Piyasalar, yarın açıklanacak faiz sonucuna odaklandı: Beklenti ne? (Ağustos 2021)

Piyasaların kararlarını ve açıklamalarını oldukça yakından takip etmiş olduğu TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), ağustos ayı toplantısını yarın gerçekleştirecek. TCMB’nin 12 Ağustos’taki PPK toplantısında siyaset faizini yüzde 19 seviyesinde korumayı tercih edeceği beklentisi ağırlık kazanırken son çeyrek döneminden ilkin bir faiz indirimi beklentisi de bulunmuyor. Temmuz ayında enflasyonun yüzde 18,95’e yükselmesinin Türkiye’yi ‘kuvvetli pozitif gerçek faiz’ seviyesinden ‘sıfır gerçek faiz’ seviyesine doğru indirmesi, bu beklentinin altında yatan en mühim etken. Bu durumun para politikasının sıkılığını sorgulanmasına yol açmış olduğu kaydediliyor.

Talep koşulları, pandemi kaynaklı gelişmeler ve TL’nin performansı enflasyon görünümü açısından en mühim belirleyiciler olmaya devam edecek. Uzmanlar, enflasyon görünümündeki mevcut riskleri dikkate alarak faiz düşüşünün aksine siyaset faizinde artış ihtiyacının yükseldiğine vurgu yapıyor. Sadece Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birkaç gün ilkin katılmış olduğu bir canlı yayında, “Enflasyonun bundan sonrasında daha çok hızlanması mümkün değil, şu sebeple daha düşük faiz oranlarına geçiyoruz. Sanırım bu sinyali bir yere veriyorum” diyerek faiz indirimi talebini yinelemesi sual işareti yaratıyor.

Piyasalarda dikkatler yarın toplanacak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu’ndan (PPK) çıkacak karara çevrilmiş durumda. Yarınki toplantıya dair genel beklenti, TCMB’nin beklemede kalmaya devam edeceği yönünde. Bu beklentinin altında yatan en mühim gerekçe ise temmuz ayında enflasyonda gerçekleşen fiyat artışı. Piyasaya sürülen verilere gore temmuz ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bundan önceki aya gore yüzde 1,8 artarken, senelik enflasyon haziran ayındaki yüze 17,53’ten yüzde 18,95’e terfi etti. Böylece enflasyon, mevcutta yüzde 19 seviyesinde olan siyaset faizine oldukça yaklaşmış oldu. Bu durumun TCMB açısından gevşemeye yer bırakmadığı kaydedilirken bununla beraber devam eden yukarı riskler ve enflasyondaki ana görünümü itibarıyla siyaset faizinin enflasyon üstünde kalmasının zorlaştığı görüşü de ağırlık kazanıyor.

SON TOPLANTIDA NE OLMUŞTU?

TCMB, son toplantısını 14 Temmuz’da yapmış oldu ve siyaset faizi olan haftalık repo faizini beklentilere paralel olarak yüzde 19’da durağan(durgun) bıraktı. Banka, TCMB Nisan Enflasyon Raporu tahmin patikasındaki belirgin düşüş sağlanana kadar para politikasındaki mevcut sıkı duruşun kararlılıkla sürdürüleceğini ve siyaset faizinin enflasyonun üstünde bir düzeyde oluşturulacağını anlatmaya de devam etti. 14 Temmuz’daki toplantının metninde en dikkate kıymet bölüm ve değişim ise TCMB’nin cari dengeye ilişkin olarak, ihracattaki kuvvetli artış eğilimi ve aşılama sonrası turizmdeki canlanma ile senenin kalanında cari fazla verilmesi yönündeki beklentisi oldu. Bu ifade, TCMB’nin son çeyrekte enflasyonda belirgin düşüş ve faiz indirim süreci için cari dengede fazla beklentisine güvenilmiş olduğu şeklinde yorumlandı.

