Shell(Bash,sh, zsh,) Programming- Kabuk Programlama

Shell(Bash,sh, zsh,) Programming- Kabuk Programlama – dostaki bat dosyasi benzer biçimde çalışabilir dosyalar oluşturma

Shell(Bash,sh, zsh,) Programming- Kabuk Programlama

 Linux altında süratli ve ergonomik programlama yapmanın en kısa yolu shell(kabuk) programlamadır diyebiliriz. İşletim sisteminin naturel komutlarını çalıştırma ve ek herhangi bir yorumlayıcı istememesi shell script(betik) dilini ötekilerden ayıran en mühim faktördür. Yazdığınız bir kodu tüm Linux/UNIX sistemlerde değişim yapmadan  kullanabilirsiniz.  Linux altında shell(kabuk) programlama birçok değişik shell  ile yapılabilir. 

Linux ve UNIX sistemlerde yaygın kullanılan bazı kabuk(shell)lar;

sh (Shell , Bourne Shell): Ilk UNIX kabuğudur ve bir çok UNIX dağıtımı ile beraber öntanımlı kabuk olarak dağıtılır.

ksh (Korn Shell): sh uyumlu, birçok ek programlama özelliği  de içeren bir kabuk.

bash(Bourne Again Shell): Kullanım kolaylığı bakımından en oldukça rağbet gören bash,  sh ve ksh uyumluluğunu korurken, bilhassa etkileşimli kullanıma yönelik (komut tamamlama, benzer biçimde) birçok yenilik de ihtiva eder.

csh (C shell): Berkeley Üniversitesi’nde geliştirilen csh’in C diline benzer bir programlama yapısı vardır. Bilhassa programcılar tarafınca tercih edilir.

tcsh: csh’ın birazcık geliştirilmiş hali diyebiliriz.
Bash kullanarak ergonomik programlama

Linux üstünde kullanıcının işletim sistemini kullanımı için temel iki yol vardır. Bunlardan biri GUI olarak adlandırdığımız grafik arabirimler diğeri de konsol/shell olarak adlandırabileceğimiz komut satırı yönetimidir.

Kabuk programlamada aslına bakarsak konsoldan verilen komutları belirli bir düzene uyarak çalıştırmaktan ibarettir. Kısaca konsoldan çalıştırdığımız komutları bir dosyaya sırayla yazarak en basitinden bir shell script yazmış oluruz. Heralde belirli amaçlara yönelmiş programlar için fonksiyon, dizi , döngüler benzer biçimde daha üst düzey yapılar kullanmamız gerekebilir ki “bash” bu tarz şeyleri fazlasıyla sağlamaktadır.

 Kod yazmaya başlamadan bir ek daha yapalım. Yazı süresince kodladığımız örnekleri sizlerde herhangi bir Linux altında yazıp çalıştırabilirsiniz. Editör olarak KDE altında Kedit, Gnome altında Gedit kullanmanızı tavsiye ederim. Eger her işimi konsoldan yapmak isterim derseniz pico, nano ya da Vi benzer biçimde konsol tabanlı editörleri de kullanmayı deneyebilirsiniz.

Eğer elinizin altında halihazırda bir Linux/UNIX yoksa ve kuracak durumda da değilseniz web üstünden ücretsiz bir şekilde Shell hesabı elde eden firmalardan bir hesap edinerek örnek kodları deneyebilirsiniz. http://www.ductape.net/~mitja/freeunix.shtml adresi çeşitli Linux ve UNIX sistemler üstünde ücretsiz bir şekilde shell hesabına haiz olmak isteyenler için iyi bir başlangıç noktası. Buradan bir hesap edindikten sonrasında Putty SSH programı ile sunucunuza bağlanarak örnek kodları çalıştırabilirsiniz.

 Sözü fazla uzatmadan programlama dünyasının o meşhur ilk programı ile kodlamaya başlamış olalım.. Evet, “Hello World!

“ / “Merhaba dünya!” programından bahsediyorum. 

#!/bin/bash
echo “Merhaba Dunya!” 

Böylece ilk shell script(betik)imizi yazmış olduk. Yukarıdaki rahat programda dikkatimizi çeken bir satır var  #!/bin/bash, bu satır sonraki alt satırların hangi kabuk tarafınca yorumlanacağını bildiren standart bir tanımdır ve her bash  scriptinde olmalıdır. Eğer bash programı /bin/bash değilde değişik bir yerde ise scriptlerin başına o kıymet yazılmalıdır. Linux altında bir programın hangi dizin altında bulunduğunu which komutu ile bulabiliriz. 

