreçte iklim değişikliğine katkıda bulunur şu sebeple kullanımında ortaya çıkan gazlar atmosfere yayılır, ek olarak yırtıcı yaşam ve çevre için de fazlasıyla toksik kısaca zehirlidir. İnsanlar kullandığı ambalaj miktarının haddi hesabı yok, günümüzdeki pek fazlaca ürün, atık ve ambalaj geri dönüşümsüz bir halde üretiliyor. Bu maddeler çözündüğünde atmosfere hatta doğaya zehirli gazlar yayıyor. Küresel ısınma artıyor.
Küresel ısınmanın dünyamız için tesirleri ve neticeleri nedir?
- Yüksek sıcaklıklar
- Kuraklık ve orman yangınları
- Tatlı suyun azalması
- Sel
- Deniz seviyesinin yükselmesine bağlı kıyı bölgelerinin sorunları
- Biyoçeşitlilik
- Topraklar
Bilim adamları her yıl küresel ısınmanın neticeleri hakkında daha çok şey öğreniyor. Her geçen yıl, her geçen saat bir ihtimal her geçen saniye bunun gezegenimiz üstündeki yıkıcı etkisine dair yeni kanıtlar elde ediyoruz. İklim değişikliğine bağlı olarak sıcak hava dalgaları, kuraklıklar, seller, kıtlıklar arttıkça artıyor. İnsanlar her geçen gün daha fazlaca acı çekiyor. Eriyen buzullar daha fena su kıtlıklarına neden olacak. Yükselen deniz seviyeleri kıyı taşkınlarına yol açacak.
Ormanlar azalacak, yeni haşerelerle başbaşa kalacağız. Tamamı tarıma ve balıkçılığa zarar verecek. Mercan resifleri ve alpin çayırları benzer biçimde habitatların bozulması, birçok nebat ve hayvan türünün neslinin tükenmesine neden olacak. Polen üreten yakup otunun çoğalması ve büyümesi, daha çok hava kirliliğine kısaca patojenlere bir ihtimal sivrisineklere elverişli koşullar sunacak. Alerjiler, astım ve bulaşıcı hastalık salgınları daha yaygın hale gelecektir.
Üstümüze düşenlere bakalım: Küresel ısınmayı önlemek için ne yapmalıyız?
- Ilk olarak bu mevzuyu dile getirerek insanları aydınlatın
- Evinizi yenilenebilir enerjiyle donatın
- Yalıtım yaparak enerjiyi koruyun
- A sınıfı enerji tüketen cihazlar kullanın
- Su israfını azaltın
- Yiyebildiğiniz kadar yiyecek alın
- Daha iyi ampuller takının
- Takılı fişleri çekin, açık kalan anahtarları kapatın
- Geri dönüşüme destek verin
- Fosil yakıtları kullanmayın
2015 senesinde 195 ülke küresel ısınmayı 2 aşama santigrat ile sınırlandırmayı amaçlayan Paris İklim Sözleşmesi’ne imza attı. Ülkeler bu sözleşme ile atmosfere saldıkları karbondioksit miktarını azaltmayı taahhüt etti. Dünya’nın daha çok ısınması ve organik dengelerin bozulmasını engellemek için bizimde atmosfere saldığımız karbondioksit miktarını azaltmamız gerekiyor. Bu amaçla yapılması ihtiyaç duyulan şeylerin başlangıcında kömür ve petrol benzer biçimde fosil yakıtların kullanımını azaltmak, güneş ve rüzgâr enerjisi benzer biçimde çevre dostu enerji kaynaklarına yönelmek geliyor.
Ayrıca bilim insanlarımız iklim değişikliği için tonlarca grafik yayınlıyor ve dile getiriyor fakat pek bir tesiri olmuyor. Atmosfere saldığımız sera gazları yüzünden sera tesiri gittikçe artıyor. Bazısına bakılırsa ‘winter is coming’ benzer biçimde gelse de durum pek de öyleki değil, şu sebeple bu kez hem kış hem yaz beraber bastırarak geliyor. 8 Ekim 2018 tarihinde ortalama 700 sayfalık bir rapor bile bunun için yayınlanmıştı. O şekilde basit bir rapor benzer biçimde düşünmeyin, 40 ülkeden 133 yazar toplanmış ortalama 6000 bilimsel makaleyi incelemiş, yetmemiş bir de tüm bu araştırmayı ortalama 1000 bilim insanına teyit ettirmişler.
Adına da 1,5 ⁰C Küresel Isınma demişler. Ha neden 1,5 bugünlerde esasen daha azca değil mi diye sormuş olacaktır olursanız şu şekilde bir yanıt verebilirim: Son yüzyılda dünyanın averaj sıcaklığı 1 ⁰C kadar terfi etti. Sadece bu durum tahmin ediliyor ki biz düşürmek istesek bile düşüremiyor olacağız hatta 2030 senesinde averaj ısı 1,5 ⁰C artmış olacak. İşte bu raporun da anlatmak istediği şey eğer 12 yıl içinde sera etkisine neden olan gazların salınımını 2010’daki seviyenin yarısına düşürebilirsek ve 2050’ye kadar 0 emisyona ulaşabilirsek sadece o süre bu averaj ısı artışını 1,5 ⁰C’ye sabitleyebiliriz.
Siz de küresel ısınma için tedbir almaya başlamış olacak mısınız? Yorumlarda aldığınız önlemleri paylaşmayı ve sizin benzer biçimde okurları bilgilendirmeyi dikkatsizlik etmeyin!