REEL FAİZİN YARATACAĞI RİSKLER

Yarın gerçekleşecek görüşmede faizlerde bir değişim beklenmese de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılmış olduğu bir TV programında temmuz yada ağustos şeklinde faizlerin düşebileceği değerlendirmesinde bulunması kafalarda sual işareti yaratıyor. Erdoğan, gene birkaç gün ilkin katılmış olduğu bir canlı yayında ise “Enflasyonun bundan sonrasında daha çok hızlanması mümkün değil, şu sebeple daha düşük faiz oranlarına geçiyoruz. Sanırım bu sinyali bir yere veriyorum” diyerek faiz indirimi talebini yinelemişti.

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu yönetiminin ‘enflasyon üstünde faiz’ yönlendirmesine dair ortaya çıkan belirsizliğin, enflasyonun mevcut seviyelerinden ve ana doğrultusundan ileri geldiği belirtiliyor. Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, “Eğer son çeyrekte enflasyonun düşüşe geçmesi bekleniyorsa, ki Enflasyon Raporu’nda yılsonu için yüzde 14,1’e revize edilen tahmin bunun rakamsal sağlaması, TCMB bu şekilde gerçek faiz pozisyonunun yeniden kuvvetleneceğini bekliyor olabilir” yorumunu yapıyor. Erkan’a gore; enflasyon mevzusundaki risk değerlendirmesi ve baz senaryo, TCMB’nin son çeyrekte beklediği enflasyona gore bir pozisyonlanma içine girebileceği düşüncesine dayanıyor.

Bu aşamada belli dönem süresince, gerçek faizin negatif yada sıfıra yakın olmasının iyi mi bir risk şeklinde tezahür edebileceğine dair FED’in izahat ve aksiyonlarının durumu tehlikeli sonuç hale getirebileceğinin de altı çiziliyor. Enver Erkan, “Güncel sıfıra yakın gerçek oranlar da, ters para ikamesi mevzusunda amaçlananı sağlayacak bir durum oluşturmuyor. Tersine döviz talebini artırıcı bir tesir yapabilir. Bu da, kur geçişkenliği üstünden enflasyon düşüşü arzusuna pek de destek olacak bir unsur değil” diye konuşuyor.

Ikimiz de her toplantı öncesinde olduğu şeklinde ekonomistlere yarınki toplantıdan çıkabilecek karara dair beklentilerini sorduk. Uzman adların yorumları şu şekilde:

“Bu yıl içinde faiz indirimi öngörmüyoruz”

Hasret Bayraktar Gökşen/Tacirler Yatırım Başekonomisti

“12 Ağustos’taki PPK’da, siyaset faizinde herhangi bir değişiklik beklemiyoruz. 2021 yılsonu için yüzde 17 olan TÜFE tahminimiz çerçevesinde bu yıl içinde de herhangi bir faiz indirimi öngörmüyoruz. Öteki taraftan kötüleşen enflasyon dinamikleri çerçevesinde gidişat bir faiz artırımı ihtiyacını gündeme getirebilir. Bilhassa global risk iştahının ve ABD Merkez Bankası’nın (FED) varlık alımları noktasındaki siyaset değişimi beklentilerinin etkili olabileceğini düşünüyoruz. Sadece PPK’nın faiz artırımı ihtiyacını önceliklendireceğini düşünmüyoruz. PPK’nın ilk ihtimaller içinde faiz indiriminin 2021 Mart-Nisan şeklinde olabileceğini tahmin ediyoruz. Gelecek dönemde global risk algısı, kur gelişimleri ve talep faktörleri mühim belirleyiciler olacak. Bu çerçevede senelik enflasyonun kasım ayına kadar yataya yakın (daha yüksek senelik artış olasılığıyla) bir seyir sonrasında senenin son iki ayında hafifçe bir geri çekilme içinde olabileceğini öngörüyoruz.”