$ which bash

/bin/bash 

Scriptimizi kaydettikten sonrasında çalıştırma hakkı verelim. Bunun için Linux dünyasında chmod komutu kullanılır. Scriptimizi hello.sh adı ile kaydettiğimizi varsayarsak aşağıdaki komut ile scriptimize çalıştırma hakkı vermiş oluruz. 

$ chmod 700 hello.sh

$./hello.sh

 Merhaba Dunya!

 
Çevresel Değişkenler

Her işletim sistemi çeşitli amaçlarla kullanılmak suretiyle çevresel değişkenlere haizdir. Linux benzer biçimde sistem yönetiminin çoğunlukla komut satırından yapıldığı  sistemlerde bu değişkenlerin önemi bir kat daha fazladır. 

Linux altında sık kullanılan çevresel değişkenler ve manaları:

HOME     = O anki kullanıcının ev dizinini gösterir

USER      =  O anki kullanıcının kim bulunduğunu gösterir

PS1          =  Kullanıcının komut satırındaki işaret( huzeyfe@ linux $ benzer biçimde)

SHELL    =  Kullanıcının komut yürttüğü kabuk adı 

Çevresel değişkenleri aynı düzgüsel değişkenler benzer biçimde kullanabiliriz.

#echo $HOME

 /root

 $echo  $SHELL

 /bin/bash

 
Çevresel Değişken tanımlama

Çevresel değişkenler işletim sistemi kurulumu ile beraber hazır geleceği benzer biçimde kendimizde tanımlayabiliriz ve sürekli kullanım için kaydedebiliriz.

Örnek olarak YASAK_BOLGE diye bir çevresel değişken tanımlayıp bunu tüm programlar için geçerli kılmak istersek aşağıdaki komut işimizi görecektir. 

$export YASAK_BOLGE=”/home/huzeyfe/tools/security”

 Bu yaptığımız tanımlamalar sistemin bir sonraki açılışında kaybolacaktır, kalıcı hale getirmek için /etc/bashrc ya da kendi ev dizinimizdeki .bashrc dosyasına yazmalıyız.

 
Değişkenler

Programlama dillerinin olmazsa olmaz öğelerinden biri değişkenlerdir. Bash ile beraber değişken tanımı ve kullanımı oldukça kolaydır. Öteki dillerden değişik olarak  tanımladığımız değişkenin tipinin belirtilmesine gerek kalmamıştır, değişkenin kullanıldığı yere bakılırsa tipi belirlenir. 

$ adim= ‘Huzeyfe ONAL’ 

$echo $adim

 Huzeyfe ONAL 

Aynı değişkeni   $adim=”Huzeyfe ONAL” seklinde de yapabilirdik. Değişken kullanırken çift tırnak (“ ”) ya da  tek tırnak(‘ ’) kullanmanın farkı :  “ ”  içinde kullanacağımız bazı hususi karekterler BASH tarafınca değişik komutmuş benzer biçimde işlem görecektir . Örnek olarak bash için ! karekterinin hususi bir anlamı vardır ve biz bu karekteri “ “ içinde kullanırsak ekrana ! karekteri basılmazda ! karekterinin bash için ifade etmiş olduğu kıymet basılır. Bu tip hatalardan kaçınmak için yeri vardığında tek tırnak (‘ ‘) kullanılır. Çift tırnağın aksine tek tırnak içinde almış olduğu tüm karekterleri olduğu benzer biçimde yansıtır. 

 
Komut çıktısını değişkene atama

Linux altında herhangi bir komutun çıktısı sonradan kullanmak amacıyla değişkene atılabilir. Çalıştırılan komutu () arasına alarak ve başına $ işareti koyarak değişkene atama yapar ve istediğimiz yerde kullanabiliriz,  ne şekilde mi? 

