Türk Vatandaşları Neden Vize Alamıyor?

2021’in son aylarından itibaren gündemde yer kabul eden sadece son birkaç ayda iyiden iyiye mesele haline gelen bir durum var; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vize problemi. Bilhassa Avrupa ve ABD’ya vize başvurusunda bulunan sayısız insan, belirli birkaç madde gerekçe gösterilerek ret cevabı alıyor.

Gezinsel ziyaretlerin yanında eğitim ve iş seyahatlerinde de benzer durumların yaşanması, boşa giden müracaat harcamalarına, tayyare biletlerine, rezervasyonlara ve hayal kırıklıklarına neden oluyor. 

Belgeler hazır, her şey eksiksiz, vize yok!

Vize müracaat süreci hem masraflı hem de stresli bir süreç. Müracaat için ihtiyaç duyulan belgelerin yanında para, mal, mülk, iyi bir iş benzer biçimde ikna edici şeyler sunulması gerekiyor. Ya hesabınızda ‘bir miktar para’ ya da masraflarınızı karşılayabilecek; size sponsor olan birinin olması gerekiyor. 

Ek olarak bir etkinlik, iş gezisi ya da gezinsel ziyaret fark etmeksizin kalınacak yer, ülkeye giriş ve çıkış tarihleri benzer biçimde detaylar da isteniyor. Bu da hemen hemen vize alıp alamayacağı güvence olmayan kişilerin tayyare bileti, otel rezervasyonu benzer biçimde harcamalarla boğuşması anlamına geliyor. Fakat giderek artan bir oranla tüm bu çabalar boşa çıkıyor.

”İkinci derslik insan muamelesi görüyoruz”

2014 senesinde yüzde 4 olan Schengen vize reddi oranı, 2020’de yüzde 12,7’ye terfi etti. 2021 ve 2022 senesinde ise bu oranın daha da arttığı belirtiliyor. Ret cevabı alan neredeyse her insanın ise söylediği iki şey var; ”Tadı retler veriliyor” ve ”İkinci derslik insan muamelesi görüyoruz”.

Peki vize başvurusu yapanlar neler yaşıyor?

Vize retlerine yönelik şikayetlerin en fazlaca yer almış olduğu platformlardan biri de şikayetvar. Platform geçtiğimiz günlerde yayınladığı bir blog yazısında vize şikayetlerinde yaz döneminde vize şikayetlerinin %715 arttığını açıkladı. Platformda bulunan vize şikayetlerini inceledim ve bazı örnekleri derledim.

”Memurun tadı tutumu”

Vize müracaat sürecinde geçmiş ziyaretler, değişik ülkelere giriş ve çıkışların tertipli yapılması, yeşil geçişlik, kamu çalışanı olmak benzer biçimde senaryolar ‘bana kati çıkar’ dedirten şeylerken, son deneyimlere nazaran kimse için garantisi kalmamış durumda. Konsolosluklardaki memurların ‘tadı tutumları’ da sık sık eleştirilen durumlar içinde. 

Bu ‘tadı tutumu’ ve sürecin ne kadar sorunlu bulunduğunu gösteren enteresan vakalar da var;

Vize problemi yaşayan kişilerin en sık şikayet ettikleri şeylerden biri de oluşan durumla ilgili konsolosluklara ulaşamadıkları, itiraz ya da informasyon alma benzer biçimde süreçler noktasında yanıtsız bırakıldıkları. 

2020’de Fransa için uygundunuz, artık değilsiniz…

Daha ilkin giriş çıkış meydana getirilen bir ülkeye sonraki ziyaretlerde de vize almak fazlaca daha kolay olur, hatta daha uzun süre vize verilmesi şansı bile olurdu. Sadece artık bu da kafi olmuyor. Başvuranlar tüm belgeleri eksiksiz olmasına karşın ret almaya devam ediyor.

”Türkler bizim ülkemize yerleşmeye çalışıyor tavrından bıktık”

Son yıllarda ülkemizden Avrupa ülkelerine ve ABD’ya yaşanmış olan göç malum. Bu benzer biçimde durumlar, Avrupa ülkelerini Türk vatandaşlarını ülkelerine alırken ‘fazlaca seçici’ olmaya itmiş benzer biçimde görünüyor. Fakat üst düzey yöneticilik meydana getiren, bol miktarda parası bulunan, evleri, otomobilleri olan birini ve ailesini bile risk olarak görmeleri oldukça acayip…

5 kez girişi uygun bulunan bir aile, bu kez ret almış;

Almanya en fazlaca ret veren ülkelerin başlangıcında geliyor. Ret verilirken en sık gerekçe gösterilen maddelerden biri ise 3. madde. Bununla beraber ise 10. ve 13. maddeler geliyor.

Bu maddeler ne söylüyor, Türk vatandaşları neye dayanarak reddediliyor?

Avrupa ve ABD vize başvurularının reddedilmesinin en büyük sebebi, ‘gidenin geri dönmemesinden korkmak’ benzer biçimde görünüyor… Ret cevaplarına gerekçe gösterilen maddelerin belirsizliği ve mantıksızlığı da bu ihtimali güçlendiriyor. Schengen ve ABD vizelerinde ret maddeleri farklılık gösteriyor. Sadece genel gerekçeler büyük oranda aynı.

