Savaş Gemilerinin Bayrak Direklerinde Neden Dinî Kitap Var?

TCG Anadolu’dan TCG Yavuz’a, TCG Bayraktar’dan TCG Fatih’e kadar Türk Deniz Kuvvetleri’nde 200’e yakın savaş gemisi bulunmaktadır. Bu savaş gemileri içinde her birinin değişik değişik görevleri ve işlevleri olsa da hepsinde bulunan ortak özellikler de mevcut.

Bugün, tüm Türk savaş gemilerindeki bayrak direğinin tepesinde neden Kur’an-ı Kerim bulunduğunu, bu geleneğin nereden ve nasıl geldiğini sizlerle paylaşacağız.

Geleneğin deposu Barbaros Hayreddin Paşa’ya kadar uzanıyor

Barbaros Hayreddin Paşa

Günümüzde de devam eden anane, Kaptan-ı Derya unvanıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk kaptan paşa olarak malum; Hızır Paşa olarak da tanınan Barbaros Hayreddin Paşa tarafınca 16. yüzyılda başlatıldı. Bazı kaynaklar bu geleneğin Piri Reis ile başlamış olabileceğinden bahsetse de genel kanı Barbaros Hayreddin Paşa’nın başlatmış olduğu yönündedir.

Hayreddin Paşa, son aşama muhafazakâr ve inancına bağlı bir insandı. İnancına olan bağlılığı ve verdiği üstün hizmetlerden dolayı, Hızır Reis olan adı, Yavuz Sultan Selim tarafınca “dinin hayırlısı” anlamına gelen “Hayreddin” olarak değiştirildi.

Geleneğin altında yatan sebep

Savaş gemilerindeki bayrak direğine Kur’an-ı Kerim koyulmasının net bir öne sürülen sebebi şu ana kadar açıklanmadı fakat bu mevzuda çeşitli teoriler mevcut. Bu teoriler içinde öne çıkan görüşlerden biri, gemideki askerleri inanç yönünden diri tutabilmektir. Uzun soluklu seferlerde, bilhassa de negatif bir gelişmede umutsuzluğa kapılan askerlerin “vapur sancağındaki Kur’an-ı Kerim ile birlikte inançları yardımıyla” diri tutulduğu; askerlere, “niçin savaştıklarını”, zor zamanlarda kime sığınacaklarını hatırlatması için bu yöntemin kullanıldığı düşünülmektedir.

Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi Başkanı Müstafi Tümamiral Doç. Dr. Cihat Yaycı ise mevzuyla ilgili olarak, “Savaş gemilerinde en önce Kur’an-ı Kerim yerleştirilir, bir tehlike atlatılmış olduğu süre en önce Kur’an-ı Kerim denetim edilir ve Kur’an-ı Kerim’in gemiyi koruduğuna inanılır” açıklamasını yapmıştır.

Bazı kaynaklar ise, bayrak direğindeki Kur’an-ı Kerim’in “rehberimiz budur” demek için kullanıldığından bahsetmektedir.

Hepimiz için köklü bir anane olsa da yalnız bizlere özgü değil

Her ne kadar 16. yüzyıldan beridir sürdürdüğümüz bir anane olsa da bayrak direğine Kur’an-ı Kerim koymak bizlere özgü bir anane değil. Pek oldukça devlet, benimsediği ya da kabul etmiş olduğu inanca ilişkin mukaddes kitap ya da objeleri savaş gemilerindeki en yüksek ya da en hususi bölgelere yerleştirmektedir.

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 /