Salvador Dali Kimdir? İlginç Yaşam Hikayesi ve Eserleri

Sanatın hangi türünü seviyor olduğunuz tamamen öznel bir durum sadece ister sevin ister sevmeyin, sıradışı sanat dediğimiz vakit her insanın aklına şüphesiz İspanyol ressam Salvador Dali gelecektir. Salvador Dali imzalı tüm eserlerde amaçlanan, bilinçaltındaki düşünceleri bilerek su yüzeyine çıkarmak ve olduğu benzer biçimde yansıtmaktır. Bundan dolayı tüm bu eserler en yumuşak tanımıyla ilginçtir.

Salvador Dali’nin aslolan üretim alanı elbet resimdir sadece kendisi film de çekmiş, heykel de yapmış, vitrin de süslemiş ve son olarak bir müze bile kurmuştur. Karşılaşıp söyleşi etsek pek çoğumuzun epey rahatsız olacağı biri olsa bile gene de bugüne bıraktığı eserlerle sanat dünyasında yeni bir nefes yarattığını kolaylıkla söyleyebiliriz. Gelin Salvador Dali kimdir, yaşamı ve eserleri üstünden tüm detaylarıyla görelim.

Salvador Dali kimdir? Hiddet dolu bir çocuk:

Tam adıyla Salvador Felipe Jacinto Dalí y Domenech, 11 Mayıs 1904 tarihinde İspanya’nın Barcelona kentinin dışındaki küçük bir köy olan Figueras’ta dünyaya geldi. Salvador Dali’den ilkin doğan kardeşi hemen hemen bebek yaşta yaşamını kaybetmişti. Bu ölüm, sanatçı için son aşama önemlidir bu sebeple ailesi tarafınca kendisine sık sık ölen kardeşinin reenkarnasyonu olduğu açıklanmıştır. Çocukluğunda yaşamış olduğu bu durum, kim bilir onun tüm yaşamını değiştiren ruhsal sorunların temelini attı.

Salvador Dali’nin sanata olan ilgisi ve kabiliyeti daha çocuk yaşta kendini belli ediyordu. Sanat kabiliyetinin yanı sıra kendisinin ailesine ve arkadaşlarına karşı olur olmadık zamanlarda hiddet patlamaları yansıttığı da söylenir. 10 yaşlarında Madrid Güzel Sanatlar Okulu’na gitmeye başlamış olan Dali’nin 16 yaşlarında annesini kaybetmesi hayatındaki en büyük darbe oldu. Babasıyla beraber yaşarken dört elle sanata sarılarak izlenimci ve noktacı sanat stillerini denemeye başladı.

Bir sanat okulu öğrencisine gore bile sıradışı bir seçimi vardı:

Salvador Dali, 1922 senesinde Madrid’de bulunan San Fernando Hususi Fotoğraf, Heykel ve Gravür Okulu’na gitmeye başladı. Sanat okulu öğrencilerinin değişik bir seçimi olması normaldir sadece Dali daha da sıra dışıydı. Dönemine gore aykırı bir halde upuzun saçları vardı, 19. yüzyıl İngilizleri benzer biçimde giyiniyordu ve onu züppe olarak anmalarını elde eden bir pantolonu vardı. Okul yaşamı süresince pek fazlaca değişik sanat akımını yakından tanıma fırsatı kabul eden Dali,1926 yılındaki mezuniyet sınavında bir hocasına hakaret etmiş olduğu için okuldan kovuldu.

Sonraki aylarda Paris’e yapmış olduğu bir seyahat yaşamını değiştirecekti bu sebeple burada meşhur ressam Pablo Picasso’yu bizzat stüdyosunda ziyaret etme şansı buldu. Kübizmi tanımış olduğu bu zamanda fütürizmi, Sigmund Freud’un psikanalitik kavramlarını, doğa ötesi ressamları ve sürrealizmi inceledi. Gerçekliği tekrardan yorumlama ve algıyı değişiklik yapma kavramlarını keşfeden Dali, bu zamanda ilk ciddi eserlerini verdi.

Dali resimlerinden daha rahatsız edici olan Dali filmi:

1928 senesinde Salvador Dali ve yapımcı Luis Buñuel, Un Chien Andalou adlı kısa ve deneysel bir film yaptılar. Oldukca sert sahnelere haiz olan film genel olarak sevilmedi sadece Parisli sürrealistler bu işe bayıldılar. Paul Eluard ve karısı Gala, Dali’yi sürrealistler grubuna çağırmak için evine gittikleri vakit acayip bir şey oldu, aşk. Gala ve Dali birbirlerini görünce aşık oldular. Bu aşk sebebiyle Gala boşandı ve Dali’nin sonsuz aşkı olarak ilk adımı attı.

André Breton tarafınca sürrealistlere katılma daveti alan Dali, Paris’e taşındı. Dali burada yaratıcı süreç üstündeki bilgili kontrolün bastırılması teorisine odaklandı. Dali bu teoriyi bir adım ileri taşıdı. Sanatçının kendi kontrolü ile bilinçaltına erişebileceğini söylediği paranoyak eleştirel ya da paranoya tehlikeli sonuç adında olan bir yöntem keşfetti. Dali kendini bu hale sokuyor, sonrasında çıkıyor ve çiziyordu. Ona gore bu çizdikleri elle boyanmış rüya fotoğraflarıydı. 

