Otomasyon Nedir, Dünyayı Nasıl Değiştirdi?

Otomasyon geliyor, otomasyon yaygınlaşıyor, otomasyon yardımıyla her şey süper olacak şeklinde sözleri bilhassa 2000’li yıllardan sonrasında sıkça duymaya başladık. Data teknolojilerinde yaşanmış olan gelişme ile otomasyon sürecinin daha oldukça bu alanda kullanılacağı düşünüldü. Sadece geçmişe baktığımız vakit otomasyon nedir sorusunun yanıtının yüzlerce yıl öncesinden geldiğini görebiliriz.

Otomasyon nedir sorusunun yanıtı olarak günümüz sistemlerini düşünerek kolay bir cevap verebiliriz. Sadece daha derin bir araştırma yapıldığı vakit otomasyon teknolojisinin, insanoğlunun üretim süreci ile neredeyse aynı yaşta bulunduğunu söylemek mümkün. Geçmişten aldığımız ışıkla otomasyon nedir sorusuna yakından bakalım ve geçmişten bugüne dünyamızı nasıl değiştirdiğini örneklerle görelim.

Otomasyon nedir?

En kolay tanımıyla otomasyon; çeşitli mal ve hizmetlerin üretimini ve üretim sonrası sürecini denetlemek ve izlemek amacıyla hususi teknolojilerin geliştirilmesi ve bu teknolojilerin kullanılmasıdır. Şu demek oluyor ki otomasyon, insanoğlunun bir mal ya da hizmet ürettiği her dönemde ve sektörde uygulanabilir bir teknolojidir. Normal olarak uygulanan teknoloji, devrin şartları dahilinde geliştirilmektedir.

Günümüzde otomasyon terimini suni zekalar, makine öğrenimine haiz cihazlar hatta robotlar üstünden değerlendiriyoruz. Şu sebeple yaşadığımız devrin şartları bu tür gereksinimler doğuruyor. Sadece geçmiş dönemde otomasyon, minik atölyelerde ve bugün gülünç görünecek kadar sınırı olan üretim meydana getiren fabrikalarda bile kullanılıyordu.

Bugün bildiğimiz anlamdaki otomasyonun ilk izlerine Antik Yunan döneminde karşılaşıyoruz:

Antik Yunan şiirinin usta adı Homeros tarafınca kaleme alınan ve bazılarına göre şiir, bazılarına göre de bir destan olarak vasıflandırılan İlyada eserinde anlatılan bir hikayede otomasyona dair tarihinin ilk izlerini bulmak mümkün. Otomasyon, milattan ilkin 762 senesinde geçen ve Homeros’un ateş ve zanaat tanrısı Hephaestus’tan sık sık bahsetmiş olduğu bir hikayede görülüyor.

Hikayede Hephaestus’un Yunan tanrıları için kuvvetli silahlar hazırladığı bir imalathane anlatılıyor. Bu atölyede Hephaestus’a yardım etmesi için geliştirilmiş, otomatlar olarak isimlendirebileceğimiz bazı robotlar bulunuyor. Hephaestus, bu otomatları onun istediğini yapmaları için tasarlamış olsa da kendi zekaları olduğundan ve bundan dolayı Hephaestus ile sık sık tartıştıklarından bahsediliyor.

Yitik kıta Mu ya da Atlantis ile bile ilişkilendirilebilen bu hikayedeki atölyenin hakkaten var olduğuna dair elimizde kafi kanıt yok. Netice olarak İlyada, tasarı bir yapıt. Sadece yüzlerce yıl ilkin kaleme alınmış tasarı bir eserde bile insanların işlerini kolaylaştıracak makineler hayal edilmesi, otomasyon teknolojisinin ilk adımları olarak görülebilir.

Aslolan çıkışını Endüstri Devrimi ile beraber meydana getiren otomasyon, yavaş yavaş yalnız bir bölgedeki toplumu dünyayı değiştirmeye başlıyor:

Otomasyonun geçmişi ile ilgili bilinenler yalnızca Homeros’un İlyada efsanesine dayanmıyor. 11. yüzyılda madenciler için ve 17. yüzyılda işçiler için geliştirildiği malum ve çalışanların üstündeki yükü azaltma amacı ile üretilmiş pek oldukça değişik otomasyon teknolojisi olduğu biliniyor. Hatta araştırmacıların elinde mevzu ile ilgili pek oldukça kanıt da bulunuyor. Sadece kelimenin tam anlamıyla otomasyonun Endüstri Devrimi ile beraber başladığını söyleyebiliriz.

Endüstri Devrimi olarak da isimlendirilen Endüstri Devrimi; 18. yüzyılda İngiltere merkezli olarak tüm Avrupa’da başlamış olan, insan gücünün yerini buğu gücü ile çalışan makinelerin almış olduğu üretim sürecinin başlangıcıdır. İnsan gücünün yerini makinelerin alması demek, otomasyonun ortaya çıkışı için bulunmaz bir fırsattır.

