Malulen emeklilik şartları neler? Malulen emeklilik maaşı ne kadar?

Çalışanlar; iş kazası, meslek hastalığı ya da ağır hastalıklar sonrası iş yapması imkansız duruma ulaştığında 5510 sayılı Kanunu’na istinaden malulen emeklilik hakkı kazanır. Peki kişilerin malulen emeklilik şartları nedir? Kimler malulen emekli olabilir? Hangi hastalıkları kapsar? Malulen emekli maaşı ne kadardır? Ey Türkiye Toplumsal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Direktörü Dr. Hakkı Demirci,  vatandaşların merak etmiş olduğu sorulara  cevap verdi. İşte detaylar… 

Emek harcama hayatına başladıktan sonrasında genel olarak her insanın amacı düzgüsel emeklilik şartlarını tamamlayarak emekli hayatına adım atmaktır. Ne var ki iş kazaları yada meslek hastalıkları sonucu ya da bir halde ağır bir hastalığa yakalanarak emek verme yaşamı erken yaşlarda kesintiye uğrayabilmektedir. Toplumsal güvenlik sistemi bu durumlara karşı sigortalılara toplumsal koruma sağlamaktadır. Bu kişilerin çalışmalarına engel sorunların ortaya çıkması durumunda malulen emekli olma hakları doğmaktadır. Bu haftaki yazımızda malullük sigortasını inceleyeceğiz.

1-Malulen Emeklilik Nedir?

Çalışanın emek verme hayatına başladıktan sonrasında sıhhat problemleri yaşaması, iş kazası yada meslek hastalığına yakalanması iş gücü kaybı yaşamasına niçin olabilmektedir. İş gücü yitirilmesine uğrayan çalışanın tekrardan iş bulması yada mevcut işinde emek vermesi zor olabileceğinden yada imkânsız hale gelebileceğinden çalışanın kaybı sonucu oluşan mağduriyetini telafi etmek adına uygulanan bir emeklilik sistemidir. Malullük şartını elde eden çalışanların emekli maaşı ve bazı başka toplumsal haklar elde edebilmesi mümkün olabilecektir.

Sadece bazı durumlarda malulen emeklilik ile engelli emekliliği karıştırılmaktadır. Malulen emeklilikte, malul sayılmak için maluliyetin sigortalı olarak işe başladıktan sonrasında ortaya çıkması gerekmektedir. Engelli emekliliğinde ise kişinin işe başlamadan ilkin engelli durumda olması yada doğuştan bir engeli bulunması gerekmektedir.

2-Kimler Malulen Emekli Olabilir?

5510 sayılı Kanunun 25. maddesine istinaden sigortalının yada işverenin talebi üstüne Kurumca düzenlenen sıhhat raporları neticesinde, 4-a ve 4-b kapsamındaki sigortalılar için emek verme gücünün ve iş kazası yada meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün minimum %60’ını, 4- c kapsamındaki sigortalılar için emek verme gücünün minimum %60’ını kaybetmiş olduğu yada vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma enerjisini kaybetmiş olduğu Kurum Sıhhat Kurulunca tespit edilen kişiler malulen emekliliğe hak kazanabilmektedir. Kamu görevlileri bakımından malullük derecesi %60’ın altında olsa bile malul sayılma hali mümkün olabilmektedir.

3-Malulen Emekli Olma Şartları Nedir?

Öteki emeklilik türlerinde olduğu benzer biçimde malulen emekli olabilmek için çalışanın sağlaması ihtiyaç duyulan şartlar bulunmaktadır. Malulen emeklilik şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz;

• Sigortalının hangi kapsamda olduğuna bakılmaksızın minimum 10 yıldan beri sigortalı olması ve 1.800 günlük prim ödemesi olması,
• Başka birinin bakımına muhtaç derecede olan malul sigortalılar için sigortalılık süresi aranmamakla beraber 1.800 gün prim ödemesi,
• Sigortalının maluliyeti sebebiyle 4-a kapsamında çalışanların işten ayrılmaları, 4-b kapsamında çalışanların iş yerlerini kapatmaları, prim borçlarının bulunmaması ve 4-c kapsamında çalışanların ise görevlerinden ayrılmaları,
• %60 iş gücü kaybının sigortalı çalışmaya başladıktan sonrasında gerçekleşmesi gerekmektedir.
• Sigortalının malul sayılması gerekir.

4- Malulen Emeklilik Şartları Hangi Hastalıkları Kapsamaktadır?

Malulen emeklilik yalnız iş kazası ve meslek hastalıklarını kapsamamaktadır. Günümüzde sıkça görülen çeşitli hastalıklar da kişiye malulen emekli olabilme hakkını doğurabilmektedir.

Bu hastalıkların en başlangıcında kanserden bahsedebiliriz. (Karaciğer, akciğer, cilt, lösemi, vb.). Ek olarak epilepsi/sara, parkinson sendromu, serebral palsi, demans, beyin tümörleri, Multiple Skleroz (Ms), anemi, karaciğer sirozu, denge bozukluğundan kaynaklı tek başına ayakta duramama haliyle beraber yaşanmış olan işitme kaybı, görme azlığı, retina kanamaları, uzuv kayıpları, organ nakilleri, Behçet hastalığı, gastrointestinal kanamalar, tüberküloz, AIDS, zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı), şizofreni ve bipolar bozukluklar malulen emeklilik şartlarını kapsayan hastalıklara örnektir.

5-Malulen Emekli Olma Başvurusu Nereye ve Iyi mi Yapılmaktadır?

