Merkez Bankası’ndan enflasyon değerlendirmesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişimleri Raporu’na nazaran, martta tüketici senelik enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken, söz mevzusu yükselişe en belirgin katkı 2,31 puanla enerji grubundan geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mart ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 5,46 arttığını ve senelik enflasyonun yüzde 61,14’e yükseldiğini açıklamasının peşinden TCMB’nin Fiyat Gelişimleri Raporu da yayımlandı.

Rapora nazaran, tüketici senelik enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayıldı. Yıl başından itibaren emtia fiyatlarında gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle birlikte bu zamanda bir miktar daha belirginleşti. Türk lirası cinsinden internasyonal enerji fiyatlarındaki görünüm yurt içi enerji tutarları üstünde etkili olurken, elektrik fiyatlarında kademeli tarife sisteminde meydana getirilen düzenleme ve KDV indirimi daha negatif bir görünümü sınırladı.

Besin senelik enflasyonundaki yükseliş alt gruplar genelinde devam etti. Son dönemde aylık bazda yüksek artışlar kaydeden taze meyve ve sebze tutarları mart ayında görece yatay seyrederken, besin grubu alt kalemlerinde KDV indiriminin sarkan tesirleri de sürdü.

Temel malda senelik enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyretti, öteki alt gruplarda ise terfi etti. Bu zamanda, hizmet grubunda senelik enflasyon alt gruplar genelinde arttı. Enerji ve besin fiyatlarındaki görünüme paralel ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan gruplar olmaya devam etti.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin senelik enflasyonlarındaki yükseliş sürdü. Söz mevzusu gelişmelerle martta önceki aya nazaran senelik tüketici enflasyonuna katkı; enerjide 2,31 puan, temel malda 1,46 puan, gıdada 1,42 puan, hizmette 1,15 puan ve alkol, tütün ve altında 0,36 puan arttı.

Kirada aylık artışlar yavaşladı

Hizmet tutarları martta yüzde 4,19 yükselirken, grup senelik enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde 36,72 oldu. Senelik enflasyon, ulaştırma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak suretiyle tüm alt gruplarda terfi etti.

Akaryakıt fiyatlarındaki artışların yansımasıyla ulaştırma hizmetleri tutarları yüzde 9,47 arttı ve alt grubun senelik enflasyonu yüzde 60,35’e çıktı. Ulaştırma hizmetlerinde, karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile kent içi yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki yükselişler öne çıktı.

Temel girdi maliyetlerindeki artışların sürmesi gerek yiyecek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak lokanta-otel alt grubunu negatif etkiledi. Fiyatların yüzde 6,04 artmasıyla senelik enflasyon da yüzde 60,40’a ulaştı.

Öteki hizmetler alt grubunda fiyat artışları genele yayılırken, geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile sigorta ücretleri öne çıkan kalemler oldu. Bu zamanda, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde, kirada aylık artışlar yavaşladı.

Enerji tutarları jeopolitik risklerle birlikte hızlandı

Temel mal senelik enflasyonu martta 4,81 puanlık yükselişle yüzde 59,19’a ulaştı. Bu zamanda, senelik enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken, öteki gruplarda artış gösterdi.

Altın hariç dayanıklı mal tutarları martta yüzde 5,09 arttı ve grup senelik enflasyonu yüzde 68,54’e terfi etti. Bu zamanda yüzde 7,56’yla otomobil ve yüzde 3,48’le mobilya öne çıkan kalemler oldu. Öteki temel mallarda fiyatlar başta ilaç olmak suretiyle alt gruplar genelinde yüksek aylık artışlar gösterirken, bu grupta senelik enflasyon yüzde 65,85’e ulaştı.

Giyim ve ayakkabı alt grubu senelik enflasyonu yüzde 26,54 ile öteki alt gruplara kıyasla daha düşük seyretti.

Öteki taraftan enerji tutarları mart ayında yüzde 11,01 artarak grup senelik enflasyonu yüzde 102,94’e çıktı. Bu zamanda artan jeopolitik risklerle birlikte hızlanan internasyonal enerji tutarları, yüzde 25,76’yla akaryakıt, yüzde 18,92’yle katı yakıt ve yüzde 14,60’la tüp gazdaki aylık fiyat değişimleri üstünde belirleyici oldu.

Elektrik fiyatlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV indirimi ise elektrik fiyatlarında yüzde 9,7 düşüşü bununla beraber getirerek grup enflasyonunu sınırladı.

Tarımsal emtia fiyatlarında artışla belirginleşti

Besin ve alkolsüz içecek tutarları martta yüzde 4,73 arttı ve grup senelik enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33’e çıktı. Internasyonal tarımsal emtia fiyatlarında belirginleşen artışlar yurt içi tutarları baskı altına alırken, şubat ayı ortasında uygulamaya konulmuş olan KDV indirimlerinin sarkan tesirleri daha negatif bir görünümün önüne geçti.

Bu görünüm altında, işlenmemiş besin grubunda daha belirgin olmak suretiyle gerek işlenmemiş gerekse de işlenmiş besin grubunda senelik enflasyon artış kaydetti. İşlenmemiş gıdada, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve sebze fiyatlarının yataya yakın seyrettiği seyredildi.

Öte taraftan, öteki işlenmemiş besin grubu içinde yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta negatif ayrıştı. İşlenmiş besin gruplarından ekmek ve tahıllarda görülen yüzde 5,65’lik artışta buğday tutarları belirleyici olurken, öteki işlenmiş besin grubunda ayçiçeği yağı öncülüğünde katı-sıvı yağlar ile et ürünleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıktı.

Bu zamanda alkollü içecekler ve tütün ürünleri tutarları da yüzde 3,91 arttı ve grup senelik enflasyonu yüzde 51,43 seviyesine terfi etti. Bu gelişmede sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı meydana getirilen artışlar etkili olurken, tütün ürünleri grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,18 puan oldu.

Tedarik zincirlerindeki aksaklıklar devam etti

Yurt içi üretici tutarları mart ayında yüzde 9,19 arttı ve senelik enflasyon 9,96 puan yükselişle yüzde 114,97 oldu.

Bu zamanda internasyonal emtia fiyatlarındaki kuvvetli artış ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar devam etti.

Ana endüstri gruplarına nazaran incelendiğinde, senelik enflasyon enerji grubu başta olmak suretiyle tüm alt gruplarda terfi etti. Alt gruplar bazında, aylık değişimler dikkate alındığında rafine petrol ürünleri öne çıkarken, inşaatla bağlantılı ürünler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve besin ürünleri takip eden gruplar oldu.

Merkez Bankası’ndan enflasyon değerlendirmesi yazısı öncelikle HAKANSEYHAN üstünde ortaya çıktı.