Örnek;

MYFILES=$(ls /etc | grep ab) 

$ echo $MYFILES

crontab entropychatdisable fstab inittab mtab quotatab updfstab 

İlk satırda /etc dizini listelenerek içinde ab kelimesi(birleşik ab karekterleri) geçen tüm dosyalar MYFILES değişkenine atanıyor. Sonraki satırda ise bu değişkenin içinde ne olduğu ekrana basılıyor. İlk satırdaki “| “ karekteri Linux dünyasında pipe olarak geçer ve bir komutun çıktısını bir sonraki komuta girdi olarak aktarmaya yarar, şu demek oluyor ki ls /etc/nin çıktısı grep komutuna parametre olarak aktarılmış

  
Hususi Değişkenler.

Bash  ile programlama yaparken kullanabileceğimiz bazı hususi değişkenler vardır. Bu tarz şeyleri kullanmak için tanımlamamız gerekmez. Örnek olarak bu değişkenlerden  {IcerikVeri} çalışan programın adını verirken ilk parametreyi ,   2. parametreyi ve  $#  değişkeni de  toplam parametre sayısını gösterir. 

#!/bin/bash

echo “program adı= {IcerikVeri}”

echo “ilk parametre= “

echo “ikinci parametre=n”

echo “Toplam parametre sayisi=$# “

 $ ./kontrol.sh parametre_1 parametre_2

  program adı=kontrol.sh

  ilk parametre= parametre_1

  ikinci parametre= parametre_2

  Toplam parametre sayisi=3 

 
Kullanıcı ile kontakt

Yazacağımız scriptlerde kimi zaman kullanıcı ile kontakt gerekir, bu durumda read komutunu kullanarak kullanıcıdan data alır ve bu bilgiyi bir değişkene atayarak kullanabiliriz. 

Kolay bir etkileşim scripti;

#!/bin/sh

echo –n “Adinizi Giriniz: ”

read name

echo “Merhaba $name !” 

Scriptimize ad.sh olarak adlandırıp çalıştıralım 

$chmod 700 ad.sh 

$./ad.sh

Adinizi Giriniz: Engin KUŞAK

Merhaba Engin KUŞAK! 

Read komutuna –t parametresi vererek kullanıcının belirli bir süre içinde giriş yapmasını sağlayabiliriz. Eğer belirlene sürede kullanıcı herhangi bir şey girmezse bir sonraki adım işleme sokulur şu demek oluyor ki kullanıcı hakkını yitirmiş olur. Benzer şekilde kullanıcının girmiş olduğu verileri ekrana yazmak istemezsek –sözgelişi parola gibi-  read komutunu –s parametresi ile denemeliyiz. 

Örnek;

 #!/bin/bash

echo -n “3 saniye icinde giris yapmalisiniz! > ”

if read -t 3 response; then

    echo “Basarilar, 3 saniyeyi gecirmediniz”

else

    echo “Birazcık daha hizli yazmalisiniz!”

fi

echo -n “Kullanici Adiniz:”

read -t 4 user

echo -n “Parolaniz       :”

read -s parola

echo “$user kullanicisi ve $parola sifresi ile sisteme giris yaptiniz!”

 $./a.sh

3 saniye icinde giris yapmalisiniz! > aa1133

Basarilar, 3 saniyeyi gecirmediniz

Kullanici Adiniz:engin

Parolaniz       :

elifsu kullanicisi ve Deneme123 sifresi ile sisteme giris yaptiniz!

 
Aritmetik işlemler

Temel 4 işlemi kullanarak bash altında ileri düzey matematik işlemleri yapabiliriz. Bash altında aritmetik işlemler için $(()) yapısı kullanılır. 

Örnekler; 

$ echo $(( 100 / 3 ))

33 

$ myvar=”56″

$ echo $(( $myvar + 12 ))

68 

#!/bin/bash
x=8   
y=4   

z=$(($x + $y))
echo ” $x + $y toplami= $z”

 
Tek mi, Çift mi Scripti

Aşağıdaki script kullanıcıdan sayı girmesini bekler ve girilen sayının tek mi, çift mi bulunduğunu bulur. Bu rahat örnekleri geliştirmek mümkündür

#!/bin/bash

number=0

echo -n “Bir sayi girini > ”

read number

echo “Girdiginiz Sayi $number”

if [ $((number % 2)) -eq 0 ]; then

    echo “Girdiginiz sayi cifttir”

else

    echo “Girdiginiz sayi tektir.”

fi

scripti sayi.sh olarak kaydedip çalıştıralım.

$ ./sayi.sh

Bir sayi girini > 9

Girdiginiz Sayi 9

Girdiginiz sayi tektir.