“Enflasyon, TCMB’ye parasal gevşeme açısından alan bırakmadı”

Enver Erkan/Tera Yatırım Başekonomisti

“Şu anda yüzde 19 seviyesinde olan siyaset faizini, TCMB hem gerçekleşen hem de beklenen enflasyonun üstünde tutma taahhüdünü sürdürüyor. Temmuz ayında enflasyonun yüzde 18,95’e yükselmesi, bu bakımdan Türkiye’yi ‘kuvvetli pozitif gerçek faiz’ seviyesinden ‘sıfır gerçek faiz’ seviyesine doğru indirdi ve bankaya mevcut düzende parasal gevşeme açısından alan bırakmadı. TCMB’den yarın herhangi bir aksiyon beklememekle birlikte, mevcut enflasyon ve dışsal kaynaklı para hareketlerine ilişkin risk değerlendirmesi ayrıntılarını siyaset açıklamasının içinde arıyor olacağız. Olası bir faiz aksiyonunun ise piyasalarda derin hareketler oluşturması olası olabilir. Siyaset gevşetmesi mevzusunda bir esneklik alanının olmadığını düşünmekle birlikte, 2021 son çeyrekte baz etkisinden dolayı düşebilecek bir enflasyon oranı çerçevesinde ilerleyen aylarda oldukça sınırı olan alanda faiz indirimi olabilir. Sadece biz aksiyonların alabildiğine düşük oranlı olmasını bekliyoruz. Bilhassa FED’in bir sonraki toplantısından gelebilecek bir tapering açıklaması borçlanma maliyetlerini yukarı çekebileceği şeklinde, gelişmekte olan ülkelerin de faiz pozisyonlarını güçlü tutmasını gerektirebilir. İçeride enflasyonun, dışarıda FED’in teşkil etmiş olduğu risklere karşı tolerasyon derecesini de gerçek faiz belirler.”

“TL’de ek kıymet kayıpları potansiyel faiz indirimlerinin önüne geçebilir”

Serkan Gönençler/Gedik Yatırım Ekonomisti

“TÜFE enflasyonunun siyaset faizi olan yüzde 19 sınırına dayanmış olması sebebiyle, piyasalar bilhassa de 12 Ağustos’taki PPK toplantısı yaklaştıkça, para politikasının sıkılığını sorgulayabilir. Buna rağmen, TCMB’nin TÜFE enflasyonundaki yükselişi geçici olarak değerlendirmesi ve son çeyrekte kayda kıymet bir düşüşle yıl sonunda yüzde 14,1’e gerilemesini beklemesi sebebiyle, bir faiz artışını gündeme alacağını düşünmüyoruz. TCMB’nin enflasyon patikasına ilişkin bu beklentisine gore, son çeyrekte mesela 200-300 baz puanlık kademeli bir indirim süreci başlatma eğiliminde bulunduğunu (FED beklenenden erken tahvil alımlarını azaltma sinyali verse bile) söyleyebiliriz. Sadece TL’de aşırı kıymet kaybının görülmediği bir senaryoda, biz TÜFE enflasyonunun 2021 Kasım’a kadar yüzde 18-19 civarlarında kalmasını ve senenin son iki ayında da sadece yüzde 16-16,5 seviyelerine gerilemesini bekliyoruz. TL’de kıymet kayıplarının devam etmesi, mesela dolar/TL kurunun eylül/ekim aylarında 9,00-9,50 seviyelerine yetişmesi durumunda, bu tahmin üstünde mühim oranda yukarı yönlü riskler de ortaya çıkabilir. Özetle; enflasyon patikasına ilişkin beklentilerimiz, TCMB’nin para politikasını şu anda öngördüğünden daha sıkı tutmak durumunda kalabileceğine işaret ediyor.”