Peki maddeler ne söylüyor? Schengen vizesi için ret maddeleri içinde en fazlaca yer alanlardan bazılarına göz atalım;

• 3. madde, vize başvurusunda bulunan kişinin organize ettiği gezi harcamaları, ülkeye giriş çıkış harcamalarını vs. karşılayacak maddi kaynaklara haiz olmadığını ya da gösterdiği maddi kaynakları ‘yasal yollarla’ elde ettiğini kanıtlayamadığı söylüyor. 
• 10. madde en fazlaca münakaşa yaratan ve en sık kullanılan maddelerden biri. Bu maddeye nazaran ret öne sürülen nedeni ”planlanan seyahatin amacının inandırıcı bulunmaması”
• 13. madde ise açık açık ‘gelirsen dönmezsin benzer biçimde görünüyor” diyor. Bu maddeye nazaran ise ret öne sürülen nedeni ”Vize geçerlilik süresi dolmadan ilkin üye devlet topraklarından çıkılacağına dair makul şüpheler bulunması”

Bu maddelerin her biri, senelerdir uygulanan bir prosedürün parçaları ve daima varlardı. Doğal ki geçerli birer gerekçe oldukları senaryolar da boldur. Sadece bu kadar tartışılmasının sebebi, gösterilen gerekçelerin artık gerçekçi olmaması ve en alakasız durumlarda bile bir iş insanından bir bilim insanına, daha ilkin onlarca kere Avrupa’ya gezi etmiş bir turistten eğitim için giden bir öğrenciye kadar her insana gerekçe gösterilmeleri…

Vize vermeyen ülkeler bu mevzuda ne söylüyor?

Burada ABD ve Avrupa içinde bir fark var. Avrupa yoğun olarak ret verirken ABD için daha enteresan bir durum söz mevzusu. Verilen redlerin yanında artık ABD vizesine başvurmak bile zor bu sebeple Vize başvurusu randevuları aylarca sonrasına, hatta bir yıl sonrasına veriliyor.

Vize başvuruları reddedilen vatandaşların sayısı arttıkça Türkiye, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’ne (AKPM) Schengen vize sisteminin kötüye kullanıldığına dair bir rapor sundu. Raporda artışa geçen ret oranlarından bahsedilirken vize müracaat süreçlerinin yüksek harcamalarından ve zorluklarından da bahsedilerek durumun düzeltilmesi gerektiğine yer verildi.

Raporun odağındaki konulardan biri ise Avrupa’nın siyasi gerilimler sebebiyle bir yaptırım olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ‘bilgili olarak ret verdiği’ ifadeleriydi. Sadece tahmin edeceğiniz suretiyle Avrupa bu ifadeleri reddederek vize süreçlerinde bir mesele olmadığını dile getirdi.

Hem ABD’den hem Avrupa’dan vize süreçlerine yönelik gelen açıklamalarda gerekçe olarak ‘COVID-19 sonrası seyahatlerde yaşanmış olan artış sebebiyle ortaya çıkan yoğunluk‘ benzer biçimde şeyler gerekçe yayınlandı.

Peki tek sebep rapordaki benzer biçimde siyasi gerilimlere dayanan bir tür gizli saklı yaptırım mı?

Açıkçası bu aşamada bazı gerçekleri göz ardı ediyoruz benzer biçimde duruyor. Siyasi gerilimler sebebiyle bu türden bir tavrın alınmış olması fazlaca olası. Fakat bunun yanında hepimizin çevresinde bir sürü insan ‘ülkeden gitme, kaçma’ düşüncesiyle yaşarken ve çoğumuz bunun farkındayken Avrupa’nın ya da ABD’nin bunu fark etmemiş bulunduğunu düşünmek fazla naif. 

Mesela geçtiğimiz aylarda Meksika üstünden ABD’ye kaçak giriş hayata geçirmeye çalışan fazlaca sayıda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğuna yönelik haberler gördük. Bu kişiler herhangi bir vize problemi yaşamadan kolayca Meksika’ya gidip, peşinden sınırda ABD polisine teslim olarak sığınma talebinde bulunuyordu. Tam olarak bu şekilde olmasa da, Avrupa’ya da yoğun bir göç bulunduğunu biliyoruz.

Ne yazık ki gelinen noktada Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ABD ve Avrupa için birer potansiyel göçmen. Bu durumun gerçek olması verilen retleri haklı çıkarmasa da, bizim üstünde düşünmemiz ihtiyaç duyulan bir mevzu olduğu kati. 

Netice olarak bir Avrupalı ya da Amerikalı ülkemize gelip özgürce gezerken, bizim o ülkelere girebilmek için kırk takla atmamızın gerekmesi, mevcut ekonomik durumda düşsel bile zorken onca harcama yapmış olup, görüşmeler gidip reddedilmek, sık sık söylendiği benzer biçimde ‘ikinci derslik insan muamelesini’ hakikaten de hissettiriyor. Sadece görünen o ki basit bireyler olarak bizim bu mevzuda yapabileceğimiz hiçbir şey yok…