Okyanus ve Deniz Suyu Neden Tuzludur?

İçinde yaşadığımız Dünya adlı gezegenin tam yüzde 70’ini sular oluşturuyor. Bu suların tamı tamına yüzde 97’si ise tuzlu su. Kısaca bizim yaşayabileceğimiz kara alanı ve içebileceğimiz tatlı su oranı son aşama azca. Peki asla düşündünüz mü, okyanus ve deniz suyu neden tuzlu? Aslen bu probleminin tek bir cevabı yok zira pek oldukça tabiat vakası benzer biçimde deniz suyunun tuzlanması da değişik olaylar sonucu meydana geliyor. 

Okyanus ve deniz suyunun tuzlu olmasının elbet pek oldukça pozitif yanları var. Şu sebeple tuz dediğimiz maddenin içinde sayısız mineral var ve bu mineraller yardımıyla sonsuz bir sualtı habitatı oluşabiliyor. Suyun naturel yapısı ve yaşamış olduğu süreçler sebebiyle okyanus ve deniz suyu tuzlu hale geliyor. Bu süreçler hem yeraltında hem de yer üstünde yaşanıyor. Deniz suyu neden tuzlu gelin birazcık yakından bakalım ve gezegenimizin nasıl uyumlu bir yapısı bulunduğunu görelim.

Okyanus ve deniz suyu neden tuzludur?

Yağmur suyunun taşımış olduğu kaya parçaları:

Daha ilkin buradaki yazımızdaki Dünyamızın su döngüsünden ve yağmurun nasıl oluştuğundan bahsetmiştik. Yeryüzünde bulunan sular ısı sebebiyle buharlaşıyor, su buharı bulutlarda toplanıyor, soğuduğu vakit yağmur yağmaya başlıyor ve su döngüsü adını verdiğimiz bu süreç öylece sürüp gidiyor. İyi de tüm bunların deniz suyunun tuzlu olması ile ne ilgisi var?

Yağmur yağdığı vakit toprağa ve kayalara düşüyor. Bir ihtimal tek bir yağmur damlasının o kaya üstünde herhangi bir tesiri yok fakat sayısız yağmur damlasının en sonunda aşındırıcı bir tesiri oluyor. Aslına bakarsan yere doğru düşerken havadaki karbondioksidi toplamış olan yağmur damlası bir de kayanın üstüne düşüp onu aşındırdığı vakit ondan parçalar kopararak su ile beraber akarsulara ve nehirlere sürüklüyor.

Dünya’da bulunan tüm akarsular, nehirler ve benzeri su kütleleri sonunda bir denize ya da okyanusa dökülür. Büyük su hacmi ile birleştikleri vakit yağmurun kayalardan söküp getirmiş olduğu mineral dolu iyonları da yanlarında getirirler. Bunların büyük bir kısmı okyanus ve deniz canlıları tarafınca tüketilir. Geri kalanı ise öylece kalır ve o su hacminin tuzlanmasına neden olur. Bu etkiyi yaygın olarak yaratan iyonlar klorür ve sodyumdur.

Sualtı menfezlerinde suların kaynaması:

Okyanuslar derin, oldukça derin, hayal edebileceğimizden bile derindir. O şekilde ki uzayı bildiğimiz kadar okyanusları bilmiyoruz, o denli derin. İşte o derinliklerde bazı menfezler var. Menfezleri bir tür kaya yarıkları olarak düşünebilirsiniz. Sualtı akıntıları yardımıyla okyanus ve deniz suları o menfezlere sürekli girip çıkarlar. Sadece giren su ile çıkan su aynı yapıda olmaz. 

Hidrotermal menfezler adı verdiğimiz bu yarıklar Dünya çekirdeğine yakın oldukları için son aşama sıcaktırlar. Bundan dolayı menfezlere giren su kaynar. Kaynadığı sırada içinde bulunan kayaların dış yüzeyinde bulunan mineralleri de çözer. O su artık bolca mineralli kısaca tuzlu hale gelmiştir. Tekrardan ilişik olduğu su kütlesine karıştığı vakit o okyanusun ya da denizin oldukça daha tuzlu olmasına neden olur.