Endüstri Devrimi ile beraber kağıt, pamuk ve benzeri ürünlere artan talebi karşılamak ve üretim sürecini daha verimli hale getirmek için bazı hususi makineler geliştirildi. Bugün bile pamuk endüstrisinin eğer olmazsa olmaz araçlarından kabul edilen çırçır makinesinin icadı Endüstri Devrimi’ne dayanmaktadır. Tıpkı çırçır makinesi şeklinde hususi kağıt tabakaları ile kağıt üretimini hızlandıran Fourdrinier isminde makine de aynı dönem buluş edilmiş otomasyon ürünleri arasındadır.

Otomasyon ürünleri, talebi artan bir ürünün üretim sürecini hızlandırmak amacıyla geliştirilirler. Pamuklu kumaşa olan ihtiyacın artması ile çırçır makinesi, kağıda duyulan ihtiyacın artması ile de kağıt katman makinesi geliştirilmiştir. Geliştirilme sürecinde bu makineler; buğu, su ve kömür gücü ile çalıştırılarak oldukça daha verimli hale getirildiler.

Ford’un bir mühendisi otomasyonu kavramlaştıran ilk şahıs oluyor:

Antik Yunanlılar ya da yapınak işçileri günlük söyleşi içinde otomasyon ürünlerinin geliştirilmesinden bahsetmiyorlardı elbet. Otomasyon terimi ve bugün bildiğimiz anlamda kullanılması, kimseyi şaşırtmayacaktır, bir Ford Motor Company mühendisi ile adım atmıştır.

1940’lı yıllarda ulaşım ve kontakt alanında büyük gelişmeler yaşanması ile otomobil olarak isimlendirilen bireysel araçların da yaygınlaşması gerekiyordu. Günümüz otomobil endüstrisinin temellerini atan mucitlerinin çalmış olduğu Ford Motor Company mühendislerinden D.S Harder; 1946 senesinde otomasyon terimini ortaya koymuş ve bugün bildiğimiz anlamdaki otomasyonun ilk adımlarını atmıştır. Kelimenin kökeni de bu zamanda yaşanmış olan gelişmelere dayanmaktadır. 

Günümüz dünyasında otomasyon nedir, robotlar gelecek mi?

Bilhassa İkinci Dünya Savaşı sonrası tüm dünyada otomasyon sistemlerinin en azından ağır endüstri alanında oturmuş teknolojilere haiz olduklarını söyleyebiliriz. Eskiden şeytan işi bu deyip korkacağımız makineler, artık en küçük üretim atölyesinde bile kullanılır oldu. Normal olarak, bu sektörlerdeki gelişmeler de devam ediyor sadece insanlık gözünü artık informasyon teknolojilerine çevirmiş durumda.

Bildiğimiz anlamdaki tüm sektörler artık informasyon teknolojileri ile harmanlanarak ve otomasyon ürünleri kullanılarak insansız bir hale getirilmek isteniyor. Günümüz dünyasında otomasyon teknolojileri artık minimum insan gücü ile maksimum verimi almayı hedefliyor. Şu demek oluyor ki evet, robotlar gelecek ve endüstriyel otomasyon teknolojilerinin tam odak noktasında olacaklar. Bir ihtimal binlerce insanoğlunun gövde gücü ile üretilen ürünler, suni zekaya haiz bir otomasyon teknolojisi ile kolayca yapılabilecek.

Otomasyon ile beraber gelecek işsizlik artışı:

Otomasyonun en temel amacı, çalışanların üstündeki iş yükünü azaltmaktır. Sadece otomasyon ile beraber çalışanların üstündeki iş yükü o denli azalacak ki artık bir insan çalışana gereksinim duyulmayacak. Bu durum tüm dünyada, bilhassa mavi yaka olarak isimlendirilen gövde gücü ile çalışan kesim üstünde büyük bir baskı unsurudur.

Otomasyonun yaygınlaşması ile beraber işsizlik oranının da artması planlanıyor. Sadece tekrardan şekillenen dünyada iş kolları da şekillenecek. Mesela; artık işçiler makine üretiminde çalışmayacak fakat teslimat sürecinde çalışacaklar. Gene de bu durumun gövde gücü ile yaşamını kazanan işçiler üstünde negatif tesir yapacağı ve pek oldukça insanoğlunun işinden olacağı öngörülen bir gerçektir.

Sizin için otomasyon nedir sorusunu yanıtladık ve dünden bugüne gelen yüzlerce senelik macerasından bazı örnekler verdik. Dünya asla olmadığı kadar süratli bir halde değişiyor ve gelişiyor. Bu sürece bir halde ayak uyduramayan kesimlerin de mağdur olmaması için mevzu üstünde daha planlı emekler yapılması gerekiyor. Yoksa robotlar dünyayı ele geçirebilir.