Otomobillerdeki ‘ABS’ Nedir, Iyi mi Çalışır?

ABS, frenlerin kilitlenmesine karşılık geliştirilen bir güvenlik önlemi olarak birçok araçta senelerdir yer ediniyor. Bilhassa ani fren yapma gereksinimi duyduğumuz durumlarda işimize yarayan ABS’yi tamamımız vasıta özellikleri içinde görüyoruz, fakat ne işe yaradığını tam olarak bilmiyoruz.

Araçta yer edinen güvenlik donanımlarının kim bilir en önemlilerinden önde gelen ABS, 2004 yılından bu yana Avrupa Birliği standartlarının koştuğu zorunluluk sebebiyle üretilen tüm araçlarda bulunuyor. Birçoğumuzun aracında bulunan fakat ABS nedir, iyi mi çalışır? sorularının yanıtlarına ve ABS’nin tarihçesine yakından bir göz atıyoruz.

ABS nedir?

Fazlaca deneyimli bir sürücü olsanız dâhi, yolda karşınıza çıkan tehlikeler sonucunda kendinizi birden fren pedalına sonuna kadar basarken bulabilirsiniz. İşte tam bu aşamada ise ABS devreye girer. Frene fazla yüklenilmesi sonucunda meydana gelen tekerleklerin kilitlenmesi genel anlamda daha fena sonuçlara neden olur. ABS ise tekerlerleklerdeki fren basıncını azaltır ve kilitlenmeyi önler. Bu sayede vasıta bir taraftan yavaşlarken, sürücüler de direksiyon hakimiyetini korumuş olur ve manevra yapmış olup tehlikeden kurtulma şansı artar.

ABS ne vakit kullanılmaya başlandı?

Türkçe’ye Kilitlenme Karşıtı Fren Sistemi olarak çevrilen ABS’nin ilk ortaya çıkışı 1920’li yıllara kadar uzanmaktadır. Almanya merkezli tayyare üretici şirketi Voisin, ABS’nin hidrolik ile çalışan ilk versiyonu üretmiş ve ilk patenti almıştır. Bunu takiben ilk olarak 1950’li yıllarda üretilen uçaklar ABS’ye haiz olmaya başlamıştı. Takvimler 1960’ları gösterdiğinde ise Alman silahlı kuvvetleri hidrolik sistemi bir kenara bırakıp daha gelişmiş transistörlü ABS sistemini uçaklarına entegre etti. Hidrolikli ABS sistemi ise ilk olarak İngiliz otomobil üreticisi Jensen Motors tarafınca 1967 model Jensen FF isminde araçta kullanmıştır.

1970’li yıllarda tümleşik devrelerin üretiminin yaygınlaşmasıyla beraber birçok otomobil de ABS’ye haiz olmaya başladı. 1978 senesinde gene Almanya’da üretilen Mercedes S serisi ve BMW 7 serisi otomobiller ABS’ye haiz oldu. Günümüze kadar değişen teknolojinin gelişmesiyle beraber daha düşük maliyetle, daha kompakt boyutlarda üretilebilen ABS fren sistemleri, artık otomobil dünyasında bir güvenlik standardı hâline gelmiş oldu.

ABS iyi mi çalışır?

ABS’nin emek verme mantığı aslen sürücülerin günlük hayatında kullandığı ve bayağı fazla aşina olduğu kadans frenleme tekniğine dayanıyor. Fren pedalını kısa aralıklarla pompalama ile meydana gelen kadans frenleme tekniğinin daha gelişmiş versiyonu olan ABS, bu işlemi elektronik sensörler yardımıyla, bir insanoğlunun gerçekleştiremeyeceği hızda ve aralıklarda yapıyor. ABS sistemlerde her tekerleğin hızını ve devrini takip eden ayrı sensörler bulunuyor.

Bu sensörler bir tekerleğin, fren anında ötekilerden daha yavaş dönmeye başladığını fark ettiğinde, tekerlekteki fren basıncını milisaniyelik pompalama hareketi ile azaltıp yeniden geri getirerek tekerleği stabil duruma getiriyor. Bu sayede tekerlek kilitlenmesinin önüne geçiliyor ve sürücü yavaşlarken bir taraftan da direksiyon hakimiyetini kaybetmemiş oluyor.

Örnek verecek olursak bir otobanda yüksek süratli ilerlerken yolda bir engel ile karşılaştınız. İçgüdüsel olarak frene bastığınızda yüksek hızdaki tekerleklere uygulanan fren basıncından dolayı tekerlekler kitlenecek ve vasıta kaymaya başlayacaktır. Bu durumda ise aracın hakimiyeti kaybedileceği için fren mesafesi artacak ve manevra şansı kalmayacaktır. ABS ise aynı senaryoda fren yaptığınızda; kademeli olarak engele kadar aracın hızını büyük seviyede azaltır ve tekerlekler kilitlenmeyeceği için engeli aşmak için sürücüye kafi manevra alanı sağlar.

ABS’nin avantajları nedir?

ABS’nin deneylerle ve kullanıcı deneyimleriyle kanıtlanmış birçok faydası bulunuyor. Gerçek zamanlı araştırmalar sonucunda ABS fren sistemine haiz araçların daha azca ölümcül kazalara karıştığı gözlemleniyor. Bunun yanı sıra bilhassa kuru ve ıslak yollarda ABS’li araçlar daha azca ön çarpışma istatistiğine haiz oluyor ve ABS’li araçların yoldan çıkma oranları ABS’siz araçlara bakılırsa daha düşük olarak karşımıza çıkıyor. ABS’nin sağlamış olduğu otomatik frenleme basıncı yardımıyla sürücüler önlerindeki tehlikeye ve yapacakları manevraya daha çok dikkat vererek ihtimaller içinde kazalardan kaçınabiliyor.

ABS’nin dezavantajları da var?

Her ne kadar ABS bir güvenlik standardı hâline gelmiş olsa da bu sistemin bazı dezavantajları da bulunabiliyor. ABS fren sistemi bilhassa yumuşak, çamurlu yada yoğun karlı yüzeylerde oldukca efektif çalışamıyor. Karlı, çamurlu ve yumuşak yüzeye haiz düşük kavramalı yollarda ABS sisteminin bir nevi kafası karışabiliyor ve fren basıncını fazla düşürerek aracın duruş mesafesini uzatabiliyor, zira bu biçim yollarda tekerleklerin kilitlenmesi, yumuşak yüzeye aracın gömülmesini sağlıyor. Bu sayede vasıta daha iyi bir tutuşa haiz oluyor ve daha kısa mesafede eleştiri frenler yapılabiliyor.

ABS nedir, iyi mi çalışır? Sorularını yanıtladığımız ve ABS fren sisteminin bazı özelliklerine yakından baktığımız içeriğimizin sonuna geldik. Sizler ABS hakkında neler düşünüyorsunuz? ABS’nin size bakılırsa avantajlarını ve dezavantajlarını bizlerle yorumlar kısmından paylaşmayı ihmal etmeyin.