Şimal Işıkları Mars’ta Görüldü

Dünya’daki şimal ışıkları ve cenup ışıkları öteki adıyla auroralar oldukça harikadır. Sadece Güneş Sistemi’nde bu olayların yaşanabileceği tek yer gezegenimiz değildir.

Merkür ve Jüpiter’in bazı uyduları ve hatta bir kuyruklu yıldız hariç her gezegende kimi zaman görünmez dalga boylarında da olsa atmosferik bir parıltı tespit edildi. Fakat işin aslolan ilginçleştiği yer Mars. Kızıl gezegen, başka yerlerde şimal ışığı oluşumunda fazlaca mühim bir rol oynayan ve bir bileşen olan yitik küresel manyetik alanıyla meşhur. Sadece bu, Mars’ın tamamen manyetizma içermediği anlamına gelmiyor. Yerkabuğunun bazı bölgelerinde, bilhassa cenup yarımkürede, lokalize manyetik alan bölgeleri filizlenir. Yeni meydana getirilen bir araştırma, bu ufak, mahalli manyetik alanların, Mars’ın ayrık ultraviyole şimal ışıklarını üretmek için güneş rüzgarıyla garip şekillerde etkileşime girdiğini ortaya çıkardı.

Güneş rüzgarının Mars’taki auroraları nasıl etkilediği ortaya çıktı

Iowa Üniversitesi’nden fizikçi ve gökbilimci Zachary Girazian, “Güneş rüzgarı koşullarının Mars’taki auroraları nasıl etkilediğine bakan ilk detaylı emek vermeyi gerçekleştirdik.” dedi.

Girazian, “Temel bulgumuz, kuvvetli kabuksal alan bölgesinin içinde, aurora oluşum hızının çoğunlukla güneş rüzgarı manyetik alanının yönüne bağlı olduğudur. Kuvvetli kabuksal alan bölgesinin haricinde, oluşum hızının çoğunlukla güneş rüzgarı dinamik basıncına bağlıdır.” diyerek Mars’ta ortaya çıkan şimal ışıklarının nedenini açıkladı.

Dünya’da ve uzayda auroralar aynı şekilde oluşuyor

Dünya’daki auroraların en büyük iki örneği şimal ışıkları ve cenup ışığıdır. Bu iki auroranın nasıl oluştuğuna dair oldukça net bilimsel kanıtlar var.  Güneş rüzgarından gelen parçacıklar Dünya’nın manyetosferiyle çarpıştığında bu ışıklar ortaya çıkıyor. Arkasından manyetik alan çizgileri süresince yüksek enlemlere doğru hızlanarak üst atmosfere doğru yağıyorlar. Gökyüzünde dans eden, parıldayan ışıkları üretmek için atmosferik parçacıklarla etkileşime giriyorlar.

Meydana getirilen araştırma sonucunda ortaya çıkan kanıtlar, fenomenlerin öteki cisimlerde benzer şekillerde oluştuğunu gösteriyor. Mesela, Jüpiter‘in kuvvetli, kalıcı şimal ışıkları, devasa gezegenin karmaşık manyetik alanı tarafınca ortaya çıkarılıyor.

Sadece Mars’ın küresel manyetik alanı, gezegenin tarihinde oldukça erken bir zamanda bozuldu ve geride yalnız kabuktaki manyetize edilmiş minerallerde korunan manyetizma parçalarını bıraktı. Geceleri Mars’ın ultraviyole görüntüleri, şimal ışıklarının bu kabuksal manyetik alanların yakınında oluşma eğiliminde bulunduğunu ortaya çıkardı.

Mars’ta oluşan şimal ışıklarının tek sebebi güneş rüzgarı değil!

Girazian ve ekibinin emekleri güneş rüzgarının koşullarını dikkate alıyor. Bununla birlikte ekip 2014’ten beri kızıl gezegenin morötesi görüntülerini toplayan Mars Atmosferi ve Uçucu Evrim (MAVEN) uzay aracından gelen verileri de çözümleme etti.

Ekibin çalışmalarına bakılırsa güneş rüzgarının basıncı, söz mevzusu şimal ışıklarının parlaklığında fazlaca azca rol oynuyor benzer biçimde görünüyor. Bu durum Girazian ve ekibine, yüklü parçacık kütlelerinin Güneş’ten fırlatıldığı ve daha yüksek güneş rüzgar basıncı ile ilişkili olduğu koronal kütle fırlatmaları benzer biçimde uzay hava olaylarının Mars’taki şimal ışıklarını tetikleyebileceğini düşündürdü.

Kabuksal manyetik alan bölgelerinin içinde, manyetik alanın yönü ve güneş rüzgarı, Mars’ta şimal ışıklarının oluşumunda mühim bir rol oynuyor benzer biçimde görünüyor. Belirli yönlerde, güneş rüzgarı, morötesi ışımayı üretmek için lüzumlu olan manyetik tekrardan bağlanma olayları yada parçacık ivmesi için uygun görünmektedir.

Araştırmacılar, bu sonuçların, güneş rüzgarı ile etkileşimlerin küresel manyetik alanından sıyrılmış bir gezegende şimal ışıklarının nasıl ortaya çıkabileceğine dair yeni bilgiler ortaya koyduğunu söylemiş oldu.