1960’larda Jose Delgado Tarafınca Meydana getirilen Zihin Kontrolü

‘Zihin kontrolü’ günümüzde, bilhassa de eğlence sektöründe sık sık karşımıza çıkan bir mevzu. Hatta bu zamana kadar pek de iyi amaçlarla kullanıldığını görmedik desek hatalı sayılmayız. O şekilde ki genel anlamda büyük kitlelerin fena amaçlar uğruna denetim altına alınmalarını sağlamak için, beyaz perde ve oyun dünyasında bu yönteme başvurulduğunu görüyoruz.

Bunu mevzu alan yapımlara baktığımızda ise genel anlamda uzak gelecekte geçiyor olmaları dikkat çekiyor. Peki zihin kontrolü bugün bile bizlere uzak görünürken, 1960’larda başarı göstermiş şekilde gerçekleştirildiğini biliyor muydunuz? Bunun altına imzasını atan ve sayısız eleştirinin odağı hâline gelen Jose Delgado’nun deneyine gelin yakından bakalım.

Özetlemek gerekirse Jose Delgado kimdir?

Tam adı José Manuel Rodríguez Delgado olan İspanyalı bilim insanı, Yale Üniversitesinde çalışmıştı. 1915 senesinde doğan Delgado, tıp alanında bir kariyer yapmak istiyordu.

Doktorasını 1936’da tamamladı ve bunun arkasından İspanya’daki iç muharebede tutsak düştü. Bu bağlamda doktorasını yine yapması gerekmişti. Bu sefer fizyoloji alanına yöneldi.

Beynin gizemini öğrenmeye meraklıydı. Fakat neyi istemediğini daha en başta öğrendi

John Fulton

Meşhur Nöroloji Uzmanı John Fulton’un, şempanzelerin beyinlerindeki ön loba zarar verdiğini gören Delgado, bunu oldukça uygunsuz görmüştü. Bunun daha sonradan lobotomi yöntemine katkı sağladığını belirtelim.

Aslına bakarsanız Delgado’nun amacı da beyne zarar vermeden Parkinson ve epilepsi benzer biçimde hastalıkları tedavi edebilmekti.

Peki kendisinin önerilmiş olduğu yöntem neydi?

Delgado, beyne yerleştirilen Stimoceiver isminde aletinin yardımıyla hem kişisel hem de toplumsal sorunlara neden olan nörolojik problemlerin çözülebileceğine inanıyordu.

Bu durumlara örnek olarak epilepsiyi ve sebepsiz şekilde şiddete eğilimli olmayı gösterebiliriz.

Ilkin hayvanlar üstünde emekler gerçekleştirildi

Bu aşamada kabaca beynin belirli yerlerine belirli oranda elektrik sinyalleri gönderilerek belirli aksiyonların gerçekleşmesi sağlandı. Alttaki başlıklarda bunun neticelerini görebilirsiniz.

Burada hayvanın sağa ve sola dönmesi sağlanıyor

Burada da agresifliğin anında giderildiğini görebiliyoruz

Elektrik sinyalleriyle gözün sağa doğru hareket ettirilmesi

Ve son olarak açlığın -bilişsel olarak- kontrolü

Öteki şempanzelerden elde edilmiş şaşırtıcı sonuçlar:

Kafesindeki öteki şempanzeleri devamlı rahatsız eden bir maymuna bu yöntemi tatbik eden Delgado, elektrik sinyalini harekete geçiren anahtarı da kafesin içine yerleştirdi. 

Bu anahtarın, agresif canlıyı sakinleştirdiğini gören bir dişi, kısa sürede bunu fark edip kullanmaya başladı ve kafes, içindekiler için daha rahat bir hâl aldı.

Bir başka deneyde ise Paddy isminde dişi bir şempanzeye bir alıcı yerleştirildi. Şempanzenin amigdalasının çekmiş olduğu (krizlere yol açan) belirli bir sinyali algılayan ve bu sinyal her algılandığında tepki olarak canlıyı huzursuz eden başka bir sinyal üreten alıcı yardımıyla, baştaki sinyalin yüzde 50 oranında azaldığı görüldü.

Bu da insanların yaşamış olduğu krizlerin hafifletilmesini sağlayacağına yönelik umutlar doğurdu.

Beyne yerleştirilen elektrotlar monitörler vasıtasıyla izleniyordu. Bu sayede hangi aksiyonun hangi hareketi doğurduğu gözlemlenebildi

En azından başta durum böyleydi. Şu demek oluyor ki deneklerin kafalarından büyük ekranlara uzanan kablolar vardı etrafta.

Fakat bu hem deneklerin hareket alanını kısıtlıyordu hem de enfeksiyon riskini artırıyordu.

Buna çözüm olarak da radyo sinyalleriyle denetim edilebilen alıcılar oluşturdu

Bu sayede kablo derdinden kurtulmuş oldu.

Hayvanların belirli hareketleri gerçekleştirmesini elde etmiş olan Delgado, insanlı deneylerde aynı sonucu alamadı

Şundan dolayı burada Delgado’nun amacı daha ilkin de söylediğimiz benzer biçimde nörolojik hastalıklara tedavi bulmaktı. Bu bağlamda epilepsinin beynin hangi kısmında rol oynadığını bir türlü bulamadı.

Bunun üzerine beynin, düşündüğünden daha karmaşık bulunduğunu da kendisi söylemişti.

Amacına ulaşamayan bu deneylerin sonucunda ne oldu peki?

36 yaşındaki epilepsi hastalığı olan bir kadın, Delgado’nun tedavisinin arkasından araştırmacılarla flört etmeye başlamış.

Buna ek olarak gene epilepsi hastası olan 11 yaşındaki bir çocuk, tedaviden ilkin oldukça somurtkan bir ifadeye sahipken tedavinin arkasından oldukça dost canlısı bir hâle bürünmüş. “Kız olmak arzu ederdim” diye nereden geldiği kim bilir bir yorumu da var bu çocuğun.

Delgado bigün, sırf güreşlerde yer alması için bilhassa üretilen sinirli boğaların bu deneye nasıl yanıt vereceğini merak etti

https://www.youtube.com/watch?v=23pXqY3X6c8

Birkaç gün içinde asistanların da yardımıyla anestezi kullanılarak sakinleştirilen boğaların beynine, daha ilkin bahsettiğimiz alıcı yerleştirildi. Toplamda güreş için hususi olarak üretilen 4 boğa bulunuyordu.

Ringde boğayla karşı karşıya gelen Delgado, boğa tam kendisine çarpacakken elindeki aleti kullandı ve boğa, videoda görebileceğiniz suretiyle öteki yöne doğru yöneldi. Üstelik agresif tavrı da ortadan kalkmış benzer biçimde görünüyor.

Bunun arkasından Delgado aslolan ününü kazanmıştır diyebiliriz. Zira deneyin arkasından sayısız medya kuruluşundan gönderi alıyordu.

Delgado’yu duyduğunuzda gözünüzde, insanoğlu üstünde acımasızca gözlem yapmış olup onları hiçe sayan ‘deli bilim adamı tiplemesi’ canlanmasın

Oldukça mümkün olsa da objektif kısmını verelim. Bu tedavinin tutarsızlığının bilincinde olan Delgado, fazlaca sayıda gönüllü kişiyi geri çevirmişti. “Bu noktaya kadar üstünde gözlem yapmış olduğu hayvanlar ne olacak?” demeden ilkin de belirtelim.

Bilim dünyasında bu mevzunun etik olup olmadığına dair tek bir yorum duyamazsınız. Fulton’un yaptığını Delgado uygun görmedi. Delgado’nun yaptığını da siz uygun görmeyebilirsiniz. Burada kendisinin amacı, Parkinson benzer biçimde hastalıklara çözüm bulmaktı.

2022 ile 1960’lar arasındaki bağları da söylemeden geçmeyelim:

O zamanlarda da esnaf (lafın gelişi) abilerimiz/ablalarımız “Delgado beynimize çip takacak” şeklinde ortalığı ayağa kaldırıyordu. Komplo teorisyenleri, ordunun Delgado’ya finansal destek sağladığını görünce tabir yerindeyse daha da fazlaca endişelendi. 

Fakat Delgado, buna yanıt olarak bu sponsorlukların fena amaç barındırmadığını belirtti.

Hatta kendisiyle asla alakası olmayan bir kadının Delgado’ya, beynine çip taktığı nedeni öne sürülerek milyon dolarlık dava açmış olduğu bile biliniyor.

Günümüzde tek değişen şey ise adlar olmuş

Resmi Görmek İçin Tıklayın

Sonrasında ne oldu?

İspanya’daki sağlık bakanı, Delgado’dan İspanya’ya dönmesini ve Madrid’deki tıp okulunda yer almasını istedi. Bu, “Sizinle mi uğraşacağım?” tadında bir kaçış değildi. Bir tek gelen teklif reddedilecek benzer biçimde değildi Delgado için.

Bir süre sonrasında ABD’ya geri taşınan Delgado, 2011 senesinde hayata gözlerini yumdu.