Dünyanın En Uzun Depreminin 32 Yıl Sürdüğü Ortaya çıkarıldı

Zelzele bölgesinde yaşayan insanoğlu olarak aslına bakarsak bu naturel afetin nelere sebep olabileceğine onlarca defa kez şahit olduk. Aslen bu durum dünyanın pek oldukca değişik bölgesindeki zelzele bölgelerinde yaşayan insanoğlu de ilgilendiriyor. Sadece hem vatanımızda hem de dünyada, depremleri daha oldukca idrak etmek isteyen ve yer kabuğunun gizemlerini çözmeye çalışan insanoğlu var. 

1861 senesinde Endonezya’nın Sumatra Adası’nda yaşanmış olan 8,5 büyüklüğündeki zelzele, kayıtlara nazaran derhal arkasından bir tsunamiye de sebep olmuştu. Hem sarsıntı hem de dev dalgalar sebebiyle binlerce insan yaşamını yitirmiş, bölge coğrafyası değişmişti. Sadece son araştırmalar, bu dev depremin 32 yıl ilkin başlamış olabileceğini ortaya koydu. 

1861’deki bu depremin aslına bakarsak 32 yıl ilkin başladığı ortaya çıkarıldı:

Sumatra Adası’nın altındaki teknotonik plakaları inceleyen bilim adamları, hareketliliğin 1861’deki depremden 32 yıl ilkin başladığını, iki plakanın birbirleri ile bir nevi “soğuk muharebeye” başladığını keşfettiler. Jeolojide “yavaş kayma vakası (slop-sweep event)” olarak malum bu vakaya nazaran adanın altındaki iki tektonik plaka birbirlerine seneler süresince yaklaştı. Hissedilmeyecek ölçüdeki minik sarsıntılara yol açan bu yakınlaşma, zaman içinde 1861’deki 8.5’lik yıkıcı depreme zemin hazırladı. 

Söz mevzusu 32 yıl süresince devam eden bu yavaş yakınlaşma vakası esnasında açığa çıkan sarsıntılar, bölgede yaşayan insanların hissedemeyecekleri boyutlardaydı. Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nden yerbilimci Kevin Furlong, neticeleri Scientific American dergisi için değerlendirdi. Bugüne dek tespit edilen yavaş kayma vakalarının saatler, günler, haftalar ve hatta nadiren de olsa seneler sürdüğünü biliniyor. Furlong’a nazaran 32 yıl süresince devam eden bir yavaş kayma vakası, okyanus kabuğu ile kıtasal kabukların çarpıştığı alanlar hakkında daha oldukca data veriyor.

160 yıl önceki depremin izleri mercanlar yardımıyla tespit edildi:

GPS teknolojisinin olmadığı 1990 yılından ilkin yavaş kayma vakalarını takip etmenin bir yolu da bulunmuyordu. Dünya denizlerindeki yaşamın deposu olarak görülen ve günümüzde koruma altına alınan mercanlar, teknolojiden yoksun dönemlerdeki tektonik hareketler hakkında data veriyorlar. 1861’deki depremde kırılan fay hattı süresince uzanan mercanların gelişme şekilleri, aslına bakarsak o dönemden bu yana gerçekleşen sarsıntıların boyutunu ve süresini gün yüzüne çıkarmaya yetiyor. Peki bu iyi mi mümkün olabiliyor?

Mercanlar hava ile temas ettiklerinde büyüyemiyorlar. Eğer bir bölgede zelzele gerçekleşir ve mercanlar deniz yüzeyinin üstüne çıkarlarsa ölüyorlar. Sadece kalıntıları günümüzde “Bir zamanlar burası sular altındaydı” mesajı bırakıyor. Araştırmanın baş yazarı olan ve Singapur’daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nde doktora eğitimine devam eden  Rishav Mallick, mercanlar yardımıyla bölgedeki 1738 – 1861 yılları arasındaki hareketleri yıl yıl çözümleme edebildiklerini söylüyor. 

Eğer yavaş kayma hareketleri başlangıçta tespit edilebilirse, yaşanacak depremlerin büyüklüğü yüksek doğrulukla tahmin edilebilir:

Rishav Mallick, 2004 senesinde Hint Okyanusu’nda gerçekleşen ve tsunami ile beraber 220.000 insanoğlunun ölümüne niçin depremin öncesinde, birkaç senelik yavaş kayma hareketinin yaşandığını belirtiyor. Sadece bu hareketlilik evvel tespit edilemediği için gerçekleşecek depremin yıkıcılığı da belirlenemedi. 

GPS teknolojisi, okyanus tabanındaki hareketleri algılamakta yetersiz olduğundan daha gelişmiş sismik teknolojilerin tabana indirilmesi ve devamlı ölçüm yapılması gerekiyor. Uzmanlara nazaran bu ölçümler, kim bilir seneler sonrasında gerçekleşecek bir depremin ilk sinyallerini sunabilir. Sadece yavaş kayma hareketinin başlangıcı kaçırılırsa, devamını saptamak de zorlaşabiliyor. Bunun için de daha gelişmiş teknolojilere, bu teknolojilerin hayata geçirilmesine gerekseme var.