Cins Kedi mi, Tekir Kedi mi Sahiplenmek Daha Mantıklı?

Pet shop’larda, hayvan sirklerinde, hayvanat bahçelerinde yada çiftliklerde para kazanmak uğruna zarar verilen hayvanlar, insanlığın doğaya karşı yapmış olduğu zulmün en büyük ispatlarından birini oluşturuyor. İnsanların sahiplenmek ve korumak benzer biçimde amaçlar haricinde çeşitli sebeplerle cins hayvanlara duyduğu merak, hayvan haklarının asla edilmesine ve naturel yaşamın zarar görmesine niçin oluyor.

Cins hayvanların haiz oldukları ve bizlere sempatik gelen özellikler bazı genetik deformasyonlar sonucunda oluşuyor ve bu yüzden cins hayvanlar, ömürlerini adeta işkence dolu bir halde geçirmek zorunda kalabiliyorlar.

Not: Aslen taksonomik bakımdan tüm evcil kediler aynı cins ve aynı türdür. Halk içinde “cins” olarak kullanılması hatalıdır. “Varyasyon” yada “ırk” daha doğru bir kullanımdır. İçerikte örnek olarak kedileri ele almış olsak da insanların suni seçilime maruz bırakarak özelliklerini değiştirdiği öteki hayvanlar için de aynı problemler geçerlidir.

Kontrolsüz bir halde uygulanan suni seçilim, niçin hastalıkları pekiştiriyor?

Benzer özelliklere haiz bireyler birbiriyle çiftleştirilirse suni seçilimin tesiri daha süratli olur. Yakın akrabalar benzer özellikleri daha çok taşıdıkları için hayvanlar “ensest” ilişkilere maruz bırakılıyor. Bu yüzden o popülasyonun gen havuzu daralıyor ve hayvanın averaj bağışıklık düzeyinin düşmesine ve bilhassa çekinik genler üstünden aktarılan ve bazıları ferdin sağlığını oldukça ciddi düzeylerde etkileyebilen genetik hastalıkların görülme sıklıklarının artmasına yol açıyor.

Akraba birliktelikleri insanoğlu için olduğu benzer biçimde evcil hayvanlarımız için de aynı şekilde fena bir şeydir.

“Cins” köpeklerdeki birçok hastalığın görülme sıklığının, kanserden ölüm oranlarının cinsleştirilmemiş köpeklerden daha çok olduğu bilinmektedir.

Seçilim gösterilen varyant (cins) kedilerde birçok kalıtsal hastalık görülebilir.

Bu hastalıkların bazıları rastgele mutasyonlardan oluşur ve belli varyasyonlar içinde bu hastalıklar sabitlenir, şu demek oluyor ki averaja gore daha çok ya da oldukça daha çok ortaya çıkar. Bir başka durumda ise direkt hayvanın sağlığını bozan bir durum insanoğlu için seçim sebebi olur. Kıvrık kulaklar, basık yüzler, uzun yüzler, kısa bacaklar, kuyruksuzluk, kürksüzlük, aşırı uzun kıllar vb. İnsanlar ticari kıymet oluşturacağını düşündükleri bu özelliklere haiz ırklar üretirler. 

Bu ırk oluşturma işlemi esnasında arzulanan bu özelliklerin sabitlenmesi için sık sık yakın akraba çiftleştirmeleri gerçekleştirilir. Kardeşler birbirleriyle ve ebeveynleriyle onlarca defa çiftleştirilir. İstenen özelliklere haiz yavrular seçilir ve bunlarla çiftleştirilmeye devam edilir.

Bu sürecin sonunda ortak özelliği sakatlık ve hastalık olan ırklar elde edilir. Bu sakatlıklar ya da hastalıklar, sözgelişi basık yüzlülük (brakisefali), insanlarca şirin bulunmuş olduğu, üreticiler ve maalesef bazı fena niyetli insanoğlu için ticari kıymet oluşturduğu için sakatlık olarak dile getirilmez, adı konmaz, hayvan sahiplenecek insanoğlu net bir üslupla bilgilendirilmez fakat bu durum maalesef sayısız kedinin yaşamını değişik düzeylerde sorun, ağrı, acı, ızdırap içinde geçirmesine niçin olabilir. Bazı tıbbi müdahaleler yapılabilse de iyileşme neredeyse hiçbir vakit mümkün olmadığı benzer biçimde genel anlamda bir tek semptomatik tedavilerle hayvanların sıkıntısı azaltılabilir.

Bu tür ırkların (cinslerin) tüm fertleri doğal ki hayatlarını eşit derecede fena ve sağlıksız geçirmeyebilir fakat resmin geneline baktığımızda artık elimizde bu durumu sürdürmenin şu demek oluyor ki bu nitelikteki hayvanları çoğaltmanın zalimlik bulunduğunu anlamamıza kafi gelecek düzeyde bilimsel veri bulunmaktadır.

