Osmanlı Devleti’nin Kurucusu Osman Gazi Kimdir?

Yerini bugün yaşadığımız Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakmadan ilkin Anadolu başta olmak suretiyle dünyanın dört bir yanına yüzlerce yıl süresince hükmetmiş olan Osmanlı Devleti adını, kurucusu olan Osman Bey’den almıştır. Osman Gazi olarak anılan Osman Bey, Anadolu’ya yerleşen ilk Türk aşiretlerinden biri olmakla kalmamış hem de Türk – İslam kültürünün bugün bile sürmekte olan pek fazlaca geleneğinin temellerini atmıştır.

Osman Gazi’nin attığı en mühim adım normal olarak Osman Devleti’ni kurmaktır sadece daha da önemlisi göçebe Türklerin artık bir yeri yurdu olması ve kalıcı eserler bırakması düşüncesini ele geçirdiği topraklar yardımıyla oluşturmuştur. Maalesef kendisi hakkında bilinenler, ölümünden fazlaca sonrasında yazılan kaynaklardan elde edilmiştir. Gelin Osman Gazi kimdir yakından bakalım ve yaşamı üstünden bir devletin nasıl kurulduğunun detaylarını görelim.

Malazgirt zaferi sonrası Türkleşen Anadolu’nun o dönemki durumu:

Her şey 1071 Malazgirt Savaşı ile başladı. O güne kadar Türkler Orta Asya ve çevresinde pek fazlaca devlet kurmuş olsalar da halkın geneli göçebe kültürü ile yaşıyordu ve Anadolu yalnızca bir göç rotasıydı. 1071 yılının 26 Ağustos gününe geldiğimizde ise işler değişti zira Alp Arslan komutasındaki Selçuklu ordusu Bizanslıları yenik ederek Anadolu’nun kapılarını Türklere açtı.

O zamana kadar kısım kısım Müslüman olmuş olan Türkler, bu zafer ile beraber Anadolu’da ve Ortadoğu’da hızla toprak kazanmaya başladılar. Bizans giderek küçülmüştü. Sadece bölgedeki Selçuklu güçleri de pek fazlaca nedene bağlı olarak giderek tesirini yitirmiş ve merkezi yönetim güç kaybederek mahalli güçler ortaya çıkmaya adım atmıştır. Bu dönüşüm sürecinde yaşanmış olan mücadelede, Türk aşiretleri kendi beyliklerini oluşturmayı başarmışlardı.

Osman, babası Ertuğrul Bey ölünce aşiretin başına geçiyor:

O dönem Anadolu’da bulunan beylikleri pek de gözümüzde büyütmemek gerekiyor. Bunlar daha fazlaca göçebe halkların bir arada güvenle yaşamalarının sağlandığı bölgelerdi. Bunlardan bir tanesi de Osman’ın babası Ertuğrul Bey’in aşiretiydi. Bu bölge, Ertuğrul Bey’in zamanında Selçuklu sultanına yapmış olduğu hizmetlerin bir ödülü olarak ona verilmişti.

Bu bölge Söğüt ve civarındaydı. İşte Osman burada, 1258 senesinde dünyaya geldi. Bir bey oğlu olarak normal olarak ayrıcalıkları vardır sadece o devrin yapısı gereği tüm çocuklar ve gençler şeklinde büyüdü. 1280 yılına geldiğimizde Ertuğrul Bey yaşamını yitirdi ve Osman onun yerine geçerek Osman Bey oldu. Onun planları, babasınınkinden fazlaca daha büyüktü.

Osman Gazi kimdir? Rüyasında dünyaya hükmedeceği haber verilen bir aşiret beyi:

Osman, bey olduktan sonrasında o devrin mühim din adamlarından ve en yakın arkadaşlarından bir tanesi olan Şeyh Edebali’nin kızı Malhun ile evlenmek istedi. Şeyh Edebali ilkin bu evliliğe karşı çıktı. Sadece Osman Bey bir rüya gördükten sonrasında fikri değişti ve Osman Bey ile Malhun evliliğe ilk adımını attı.. Bu rüya, Osman Bey’e bir müjdenin haberini veriyordu. 

Osman Bey’in görmüş olduğu rüyada bir ay yükseliyordu. Ayın içinden bir ağaç filizleniyordu. Filizlenen ağaç insanlara gölge oluyor, su veriyordu. Bu ağacın filizlerinden biri de Şeyh Edebali’nin göğsüne giriyordu. İşte bu rüya ile Osman Bey’e, haiz olduğu beyliğin fazlaca daha büyüyeceği ve bir imparatorluğa dönüşerek tüm dünya insanlarına hükmedeceği müjdeleniyordu.

Osman Bey, Osmanlı’nın olmazsa olmaz unsuru olan akıncıları kuruyor:

Osman Bey yönetime geçtikten sonrasında yapmış olduğu ilk icraatlerden biri uç beyleri görevlendirmekti. Bu beyler, sınırlardaki bölgelerden sorumlulardı. Askerleri hafifçe süvari akıncılardan oluşuyordu. Görevleri, ileride yapılacak savaşlar için adam toplamak ve düşman kuvvetler hakkında haber alma almaktı. Bu sistem, yüzlerce yıl süresince Osmanlı Devleti’nde akıncılar olarak uygulanmıştır.