“İlâve bir faiz artırımını konuşma olasılığı arttı”

Erol Gürcan/Yatırım Finansman Ekonomisti

“Baz senaryomuz; senelik TÜFE’nin 2021 Ekim’e kadar yüzde 18-19 aralığında dengelenmesi, senenin son iki ayında ise baz etkisinde bırakır kaynaklı olarak yüzde 15,5-16 civarlarına gerilemesi yönünde. Öteki taraftan, enflasyon üstünde devam eden mevcut yukarı yönlü riskler (ithalat tutarları kaynaklı maliyet unsurları, talep koşulları, bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler) sebebiyle senelik TÜFE’nin gelecek aylarda yüzde 19 seviyesindeki siyaset faizini aşma riskinin bulunduğunu da not edelim. Mevcut gerçekleşme ve eğilimler ışığında yılsonu TÜFE tahminimizi yüzde 15,5’ten yüzde 15,9’a revize ediyoruz. Sadece, tahminimiz üstünde hâlen yukarı yönlü risklerin ağır bastığını da not edelim. Senenin geri kalan bölümündeki aylık enflasyon gerçekleşmelerinin tarihsel averajlarla uyumlu olması durumunda enflasyonun yılsonunda yüzde 15,7 seviyesinde gerçekleşeceğini hesaplıyoruz. Talep koşulları, pandemi kaynaklı gelişmeler ve TL’nin performansı enflasyon görünümü açısından en mühim belirleyiciler olmaya devam edecek. Enflasyon görünümündeki mevcut riskleri dikkate alarak siyaset faizinde artış ihtiyacının yükseldiğini düşünüyoruz. Sadece TCMB 12 Ağustos’taki PPK toplantısında siyaset faizini yüzde 19 seviyesinde korumayı tercih edebilir. Son çeyrek döneminden ilkin bir faiz indirimi beklemiyoruz. Tam aksine, siyaset faizinde bir indirim döngüsüne başlamadan ilkin, gerçekleşen enflasyona gore daralan gerçek getiri, yurtiçi ve küresel enflasyon gelişimleri ile FED’in olası normalleşme adımlarının zamanlaması/hızı kaynaklı olarak ilâve bir faiz artırımı konuşma olasılığının arttığını değerlendiriyoruz. Anımsanacak olursa TCMB yılsonu enflasyon tahminini yüzde 12,2’den yüzde 14,1’e yükseltti. Başkan Kavcıoğlu da Enflasyon Raporu toplantısında, üçüncü çeyrek dönemde enflasyonda geçici oynaklık görülebileceğini sadece son çeyrekte baz etkileriyle belirgin düşüş gözlenmesini beklediklerini belirtti.i. Ek olarak, dezenflasyonist etkiyi koruyacak şekilde siyaset faizinin enflasyonun üstünde bir seviyede belirlenmeye devam edeceği mesajını da yineledi.”

“Makro ihtiyati tedbirler, TCMB tarafınca sıkı duruşla desteklenmeli”

Abdulkadir Doğan/Şeker Yatırım Ekonomisti

“Kurlarda yaşanmış olan oynaklık, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında yukarı yönlü riskleri arttırdı. Son dönemde küresel piyasalara paralel olarak kurlarda yaşanmış olan geri çekilme, kur geçişkenliğinin fiyatlarda yaratacağı baskıyı hafifletecek. Emtia fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketler TL’nin kıymet kazanımıyla desteklenirse enflasyonist baskı azalacak. Enflasyona ilişkin en temel risk olarak, faiz oranlarındaki indirimin hangi hızda ve vadede yapılacağı geliyor. Enflasyondaki yukarı yönlü riskleri azaltmak ve cari dengedeki iyileşmeyi desteklemek amacıyla kısa sürede alınan makro ihtiyati tedbirlerin tesirinin uzun soluklu olabilmesi için Merkez Bankası tarafınca sıkı duruşla desteklenmesi gerektiği beklentimiz devam ediyor. TCMB, enflasyon oranındaki kalıcı düşüşü gösterge kabul eder ve sıkı duruşunu devam ettirirse, küresel fiyatlardaki yataya yakın hareketlerin de katkısıyla 2021 Eylül-Ekim itibarıyla enflasyonda düşüşün başlayacağını öngörüyoruz. Gerçek ve finansal piyasalarda yaşanacak yeni gelişmeler tahminlerimizde güncelleme yaratacak olmakla beraber yüzde 14,5 olan yılsonu enflasyon tahminimizi koruyoruz.”