İngiliz Veterinerler Birliği (BVA), İngiliz Minik Hayvan Veterinerleri Birliği (BSAVA), Alman Veterinerler Odası (BTK), Internasyonal Kedi Bakımı Derneği (International Cat Care) bu nitelikteki hayvanların çoğaltılmaması icap ettiğini vurgulayan deklarasyonlar yayımlamış, kampanyalar (#HealthOverLooks #NotNormal) yapmıştır.

Unutmayalım, bir evcil hayvanın herhangi bir özelliği, insan desteği olmadan hayatta kalmasını engelliyorsa, yaşam standardını düşürüyorsa ya da o özelliğin olmadığı halinden daha zor ve sağlıksız bir yaşama niçin oluyorsa, bu özellik insanlara ne kadar şirin görünse de bir hastalık, sakatlık ya da anomalidir.

Kedilerde görülen genetik hastalıkların neredeyse hepsine yatkınlık gösteren ve yassı burunlu kediler benzer biçimde solunum sorunları ile dünyaya gelen İran kedileri de acı içinde yaşar.

Burunlarının düz olması, kemiklerinin basık olmasından oluşur. Bu yüzden solunum zorluğu çeken İran kedileri, ek olarak kafataslarının çöküklüğü sebebiyle de gözlerinde iltihaplanma ve diş yapılarında bozukluk yaşarlar.

Bu durum gözyaşlarını kolay akıtamayıp göz çevresinin hep iltihaplı ve kahverengi bir çemberle kaplanmasına sebep olur. Diş bozuklukları ise çene bozukluklarına yol açarak beslenmelerini zorlaştırır. Ek olarak İran kedilerinde böbrek taşı oluşma riski öteki türlere gore daha yüksektir.

Scottish Fold’lar kesik kulakları ve yuvarlak suratlarıyla tanınırlar ve son olarak türetilen suni bir kedi cinsidir.

Oldukça fazla talep gören bu kediler aslına bakarsak ömürlerini acı çekerek geçiriyorlar. Kulaklarının kesik benzer biçimde gözükmesine sebep olan kıkırdak yoksunluğu, tüm vücutlarındaki eklemlerde kendini göstermeye başladığında iskelet sistemi çökmeye başlıyor. O denli zayıf bir yapıya sahipler ki, eklemlerinde eksiklik, yamukluk ve deformasyon sebebiyle yaşam boyu tedavi görmek ya da ameliyat olmak zorunda kalabiliyorlar.

Ankara ve Van kedilerinde beyaz tüylü ve mavi gözlü olanlarında genetik mutasyon sonucu sağırlık görülme ihtimali öteki kedilere oranla %90’ın üzerindedir.

Munchkin kedilerinin özelliği olan kısa bacaklar da gene bacaklarında bulunan eklemlerin deformasyonundan oluşur.

Röntgende de görebildiğiniz suretiyle düzgüsel bir kedinin bacağı ile Munchkin kedisinin bacağı arasındaki fark kendini açıkça göstermektedir. Bu durumun yarattığı acının üstüne cüssesini bu küçük ayaklara yüklediği gerçeğini de söylersek sanıyoruz ki bunun işkenceden öte bir şey olmadığına aynı fikir oluruz.

Bu cinslerin haricinde Maine Coon, Siyam, Ragdoll, Munchkin ve Manx kedileri ile Norveç Orman kedileri de bu tür genetik problemlere haiz olan öteki türlerdir.

Tekir kedi sahiplenebilirsiniz. Şundan dolayı hem en sağlıklısı hem de sokakta yaşam mücadelesi vermelerinin önüne geçebilirsiniz.

Kedi seçimi yaparken de tekir kedi tercih etmek hepimizin yararına olacaktır. Ihmal etmeyin ki tekir kediler birçok cinsin çiftleşmesi sebebiyle geniş bir gen havuzuna haizdir. Bu yüzden daha sağlam bir yapı gösteren tekirler hem de öteki cinslere gore oldukça hareketli ve zekidirler de.

Açık olan şey, birilerinin ekonomik getirileri bitmedikçe hayvan tacirliğinin önünün kesilmeyeceği… Fakat biz bu mevzuda bir şeyler yapabiliriz: Ilk olarak cins kedi satın almamak, hatta kedi satın almamakla işe başlayabiliriz. Kedi bakmak istiyorsak bakabileceğimiz kadarını sahiplenmek ve mümkünse kedimizle her gün ilgilenmek zorundayız.

Kaynaklar: 1, 2, 3