Salvador Dali’nin bu dönemden sonraki çizimleri bazıları için giderek rahatsız edici olmaya başladı. Paranoya terimini, baba figürünü, iktidarsızlığı, cinselleştirilmiş korkuları, kemikleri ve öteki nesneleri kendi geçmiş travmaları üstünden anlatıyordu. Dali’nin bu en yaratıcı döneminde kişisel hayatında problemler başlamıştı. Gala kendisinden 10 yaş büyüktü ve babası bu durumu kabul etmiyordu. Bir röportajında eğlenmek için annesinin portresine tükürdüğünü söylemesi bardağı taşıran son damla oldu ve babası onu evden kovarak tüm ipleri kopardı.

Dali bir faşist yanlısıydı:

1934 senesinde İspanya’da Francisco Franco önderliğinde ortaya çıkan faşist yönetim tüm sanatçıları rahatsız ediyordu, Dali hariç. Hatta Dali bu yüzden sürrealist gruptan kovulmuştu. Sadece ben kendim sürrealizmim diyerek yoluna devam etmiştir. Bundan dolayı sürrealist sanatçıların Dali’ye olan bakışları ve onunla olan ilişkileri daima birazcık karmaşık olmuştur.

Sonraki yıllarda Salvador Dali, eşi Gala ile beraber dünyayı gezmeye başladı. Pek fazlaca mühim isimle tanıştığı bu gezilerde yaşamını değiştiren ise idolü olarak görmüş olduğu Sigmund Freud ile tanışması oldu. Dali’nin eserleri incelenmiş olduğu vakit bu tanışmanın hakkaten bir milat bulunduğunu söylemek mümkün. Bu sırada Dali’nin şansı dönmüş ve İngiliz ozan Sir Edward James ile tanışmıştır. James hem Dali’nin tüm eserlerini satın almış hem de onu iki yıl süresince finansal olarak desteklemiştir.

Dali, ABD’da ortalığı karıştırıyor:

ABD Birleşik Devletleri’ne yapmış olduğu ziyaretler esnasında Dali ortalığı epey karıştırıyordu. Gala ve Dali, çağrı edildikleri etkinliklere acayip giysiler giyerek gidiyor, sahneye dalgıç giysisiyle çıkıyor, kesinlikle her yerde adından söz ettiriyordu. Amaç yıldız olmaktı. Hollywood’a gözünü diken Dali, burada yönetmen Alfred Hitchcock ile tanıştı ve onun 1945 yapımı Spellbound filmi için bir rüya sekansı yarattı. 

1948 senesinde Port Lligat’a dönen Dali ve Gala, burada kendilerine devasa bir villa yaptılar ve 30 yıl süresince burayı bir ana üs benzer biçimde kullandılar. Dali burada metrelerce büyüklükteki tuvallere 20’ye yakında yaratı yapmış oldu. Bu eserlerde optik illüzyonlar, negatif boşluklar ve görsel kelime oyunları vardı. 

Salvador Dali bu evde oldukça münzevi yaşam sürüyordu fakat dışarı her çıktığında büyük bir şov yapmayı da dikkatsizlik etmiyordu. Kuğu yumurtası içiyor, karnabahar dolu otomobille geziyor, beyin dalgalarını kaydeden bir monitöre bağlıyken imza veriyordu. ABD ziyaretlerinde kalmış olduğu otelin lobisi savaş alanına dönüyordu. Hatta bir gece gene bu şekilde bir partide Andy Warhol tarafınca kendisine armağan edilen bir tablonun üstüne işedi. Normal olarak tüm bu yaptıkları çevresi tarafınca hayranlıkla izleniyordu.

Deli dahinin hazin sonu:

Salvador Dali, 1971 senesinde Gala için almış olduğu bir kaleye kendini kapattı. O izin vermeden kimse içeri giremiyordu. Depresyonu ve terk edilme korkusu giderek artıyordu. Gala’nın onu iyileştirmek için verdiği reçetesiz ilaçlar dengesini iyice bozdu. Tüm sıkıntılara karşın 1974 senesinde Dalí Tiyatro Müzesi’ni oluşturmayı başardı. 23 ocak 1989 tarihinde, en sevilmiş olduğu plak olan Tristan ve Isolde’yi dinlerken kalp yetmezliğinden yaşamını yitirdi. Bedeni, kendi yapmış olduğu müzenin altına gömüldü.

Salvador Dali’nin meşhur eserlerinden bazıları: 

The Burning Giraffe / 1937

Tuna Fishing / 1966 – 1967

Dream Caused By The Flight Of A Bee Around A Pomegranate A Second Before Awakening / 1944

Galatea Of The Spheres / 1952

Metamorphosıs Of Narcissus / 1937

Christ Of Saint John Of The Cross / 1951

The Great Masturbator / 1929

Soft Construction With Boiled Beans / 1936

Swans Reflecting Elephants / 1937

The Persistence Of Memory / 1931

Sanat dünyasının şüphesiz en sıradışı isimlerinden bir tanesi olan Salvador Dali kimdir sorusunu yaşamı ve eserleri üstünden inceledik. Salvador Dali’yi ve eserlerini seviyor musunuz? Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.