Maluliyete sevk talebinde bulunacak sigortalının son kez çalışmasının geçmiş olduğu ildeki SGK ünitesine başvurması gerekmektedir. Sevk ve aylık bağlanma işlemi de bu birim tarafınca yapılacaktır. Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için 1800gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekmektedir. Sadece prim gün sayısı noksan olanlar hizmet borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayabilirler. Hizmet borçlanma bedellerini ödemeden sevk edilen sigortalılar maluliyetlerinin tespitine ilişkin harcamalarını kendileri öder. Sevk işlemi için sigortalının 1800 gün sigortası olması yeterlidir. Bu aşamada 10 yıl sigortalılık süresi olup olmadığına bakılmamaktadır.

Müracaat işlemleri ise sırasıyla:

• İlgili SGK müdürlüğüne dilekçe ile başvuruda bulunulması,
• Malullük oranının tespiti için Kurumun sevk etmiş olduğu sıhhat kuruluşuna gidilmesi,
• İş gücü kaybı yaşayan kişinin sıhhat kuruluşunun oluşturduğu kurula gitmesi,
• Sevk edilen sıhhat kuruluşunun vermiş olduğu raporun incelenmesi,
• İlgili kurumun malullük durumunu onaylaması gerekmektedir.

Aylık bağlanması için ihtiyaç duyulan şartları taşıyanlar Kurum tarafınca ikamet ettikleri ildeki SB’lığına bağlı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ve Devlet Üniversitesi Hastanelerine, bunlar yok ise devlet hastanesine sevk edilirler. Çalışanların malullük başvurusunun negatif neticelenmesi neticesinde, sıhhat kurulu kararının kendisine tebliğinden itibaren süre şartı aranmaksızın (öncesinden 6 ay idi) Toplumsal Sigorta Yüksek Sıhhat Kuruluna itiraz hakkı bulunmaktadır.

Başvurusu reddedilenler, hastalıklarında artma yada yeni bir hastalığın ilave bulunduğunu yeni bir sıhhat raporu ile belgelendirerek müracaat süreçlerini tekrardan başlatabilirler. Bu şekilde başvuruda bir bekleme süresi bulunmamaktadır.

Maluliyet tespiti için çalışıyor olmak yada işten ayrılmak koşul değil

Sevk işlemi yapılacak sigortalının sevk tarihinde sigortalılığını sonlandırması şartı aranmamaktadır. Sigortalılık devam ederken de sevk talebinde bulunulabilecektir. İşten ayrılma, işyerini kapatma yada devretme sevk aşamasında değil emeklilik talep aşamasında aranacaktır.

Tüm bu aşamalar gerçekleştikten sonrasında ve kişinin malulen emekli olma şartlarını sağlaması halinde şahıs malulen emekli olmaya hak kazanabilecektir.

6-Malulen Emekli Maaşı Ne Kadardır? Aylık Başlangıcı Nedir?

Malulen emekli maaşları, prim ödeme gün sayısına, ödenen prime esas kazanca ve malullük oranına bakılırsa belirlenmektedir. Bu sebeple malulen emekli olunduğunda her insanın eşit yada aynı maaşı alması mümkün olamamaktadır.

Aylığın başlangıcı,

Sigortalının malul sayılmasına esas tutulan rapor zamanı, malullük aylığının bağlanması için yazılı başvurunun yapıldığı tarihinden ilkin ise yazılı talep meydana getirilen tarihini, malul sayılmasına esas tutulan rapor zamanı, malullük aylığının bağlanması için yazılı olarak başvurulan tarihten sonrasında ise rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren adım atar.

Sigortalı aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik geliri alıyor ise malullük aylığı geçici iş göremezlik gelirinin sona erdiği zamanı takip eden aybaşında adım atar.

7-Malulen Emeklilik Aylığı Hangi Durumlarda Kesilir?

Malulen emeklilik aylığı bağlanan sigortalıların malullük durumları, herhangi bir suiistimal durumunun yaşanmaması adına devlet tarafınca belirli aralıklarla denetim edilmektedir.
Buna bakılırsa sigortalının Türkiye’de yada yabancı bir ülke mevzuatına doğal olarak emek vermesi, denetim muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması aylığın kesilmesine sebep olmaktadır.

Maluliyet aylığı alırken çalışmaya başlamış olan kişinin kesilen aylığı, şahıs işten ayrıldıktan sonrasında tekrardan başvurması halinde ve maluliyet durumun devam etmesi durumunda tekrardan bağlanmaktadır.

8-Denetim Muayenesi Nedir?

Kişinin maluliyet derecesinin değişebileceği göz önüne alınarak Kurum Sıhhat Kurulunca, Kurulun sonucuna istinaden kişinin yada yakınlarının itirazları neticesinde, kişinin maluliyeti hakkında üçüncü şahısların itiraz, yakınma ve ihbarları üstüne ve kişinin maluliyet durumu ile ilgili olarak Kurumun tekrardan yapmış olduğu muayeneler denetim muayenesi olarak adlandırılmaktadır.

Meydana getirilen denetim muayeneleri sonucunda;

• Kişinin maluliyet durumu devam ediyor ise şahıs aylık almaya devam etmektedir.
•  Maluliyet durumu değişti ise maluliyet aylığı tekrardan hesaplanacaktır.
• Maluliyet durumunun ortadan kalktı ise ( iş gücü yitik oranı %60’ın altında ise) rapor tarihini takip eden ay başından itibaren malullük aylığı kesilmektedir.

Bununla beraber denetim muayenesi sonucunda malul durumda olmadığı halde malullük aylığı bağlandığı tespit edilen kişilerin aylıkları, aylığın bağlandığı tarihten itibaren kesilir ve ödenen aylıklar faizi ile geri alınır ve bu kişiler hakkında yasal işlem başlatılır.

BU HABERLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR