Tanker Dorseleri Neden Silindir Şeklindedir?

Tankerler su, gaz yada çeşitli maddeler taşıyan araçlardır. Tanker isminde aynı göreve haiz olan gemiler olsa da bugünkü odağımız karayollarındaki tankerler. Sıvı yada gaz taşıyan tüm tankerler ek üretim maliyetlerine karşın silindirik yapıda üretiliyorlar. 

Tankerler en sonunda bir araçtır ve yollarda şerit içinde gidebilmelidirler. Dolayısıyla öteki tüm taşımacılık araçları benzer biçimde ince ve uzun yapıda olmalıdır. Bununla birlikte hem güvenlik hem de yönetmelikler gereği belirli yüksekliği geçemezler. Bu şartlar altında tankerler için en ideal biçim silindirdir. 

Silindir şeklinde olmasının en kolay sebebiyle başlamış olalım: İçindeki sıvıyı tamemen boşaltmak.

Tankerin silindirik yapısı, boşaltma esnasında içindeki sıvıyı en alt seviyesinde bir çizgi halinde toplanmasını sağlar. Bu hat üstündeki en küçük bir eğim de istenilen noktadaki vanaya içindeki tüm sıvıyı yönlendirebilir. 

Eğer tankerler konteyner şeklinde yapılsaydı kenar ve köşelerde duracak sıvıya erişim mümkün olmayacaktı.

Silindirik yapının bir öteki pozitif yanları, daha yüksek basınçta gaz depolayabilmek. 

Tankerler sıvı haricinde çeşitli gazları da yüksek basınçta taşımaktadırlar. İçerisinde tazyik bulunan dairesel yapılar, yalnızca eksenel germe kuvvetine maruz kalırken, köşeli yapılar ek olarak bükülmeye de karşı koymaya çalışırlar. Bu yüzden dairesel yapılar basınca daha dayanıklıdır.

Aynı sebepten; basınçlı gazları depolamak mevzusunda küre şekli, silindirden üstün olsa da, küre şeklinde tankerler yukarıda bahsettiğimiz nedenlerden dolayı pek uygulanabilir değiller.   

Peki nedir bu dalgakıranlar ve ayakta gezi ederken tutunmamızla ne ilgisi var?

Bir toplu taşıma otobüsünde olduğumuzu ve ayakta seyahat yaptığımızı düşünelim. Neden tutunuruz? Sonuçta tutunmasak da otobüsün kapıları kapalı olduğu sürece otobüsün içinde kalmaya ve hedefimize doğru ilerlemeye devam edebiliriz. Sadece otobüs ivmelenirken savrulmamak, daha doğrusu savrulup hasar almamak için tutunuruz. 

Seyahat esnasında tutunup tutunmamamız, bizlere tesir eden kuvvetleri değiştirmez sadece üzerimizdeki etkilerini bir fazlaca değiştirebilir. Bu durum fizikteki momentumun korunumu yasasıyla açıklanabilir.

En özet haliyle; tutunmamanız ve otobüs içinde savrulup etrafa çaprmanız durumunda size oldukca oldukca kısa bir vakit diliminde –anlık olarak– uygulanacak etkiyi, tutunarak zamana yaymış oluyorsunuz. Kaldıramayacağımız kadar ağır bir yükü parçalara ayırıp daha uzun sürede fakat kolaylıkla taşımak da bu durumun bir öteki örneği olabilir.

Şimdi bir de otobüs açısından düşünelim. Otobüs içinde sabitlenmeyen her şey (siz de dahil), ivmelenme esnasında etrafa savrulur. Bu durum bir tek savrulan cisim için değil, otobüs için de tehlikelidir. Bu sebeple hem otobüse hasar verebilir hem de otobüsün hareketini etkileyecek düzeyde olup kazaya sebep olabilir. 

Tankerlerdeki dalgakıran da tamamen aynı mantığa dayanmaktadır.

Dalgakıran bulunmayan bir tankerin içindeki sıvı, ivmelenme esnasında tankerin içinde özgürce hareket edebilecek ve tankerin iç duvarlarına hızla çarpacaktır. 

Tonlarca sıvı taşıyan bir tanker, ani fren yaptığında içindeki sıvı ilk anlarda tankere hiçbir etkide bulunmaz ve öne doğru yığılmaya adım atar.

Ta ki sıvı artık tankerin önünde gidecek bir yer bulamayana kadar. Bu sırada frenleme meydana getiren tanker sanki arkasından bir vasıta çarpmışçasına öne atılır ve bu durum oldukça risklidir.

Dalgakıranlar, içerideki sıvının ivmelenme anında toplu halde ivmeye ters yöndeki etkilerini hafifletirler. Aynı miktardaki etkiyi zamana yayarak daha stabil bir hareketi mümkün kılarlar.