Petrolden Bile Daha Kıymetli Olan ‘Veri’ Nedir, Neden Mühim?

Veri ya da İngilizce ismiyle data artık günümüzde petrol kadar kıymetli. Verilerin çalınması ve korunması için milyarlarca dolar harcayan firmalar ve devletler bulunduğunu biliyoruz. Bunun yanı sıra kişisel verilerimizi göz bakılırsa bakılırsa satan ya da korumayı beceremeyen firmalar olduğu da hepimizin malumu. Veri nedir sorusunun yanıtı ise birazcık detaylı şu sebeple veri dediğimiz şey, aslına bakarsak doğru ellerde değilse pek de işe yarar değil.

Veri ile data, sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Veri elde etmek, o mevzu hakkında data sahibi olmanın yalnızca ilk adımıdır. Söz mevzusu veriler işlendikçe ve çözümleme edildikçe ortaya data çıkabilir. Çıkabilir diyoruz şu sebeple devamlı bilgiye ulaşacak kadar veri elimizde olmayabilir. Gelin veri nedir sorusunu birazcık daha yakından inceleyelim ve yarının savaşlarına neden olabilecek kadar mühim mi görelim.

Veri nedir?

Veri ya da İngilizce ismiyle data, teknik tanımıyla; bir şahıs ya da nesne hakkında niteliksel ve niceliksel değişkenliklerin sayısal değeridir. Verileri ham doğrusu işlenmemiş ve işlenmiş veri olarak ayırmak mümkün. Ham veriler, bir uzman tarafınca incelenmediği sürece öteki insanoğlu için pek anlam ifade etmez.

İşlenmiş veriler bir çok vakit sonuca doğrusu bilgiye erişme yolunda atılmış mühim bir adımdır. Sadece bir çok vakit işlenmiş veriler bile değişik bilgilerle ya da değişik verilerle birleştirilerek çözümleme edilmediği takdirde netice doğrusu data vermez. Bundan dolayı bir şahıs ya da nesne hakkında ne kadar fazlaca veriye ulaşılırsa bilgiye ulaşmak da o denli sıhhatli bir sürece dönüşür.

Veriler aklınıza gelen gelmeyen her alanda kullanılabilirler. Bilimsel araştırmalar, finans emek harcamaları, işletme yönetimi, yönetim bilimleri, organizasyon faaliyetleri ve daha nice alanda veriler bir numaralı referanslardır. Veriler ışığında analizler yapılarak bilgiye ulaşmak istenir ve bilgiye ulaştıktan sonrasında ise mevzu hakkında uygulama emek harcamaları başlatılır.

Veri ne anlama geliyor?

Veri kullanımını açıklamak ve neyi ifade ettiğini idrak etmek için bir örnek üstünden gidelim. Everest Dağı’nı çoğumuz biliyoruz. Onun yüksekliği, ona ilişkin bir veridir. Everest Dağı’nın dünyanın en yüksek dağı olduğu ise ona ilişkin bir bilgidir. Everest Dağı’na çıkmanın zorluklarından anlatmak ise bilginin işlenmesinin bir sonucudur. Kısaca veri, bir şeye ilişkin en temel ve işlenmeye hazır değerdir.

İngilizce veri anlamına gelen data kelimesinin geçmişi ortalama 1640 yılına kadar dayanmaktadır. 1946 senesinde ise bugün kullandığımız benzer biçimde aktarılabilir ve saklanabilir bilgisayar bilgisi tanımını kazanmıştır. Veri işleme ise verinin tanımı yapıldıktan kısa bir süre sonrasında 1954 senesinde kullanılmıştır.

Verinin kıymetli bulunduğunu ne vakit anladık?

Muhtemelen insanlık var olduğu günden beri veri topluyor. Ağaca bakıyor ve onun hakkında veri toplayıp data sahibi olmaya çalışıyor. Bulmuş olduğu bir otun öldürücü olup olmadığını anlamaya çalmış olduğu için onun hakkında veri topluyor. Kısaca bilgiye ulaşmak için insan devamlı ilk olarak merak etmiş olduğu şey hakkında veri toplamaya çalışmıştır.

