Big Bang (Büyük Patlama) Vakasından Sonrasında Neler Gerçekleşti?

Gezegenimiz Dünya’nın da içinde bulunmuş olduğu evrenin iyi mi oluştuğuna dair pek oldukça değişik kuram var. Sadece son yüz yılda üstünde ortak karara varılan ve hakkında emek harcamalar meydana getirilen en mühim kuram Big Bang, kısaca büyük patlama vakasıdır. İlk başta her şeyin sıcak ve yoğun bir nokta bulunduğunu söyleyen bu kuram, Big Bang olarak adlandırılan büyük bir patlama sonucu her şeyin aniden başladığını iddia ediyor.

Aslına bakarsak Big Bang için bir teoriden fazlası diyebiliriz, bundan dolayı elimizde oldukça kuvvetli kanıtlar var. Bu kanıtlardan bazıları kuantum düzeyinde hesaplanan matematik işlemleri olsa da bazıları gözle görülür ve elle tutulur verilerden oluşuyor. Big Bang oldu, peki ya sonrasında? İşte bu nokta tam olarak bugün bilim adamlarının üstünde emek harcama yapmış olduğu suali oluşturuyor. Büyük patlama sonrası neler oldu gelin yakından bakalım.

Big Bang kısaca büyük patlama nedir?

Big Bang kısaca büyük patlama teorisi ilk kez 1927 senesinde Georges Lemaître tarafınca ortaya atıldı. Bu teoriye gore Lemaître, evrenin sıcak ve yoğun bir noktadan patlayarak genişlediğini ve bugün bile hala genişlemekte bulunduğunu iddia etti. Bu iddia, birkaç yıl sonrasında gözlemlerle desteklendi.

Amerikalı gökbilimci Edwin Hubble, 1929 senesinde uzak galaksilerde bir kayma, uzaklaşma bulunduğunu görmüş oldu. İncelemelerini detaylandırdıkça hakkaten gökyüzüne bakınca gördüğümüz tüm nesnelerin bizlerden uzaklaşıyor bulunduğunu görmüş oldu. Bunun anlamı, evrenin gözle görülür bir halde genişliyor olduğuydu.

Sonraki yıllarda meydana getirilen çalışmalarda Big Bang vakasının günümüzden 13,7 milyar yıl ilkin gerçekleştiği hesaplandı. 1998 senesinde Berkeley Üniversitesi’nde iki gökbilimci tarafınca meydana getirilen emek harcama, süpernovaların Dünya’dan hızla uzaklaştığını kanıtladı. Bu emek harcamalar evrenin ilk günlerine dair neler bulunduğunu açıklamasa da Big Bang teorisinin gerçekliğini güçlendirdi.

Big Bang sonrası neler oldu?

Her şey bir gaz ve toz bulutuydu demeden öncesine kısaca birkaç milyon yıl öncesine, büyük patlamaya dönelim. Sıcak ve yoğun bir nokta halinde olan ‘her şey’ patladı. Bu patlama sonrası ilk yaşanmış olan vakaları süre bazında ifade etmek oldukça zor. Zira yaşananların büyük kısmı kuantum seviyesinde bir süre aralığı ile değerlendiriliyor.

Big bang sonrası her şey 10 üstü 26 kat genişledi ve 100 bin kat soğudu. Bu soğuma sonrası ilk madde olarak bildiğimiz plazma halindeki kuark ortaya çıktı. Maddenin bu hali Quark-Gluon Plazma olarak adlandırılıyor. Kuantum renk dinamiği, QCD olarak adlandırılan bir yasa yardımıyla bu maddenin hareketlerini anlayabiliyoruz.

İlk mikro saniyede oluşmuş olan kuark, saniyenin milyonda biri kadar süre sonrasında proton ve nötron üretmeye başladı. Birkaç dakika içinde bu proton ve nötronlar birleşerek çekirdek halini aldılar. Ortalama 380 bin yıl sonrasında elektronlar, oluşan bu çekirdeklerin yörüngesinde yer aldılar.

Her şeyin bir gaz ve toz bulutu haline gelmesi ise Big Bang vakasından ortalama 200 milyon yıl sonrasında gerçekleşti. İçinde karbon, oksijen ve demir bulunan yıldızlar bu zamanda oluştu. Helyum ve hidrojen benzer biçimde evrende bol miktarda bulunan elementlerin, yıldızlardan oldukça daha ilkin oluştuğu düşünülüyor. Sadece evren yalnızca bu elementlerden ibaret değil.