Bu uç beyliklerinden biri Bizans kalesi Nikomedia’ya, biri İznik’e, biri de Karadeniz’e karşı olan sınırda bulunuyordu. Osman Bey, bu uç beylerinin destekleriyle eski Türk akıncı taktikleri uygulayarak ufak yerleşim yerlerini ele geçiriyor ve adım adım ilerliyordu. Ele geçirdiği yerleşimler içinde Yenişehir ve Eskişehir vardı. Osman Bey, bu süreçte Osman Gazi adını almıştı.

Osman Gazi’nin İznik kuşatması tüm gözleri onun üstüne çeviriyor:

Nicaea şehri, bugünkü adıyla İznik; o dönem Bizans’ın yönetimsel merkeziydi. Kuvvetli surlar ve kalabalık bir ordu ile korunan İznik’i Osman Gazi gözüne kestirdi ve bir kuşatma başlattı. Bu kuşatma tam iki yıl sürdü. Maalesef kent alınamadı fakat bu bir yenilgi değildi. Şundan dolayı İznik, 1198 senesinde meydana getirilen Haçlı Seferi esnasında bile alınmamıştı. Bu kuşatma ile Osman Gazi, öteki Türk beylerinden değişik bulunduğunu her insana göstermiş oldu.

Osman Gazi’yi fark edenlerden bir tanesi de devrin Bizans imparatoru Andronicus Paleologus’tu. Paleologus, Osman Gazi’yi kendi imkanlarıyla yok edemeyeceğini bilmiş olduğu için ilkin İlhanlılarla, ondan sonra da Katalan paralı askerlerle anlaştı. Sadece her iki grup da sözlerinden dönünce Osman Gazi’nin yükselişi önlenemedi ve sonunda Bursa kuşatması başladı.

Osman Gazi, Bursa’nın ele geçirildiğini göremeden yaşamını yitirdi:

Osman Gazi gözünü bir kez Bizans topraklarına dikmişti, vazgeçmeyecekti. O dönem Bitinya Krallığı’nın merkezi olan Prusa doğrusu Bursa kuşatması başladı. 1308 senesinde süregelen kuşatma zorluydu zira Bursa’nın Konstantinopolis başta olmak suretiyle pek fazlaca bölge ile deniz bağlantıları vardı. Bu bağlantılar seneler içinde tek tek kesildi.

Bursa kuşatması on yıldan uzun sürdü. Maalesef Osman Gazi 1324 senesinde yaşamını yitirdi ve senelerce kuşattığı bu şehrin alındığını göremedi. Vefatı sonrası yönetime geçen oğlu Orhan Bey, bu kuşatmayı nihayete erdirdi ve Bursa’yı topraklarına katarak başkent yapmış oldu. Beyliğin sınırları Orhan Bey döneminde Konstantinopolis’e kadar genişledi.

Osman Gazi neler yapmış oldu?

Osman Gazi döneminden günümüze kalan herhangi bir yaratı yoktur. Şundan dolayı onun döneminde hala bir Selçuklu beyliği şeklinde hareket ediliyordu. Kültür ve politika bu şekilde yön bulmuştu. Esasen beylikteki insanoğlu da hala eski Türkler dediğimiz insanoğlu oldukları için göçebe bir yaşam tarzını benimsiyor ve oldukları yeri kalıcı kabul etmiyorlardı.

Bursa’da Hacı Özbek Camii’nin inşa edilmesi, nüfusun kademeli olarak yerleşik hayata geçmesi şeklinde gelişmeler Orhan Gazi zamanında yaşanmış olsa da tüm bunların temeli Osman Gazi tarafınca atılmıştır. Şundan dolayı kendisi babasından almış olduğu ufak beyliği yönetim etmekle yetinmemiş ve Bizans şeklinde devrin büyük güçlerine meydan okuyarak kendilerinin geçici ziyaretçiler olmadıklarını, bu bölgenin yeni sahipleri olduklarını duyurmuştur. 

Osman Gazi, babasından almış olduğu toprakları üç katına çıkarmıştır. Bilecik, Eskişehir, Sakarya, Kütahya, Yenişehir ve Bursa çevresindeki bazı bölgeler onun döneminde beyliğe iştirak etmiştir. Şeyh Edebali’nin de etkisiyle Osman Gazi döneminde Türk – İslam kültürü oluşmuş ve bugün bile devam eden pek fazlaca geleneğin temelleri atılmıştır.

Yüzlerce yıl süresince dünyanın dört bir yanında yargı sürerek bir imparatorluğa dönüşen Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi kimdir sorusunu yanıtlayarak yaşamı üstünden bir devletin müessese öyküsünü anlattık. Mevzu ile alakalı düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.