Günümüzdeki anlamıyla dijital veri ise 2010 yılı ile beraber artan bir kıymet kazanmıştır. Bilgisayar ve mobil cihazlarla beraber web kullanımının yaygınlaşması sonucu hem pek fazlaca yeni veri açığa çıkmış hem de daha fazlaca veri ihtiyacı dünyaya gelmiştir. Pazarlama, toplumsal hizmet ve bilimsel araştırmalar bilhassa son on yılda kullanıcı verilerinin ne kadar mühim bulunduğunu anlayan alanlar arasındadır.

Peki veri nasıl toplanıyor?

Temel olarak fazlaca fazla detaya girmeden anlatmak gerekirse veri toplamak için başvurulacak iki temel kaynak vardır; birincil kaynak ve ikincil kaynak. Birincil kaynak, hakkında veri toplamak istenilen ana şeydir. İkincil kaynak ise hakkında veri toplamak istenilen şeye ilişkin verilere haiz olan ikinci şeydir. 

Birincil kaynaklar bir çok vakit en doğru değere haiz verileri sunar sadece ikincil kaynaklar bir çok vakit şüpheli değere haiz veriler sunmaktadır. Bundan dolayı ikincil kaynaklardan alınan veriler işlenirken bir çok vakit birincil kaynaktan gelen ham verilerle karşılaştırma yapılır ve referans olarak birincil kaynak verileri esas alınır.

Büyük firmalar bu işin neresinde?

Bu noktaya kadar veri nedir açık bir halde anlaşılması için birazcık bunaltıcı detaylar vermiş olabiliriz sadece bu noktadan sonrasında tam olarak veri neden petrol kadar kıymetli bunu anlayacağız. İşte tam da bu aşamada karşımıza big data doğrusu büyük veri terimi çıkıyor. Big data demek, sonuca doğrusu bilgiye ulaşacak kadar fazlaca veri anlama gelir. Normal olarak, buna hangi büyük şirketlerin haiz bulunduğunu çoğumuz biliyoruz.

Kızmayın, şu sebeple büyük şirketlerin en büyük başarısı bu oldu; arasalar kolay kolay bulamayacakları tüm verileri kendi ellerimizle teslim ettik. Onlar da haklı olarak tüm verileri aldılar ve güzelce işlediler. Aslına bakarsak söz mevzusu şirketlerin bu verileri işlemesi o kadar da mühim değil. En fazla karşımıza tam da aradığımız ürüne benzer ürünlerin reklamları çıkıyor. Peki ya güvenlik?

Tüm bu büyük firmalar koca koca verilerimizi korumayı başaramadığı ya da bilerek sattığı vakit işler karışıyor. Deep web dediğimiz webin yasadışı alanında söz mevzusu verilerin korkulu sayılara satıldığını biliyoruz. Kredi kartı ve banka hesap detayları direkt olarak cebimizden para çalınmasına neden olurken kimlik bilgilerimiz ise yasadışı işlerde kullanılıyor. Kısaca güvendiğin şirkete dön de bir bak istedim.

Veri savaşları nasıl çıkacak?

3. Dünya Savaşı kati çıkacak fakat bildiğimiz benzer biçimde olmayacağı kati. Saçma sapan nedenlerle senelerce savaşmış olan devletler bugün veri için savaşım edecek. Muhalif adları tespit etmeye çalışacak, bir tek düşündüğü için suçlu bulunan insanların yerini bulmak isteyecek, diktatörler halka nasıl bir zulüm uyguladıklarını hasır altı edecek.

Sayısız nedene bağlı olarak bu devletler siber saldırı ve siber savunma alanında yatırım yapacaklar. O şekilde ki bir devlet, öteki bir devletin askeri verilerine sızarak kendi topraklarını bombalamasını sağlayacak. Bundan dolayı artık biliyoruz ki 1’ler ve 0’lardan oluşan veriler yalnızca karmaşık sayı kümeleri değil, yaşadığımız gerçek yaşamın ta kendisi. 

Günümüzde artık petrolden bile daha kıymetli olan veri nedir, nasıl toplanır, muharebeye neden olacak kadar mühim mi benzer biçimde dört gözle beklenen soruları yanıtladık ve bu dijital dünya hakkında bilmenizde fayda olan detaylardan bahsettik. Verilerin geleceği hakkında düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.