Karanlık madde ve karanlık enerji:

Big Bang sonrası oluşan maddeler, evrenin tamamını ifade etmiyor. Gezegenler, yıldızlar, cisimler ve benzeri yalnızca evrenin %4’ünü kaplıyor. Geri kalan bölüm ise devasa bir boşluk. Sadece kuantum fiziğinin yapmış olduğu emek harcamalar bizlere gösteriyor ki bu boşluk, hakkaten bir boşluk değil.

Evrenin ortalama %26’sı, karanlık madde olarak adlandırılan bir madde ile kaplı. Karanlık maddenin ne olduğu hala çözülmeye çalışılıyor bundan dolayı bildiğimiz hiçbir şeye benzemiyor. Herhangi bir ışık ya da ışınım yaymıyor. Bilim adamları, karanlık maddeyi yalnızca haiz olduğu yerçekimi kuvveti ile tespit edebiliyorlar. 

Karanlık madde yeterince gizemli değilmiş benzer biçimde bir de evrenin ortalama %70’ini kapladığı kabul edilen bir karanlık enerjiden söz ediliyor. Karanlık madde kadar bile bilgimizin olmadığı bu gizemli enerji türünün varlığı, gezegenlerin uzaklaşıyor olması gözlemine dayanıyor. Doğrusu Big Bang sonrası ortaya çıkan karanlık madde boşluğu, karanlık enerji ise evrenin genişlemesi için lüzumlu enerjiyi yaratmıştır.

CERN’de keşfedilmek istenen nedir?

Evren iyi mi oluştu sorusuna cevap veren Big Bang, kısaca büyük patlama teorisi ve sonrasında yaşananlar, kuramsal fizikçiler tarafınca son aşama karmaşık matematiksel işlemler yardımıyla kanıtlama edilebiliyor. Sadece uygulamalı fizik, tam olarak bu aşamada devreye giriyor ve teorileri gerçek anlamda ispatlamayı hedefliyor.

CERN kısaltmasıyla bildiğimiz Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, Türkçesi ile Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi; Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nı kullanarak Big Bang vakasını tekrardan simüle ediyor. Bu emek harcama sonucunda elde etmek istedikleri en mühim netice, büyük patlama sonrası yaşananları tekrardan gerçekleştirmek.

Quark-Gluon Plazma’nın hangi etkisinde bırakır sonucu nötron ve protonları oluşturduğunu görürsek evrenin sırrını da tam olarak çözmüş olacağız. Kuantum fiziğinde yaşanmış olan gelişmeler, pek oldukça mevzuda bilim adamlarına yeni emek harcama alanları yaratıyor ve evrenin gizemleri hakkında her geçen gün yeni bir düğüm daha çözüyor.

Big Bang öncesinde ne vardı?

Evrenin sırrını çözmek isteyen pek oldukça insan Big Bang öncesi ne işe yaradığını merak ediyor ve bilim adamlarının bu sırrı çözmelerini istiyor. Sadece bu probleminin bir yanıtı yok. Zira Stephen Hawking’e gore Big Bang öncesi hiçbir şey yoktu, hatta yok bile yoktu.

Hawking, bu aşamada Albert Einstein’in görelilik kuramına atıfta bulunarak uzay ve süre sürekliliğinden bahsediyor. Evrenin sonu bulunduğunu fakat bununla birlikte sınırsız bulunduğunu söylüyor. Tıpkı Dünya’nın çevresinde dönmek isterseniz başladığınız yere geri dönmeniz sadece bu turu sonsuza kadar devam ettirebilmeniz benzer biçimde. Doğrusu herhangi bir sınırdan, başlangıçtan ya da bitişten söz edemeyiz. 

Big Bang kısaca büyük patlama sonrası neler oldu, evren iyi mi oluştu benzer biçimde dört gözle beklenen soruları yanıtladık ve mevzu hakkında bilmenizde fayda olan bazı bilgileri anlattık. Ihmal etmeyin, bilim her gün gelişen ve değişen bir alandır. Bugün için elimizde doğru bulunduğunu kabul ettiğimiz veriler, yarın tamamen çürütülerek karşımıza yepyeni gerçekler çıkabilir. Bilimin güzelliği de burada.