Sualtı volkanlarında yaşanmış olan patlamalar:

Sualtının derin ve kim bilir dünyasında tıpkı yeryüzündekine benzer coğrafi yapılar vardır. Bunlardan bir tanesi de volkanlardır. Bu sualtı volkanları, yeryüzündeki volkanlar benzer biçimde ara sıra patlarlar. Patladıkları vakit Dünya çekirdeğinden gelen sayısız kayacı suya yayarlar. Normal olarak bu kayaçlar mineral doludur. Kayaçların yayılması ile beraber haiz oldukları mineral suya karışır ve bu şekilde okyanus ve deniz suyu tuzlu hale gelir. 

Okyanus tabanında bulunan tuz kubbeleri:

Her yerde olmasa bile bazı okyanus ve deniz tabanlarında tuz kubbeleri vardır. Bu tuz kubbelerini devletimizde bulunan Tuz Gölü’nün bir dağa dönüşmüş hali olarak düşünebilirsiniz. Değişik jeolojik dönemlerde oluşmuş tuz kubbeleri, sualtı akıntılarının etkisiyle küçük küçük aşınarak suya tuz ve mineral karıştırır. Kuzeybatı Meksika Körfezi’nin kıta sahanlığında boydan boya bu tür tuz kubbelerinden vardır. 

Okyanus ve deniz suyu ne kadar tuzlu?

Her insanın tuzluluk terimi değişik olduğundan okyanus ve deniz suyunun tuzluluk oranını tadarak anlayamayız. Şöyleki ki deniz suyunun ağırlının binde 35’ni tuz oluşturmaktadır. Yeni okyanus ve deniz suyunun yüzde 3.5’i tuzdur. Okyanus ve denizlerde bulunan tüm tuzu ayrıştırıp Dünya yüzeyine yayabilsek, yeryüzünün her bir noktası ortalama 166 metre kısaca 40 kattan oluşan bir bina kadar terfi edecektir. Kısaca baya bir tuzdan bahsediyoruz.

Peki ya okyanus ve deniz suyu tuzlu olmasaydı?

Açıkçası bu tür bir şeyi düşünmek bile pek mümkün değil. Normal olarak mevzu hakkında sayısız kuram üretebiliriz sadece bizim tuz olarak adlandırdığımız madde, aslen mineraldir. Kısaca canlılar için minimum besin kadar önemlidir. Eğer okyanus ve deniz suyu tuzlu olmasaydı muhtemelen bugün bildiğimiz anlamdaki bir sualtı canlı popülasyonundan söz edemezdik. Bir ihtimal bu şekilde de yaşayan canlılar olurdu fakat bu kadar varlıklı bir dünya oluşması mümkün olmazdı. 

Normal olarak okyanus ve deniz suyu bu kadar tuzlu olmasaydı karadaki yaşamımız da aynı şekilde oluşmamış olurdu. Şu sebeple biz insanoğlu olarak yalnızca denizdeki canlıları yemiyoruz, onların katkı sağlaması yardımıyla oluşan bir sistemde yaşıyoruz. Canlılığı kenara bıraktığımızda bile bu büyük su kütlelerindeki tuzluluk oranının su döngüsü başta olmak suretiyle pek oldukça temel tabiat olayını direkt olarak etkilediğini görebiliriz. Kısaca tuz hakkaten hayattır. 

Dünya’nın en tuzlu ve tuzsuz denizleri:

Dünyanın en tuzlu denizi, yüzde 3.8’lik tuz oranı ile Asya ve Afrika içinde bulunan Kızıldeniz’dir. Kızıldeniz’in bu kadar tuzlu olmasının sebebi sayısız akarsu ve nehire bağlı olması ve buharlaşma oranının yüksek olmasıdır. Dünyanın en tuzsuz denizi ise Baltık Denizi’dir. Şimal Avrupa’da bulunan Baltık Denizi’nin en tuzsuz deniz olmasının sebebi, hava soğukluğu sebebiyle buharlaşmanın yok denecek kadar azca olmasıdır.

Okyanus ve deniz suyu neden tuzlu sorusunu yanıtlayarak tuzluluğa yol açan tabiat olaylarından bahsettik ve tuzun aslen canlılar için ne kadar mühim bulunduğunu anlattık. Normal olarak hepsi genel nedenlerdir. Bazı deniz ve okyanusların tuzlu olmasının kendi yapılarına bakılırsa değişen sebepleri de vardır. Mevzu hakkında düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.