Merkez Bankası PPK Toplantı Özeti Yayımlandı: Enflasyon Değerlendirmesi

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde “Para politikası duruşu davranışlarında ölçülü bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı hedefine ulaşılması odağında belirlenecektir.” denildi.

Para Politikası Kurulu‘nun 18 Kasım’daki toplantısına ilişkin özet yayımlandı. Özette, ekim ayında tüketici tutarları yüzde 2,39 arttığı, senelik enflasyonun 0,31 puan yükselişle yüzde 19,89 olarak gerçekleştiği hatırlatıldı.

Bu gelişmede, enerji ve tütün gruplarındaki fiyat artışlarının tesirinin öne çıkmış olduğu belirtilen özette, bu zamanda, internasyonal enerji fiyatlarında kayda kıymet artışlar izlenirken, Türk lirasındaki görünümle birlikte yurt içi enerji fiyatlarında yüksek fiyat artışlarının gözlendiği kaydedildi.

Özette, üretici firmalarının sigara fiyatlarında artışa gitmeleri sebebiyle tütün ürünlerinin fiyatlarında yaşanmış olan yükselişin tüketici enflasyonuna tesirinin ortalama 0,30 puan olduğu bildirildi.

Besin grubu senelik enflasyonunda bir miktar gerileme gözlenmesine karşın yüksek seviyelerin korunduğu aktarılan özette, “Türk lirasındaki gelişmeler, süregelen emtia fiyat artışları ve arz kısıtlarının devamıyla üretici enflasyonu alt gruplar genelinde terfi etmiştir. Bu görünüm altında, B ve C endekslerinin senelik enflasyonları sınırı olan bir oranda gerilemiş, yakın dönem eğilimlerinde ise bir miktar yavaşlama gözlenmesine rağmen yüksek seviyeler korunmuştur.” değerlendirmesine yer verildi.

Piyasa Katılımcıları Anketi kasım ayı sonuçlarının, enflasyon beklentilerinin yukarı yönlü güncellendiğine işaret ettiğine değinilen özette, şunlar kaydedildi:

“Öncü göstergeler küresel ekonomideki kuvvetli toparlanmanın, bazı bölgelerde bir miktar hız kaybetmekle beraber, devam ettiğine işaret etmektedir. Yakın dönemde salgının etkisiyle ABD’de tüketici itimat endeksleri düşük seyrederken, bazı Avrupa vatanlarında tüketici güveninde kısmi bir iyileşme görülmektedir. Küresel tutumsal faaliyette senenin ilk yarısında yaşanmış olan toparlanma ve aşılama oranlarındaki artışa karşın salgında yeni varyantlar küresel tutumsal etkinlik üstündeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmaktadır.

Küresel talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve taşımacılık faaliyetlerindeki artış internasyonal ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. Başlıca tarımsal emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanmış olan iklim koşullarının küresel besin tutarları üstünde negatif yansımaları görülmektedir. Yüksek küresel enflasyonun, enflasyon beklentileri ve internasyonal finansal piyasalar üstündeki tesirleri yakından izlenmekle beraber, gelişmiş ülke merkez bankaları artan enerji tutarları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini değerlendirmektedir. Bununla beraber, birçok merkez bankası enflasyondaki artışın arızi unsurlardan kaynaklandığı değerlendirmesine bağlı olarak enflasyondaki yükselişin geçici olduğu kanaatindedir. Bu çerçevede gelişmiş ülke merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir.”

“Yurt içinde tutumsal etkinlik dış talebin de etkisiyle kuvvetli”

PPK özetinde, ekim ayının ikinci yarısından itibaren gelişmekte olan ülke borçlanma senedi piyasaları dalgalı bir seyir izlerken hisse senedi piyasalarında girişler gözlendiği açıklandı.

Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve küresel finansal koşulların seyrinin gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ilişkin riskleri canlı tuttuğu vurgulanan özette, “Söz mevzusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği etkilerin, yurt haricinde yerleşiklerin portföy pozisyonlanmalarındaki mevcut seviyeler dikkate alındığında daha sınırı olan kalabileceği değerlendirilmektedir.” ifadelerine yer verildi.

Üretici enflasyonunun, Türk lirasındaki görünüm, başta enerji olmak suretiyle süregelen emtia fiyat artışları ve arz kısıtlarına bağlı olarak ekim ayında yükseliş kaydettiği hatırlatılan özette, şu değerlendirmeler yapılmış oldu:

“Öncü göstergeler yurt içinde tutumsal faaliyetin dış talebin de etkisiyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Endüstri üretimi eylül ayında tedarik sıkıntıları kaynaklı yapınak tatilleri ile tarihsel olarak yüksek oynaklık sergileyen kalemler kaynaklı bundan önceki aya nazaran yüzde 1,5 azaldı. Buna rağmen, üçüncü çeyrekte endüstri üretimi ikinci çeyreğe nazaran yüzde 1,6 artış kaydetti ve yükseliş eğilimini korudu. Ciro endeksleri üçüncü çeyrekte yurt dışı talebin endüstri üretimini desteklemeye devam ettiğine işaret etmektedir. İmalat endüstri firmalarının gelecek on iki aylık döneme ilişkin yatırım eğilimlerindeki güçlenme devam etmektedir.

Aşılamanın toplumun geneline yayılması salgından negatif etkilenen hizmetler, gezim ve bağlantılı sektörlerin canlanmasına ve tutumsal faaliyetin daha dengeli bir bileşimle sürdürülmesine olanak tanımaktadır. Perakende satış hacmi ve hizmet ciro endeksleri bilhassa gezim bağlantılı kalemlerin desteğiyle üçüncü çeyrekte güçlü bir artış kaydetti. Aşılamadaki kuvvetli ivme ile beraber kısıtlamaların hafifletilmesi, gezim faaliyetindeki ve ilgili hizmet kalemlerindeki toparlanma eğiliminin belirginleşmesinde rol oynadı. Dayanıklı tüketim malları talebi yavaşlarken, dayanıksız tüketim mallarında bir toparlanma gözlenmektedir. ”

– “Pozitif dış talep koşulları cari işlemler dengesini pozitif etkilemektedir”

Para Politikası Kurulu toplantı özetinde, istihdamın üçüncü çeyrekteki seyrinin açılma, turizmdeki toparlanma ve kuvvetli seyreden ihracatla beraber tutumsal faaliyette gözlenmekte olan dengelenme ile uyumlu olduğu vurgulandı.

Üçüncü çeyrekte ziraat dışı istihdam artışının yüzde 2,5 ile bundan önceki çeyreğe nazaran hızlandığı belirtilen özette, şunlar kaydedildi:

“Hizmet istihdamı lokanta-oteller ve perakende tecim sektörleri öncülüğünde ikinci çeyreğe nazaran yüzde 3 artarken, endüstri ve inşaat sektörleri de istihdam artışına katkı verdi. İş gücüne katılım oranındaki yükselişe karşın istihdamdaki kuvvetli artışla işsizlik oranı eylül ayı itibarıyla yüzde 11,5’e geriledi. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı veriler, istihdam görünümündeki iyileşmenin ve iş gücü piyasasındaki pozitif seyrin sürdüğüne işaret etmektedir.

Pozitif dış talep koşulları cari işlemler dengesini pozitif etkilemektedir. Geçici dış tecim verileri, mevsimsellikten arındırılmış altın hariç ihracat ve ithalatın ekim ayında ihracatta daha güçlü olmak suretiyle arttığına ve ihracatın ithalatı karşılama oranının yükseldiğine işaret etmektedir. Gezim gelirlerinde ise toparlanma eğiliminin belirginleştiği izlenmektedir. İhracattaki kuvvetli artış eğilimiyle senenin geri kalanında yıllıklandırılmış cari işlemler dengesindeki iyileşmenin sürmesi beklenmekte, bu eğilimin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı hedefi için ehemmiyet arz etmektedir.”

“Geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı süresince da tesirini sürdürmesini beklemektedir”

Özette, para politikası duruşunun, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para politikası ile ne seviyede denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, davranışlarında ölçülü bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı hedefine ulaşılması odağında belirleneceği açıklandı.

Bu doğrultuda siyaset duruşunun, enflasyon gelişimleri, enflasyon beklentileri ve bunlar üstünde kısa vadede etkili olacağı öngörülen geçici unsurlar da dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa sürede tesis edecek ve orta vadeli hedeflere ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık düzeyinde belirlenmeye devam edileceği vurgulanan özette, şu değerlendirmelere yer verildi:

“Enflasyonda son dönemde gözlenen yükselişte; besin ve başta enerji olmak suretiyle ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar benzer biçimde arz yönlü unsurlar, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve talep gelişimleri etkili olmaktadır. Para politikası duruşunda meydana getirilen güncellemenin ticari krediler üstünde pozitif tesirleri görülmeye adım atmıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerle ilgili gelişmeler yakından takip edilmektedir. Kurul, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişimleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirerek siyaset faizinin 100 baz puan indirilerek yüzde 15 olarak belirlenmesine karar verdi. Kurul, arz yönlü ve para politikası tesir alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üstünde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı süresince da tesirini sürdürmesini beklemektedir. Kurul, bu etkilerin ima etmiş olduğu sınırı olan alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”

“Enflasyon üstündeki talep ve maliyet yönlü etkisinde bırakır yakından izlenmektedir”

PPK özetinde, TCMB’nin, iklim ve öteki çevre kaynaklı riskleri sınırlandırmak amacıyla, para politikasının ana hedeflerinde bir değişikliğe yol açmadan sürdürülebilir finans uygulamalarını uzun vadeli bir siyaset olarak destekleme sonucu kapsamında “Yeşil Iktisat ve İklim Değişikliği Müdürlüğü” adı altında yeni bir birim kurma sonucu almış olduğu hatırlatıldı. Söz mevzusu birimin, iklim değişikliğinin finansal sistem içinde ortaya çıkarabileceği kırılganlıkları ve fırsatları tespit edebilme ve ilgili riskleri azaltmak amacıyla emekler yapmasının hedeflendiği açıklandı.

Özette, enflasyonun kısa dönemde, başta emtia tutarları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak suretiyle arz ve talep yönlü çeşitli unsurların etkisiyle oynak bir seyir izlemesinin beklendiği kaydedildi.

Bununla beraber, geçici etkilerin ortadan kalkmasıyla enflasyonun tekrardan düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak sıkılıktaki parasal duruşun; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişimleri bağlamında dışsal ve geçici oynaklıklara karşı mühim bir tampon işlevi göreceği vurgulanan özette, şu değerlendirmeler yapılmış oldu:

“TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel düzeyinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi kanalıyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı pozitif etkileyecektir. Böylelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sıhhatli ve sürdürülebilir bir halde devamı için uygun zemin oluşacaktır.

Kredi piyasası, tutumsal etkinlik, arz yönlü unsurlar ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üstündeki talep ve maliyet yönlü etkisinde bırakır yakından izlenmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki para politikası ile küresel risk iştahına ilişkin görünüm, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları üstündeki riskleri canlı tutmaktadır. Kurul, para politikasında fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir. Bu bağlamda makroihtiyati politikaların krediler üstündeki tesiri ile TCMB fonlamasının APİ ve swap işlemleri arasındaki kompozisyonu yakından takip edilmektedir.”

Özette, Kurul’un, fiyat istikrarının sağlanması için, kuvvetli bir siyaset koordinasyonuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine gereksinim bulunmuş olduğu değerlendirmesini yinelediği ve kararları saydam, öngörülebilir ve veri odaklı bir çerçevede almaya devam edeceği vurgulandı.