$./sayi.sh

Bir sayi girini > 24440

Girdiginiz Sayi 24440

Girdiginiz sayi cifttir

  
IF Şart Deyimi

Derhal her programlama dilinde  kendine yer gören  IF yapısı bash programlamada da karşımıza çıkıyor. Basitce bir şarta bağlı olarak program işletmeye yarayan IF yapısı scriptlerimizi daha kontrollü yazmamıza olanak sağlıyor. 

Bash scriptlerindeki temel if yapısı aşağıdıdaki gibidir; 

if [ şart ]

then

        program_govdesi

fi 

daha gelişmiş bir if yapısı ise if, elif ve else’den oluşur.

if [ koşul ]

then

        komutlar

elif [ koşul2 ]

then

        komutlar_2

elif [ koşul3 ]

then

..

else

        komutlar_x

fi 

Bu yapı ile birazcık daha gelişmiş koşullu yapılar kullanabiliriz. İlk uyan elif koşulundan sonrasında program if yapısını terkeder. Eğer if ya da elif şartlarından birine uymazsa sıra else’ye gelir ve burada verilen komut uygulanır.

Örnek;

if [ “$sayi” -eq 3 ]

then

    echo “sayi 3’e esittir 3″

fi 

if [ “$sbt” = “3” ]

then

    echo “sbt degeri 3’dur”

fi 

ilk örnekde aritmetik bir karşılaştırma yapılırken ikinci örnekte string karşılaştırması yapılıyor. String karşılaştırma işlemlerinde değişken ve karşılaştırma meydana getirilen taraf kesinlikle “ ” içinde verilmelidir, aksi takdirde hata alabilirsiniz.

 
İlişkisel Operatörler

Bundan önceki aritmetik  if örneğinde –eq ifadesi kullandık, peki ne işe yarar bu –eq ve benzeri ifadeler? Bu ifadeler bash programlamada kullanılan hususi karşılaştırma operatörleridir ve her birinin anlamı vardır. (Ingilizce). 

Aritmetik karşılaştırmalar için kullanılan bu operatörlerden bazıları ve anlamları; 

-eq  Eşittir

-lt  küçüktür

-gt  büyüktür

-ge  büyük eşittir

-le  minik eşittir 

Dosya İlişkili Operatörler

-f file   Dosya siradan bir dosya mi

-r file   Dosya var ve okunabilir durumda mi

-w file   Dosya var ve yazılabilir durumda mi

-x file   Dosya var ve çalıştırılabilir durumda mi

-d file   Hedef dosya bir dizin mi

-s file   Hedef dosyanın boyutu sıfırdan büyük mü

-a  VE işlemi için kullanılır.

-o  VEYA işlemi için kullanılır

if [ -n “$str1” -a -n “$str2” ]

then

    echo ‘ $str1 ve $str2 boştur’

fi

Örnek; 

…

if [ $var = “Yes” ]

  then

    echo “Deger = Yes”

elif [ $var = “No” ]

  then

   echo “Deger= No”

else

   echo “Gecersiz Deger..”

fi 

 
Case Yapısı 

Case yapısı if-then-else yapısının birazcık gelişmiş versiyonudur. Bir değişkene ilişik çoklu seçim vardır ve bu seçimlerden her biri değişik bir kıymeti temsil etmektedir. Hangi değişken şarta uyduysa o değişkenin temsil etmiş olduğu komut yürütülür. Eğer herhangi bir koşula uymazsa *) ile başlamış olan satırdaki komut devreye girer. 

Case temel yapısı;

case seçenek in
     durum1)       komutlar ;;
     durum2)       komutlar ;;
     durum3)       komutlar ;;
     *)                   komut_x
esac

Takvim Örneği;

Aşağıdaki script ayları ve adları eşleştirmiştir. Bu scripti geliştirip kullanıcıdan ay’ı sayı olarak girmesini isteyip karşılığını yazdırabiliriz.

#!/bin/sh 

…

…

case in

   01 | 1) echo “Month is January”;;

   02 | 2) echo “Month is February”;;

   03 | 3) echo “Month is March”;;

   04 | 4) echo “Month is April”;;

   05 | 5) echo “Month is May”;;

   06 | 6) echo “Month is June”;;

   07 | 7) echo “Month is July”;;

   08 |  echo “Month is August”;;

   09 | 9) echo “Month is September”;;

   10) echo “Month is October”;;

   11) echo “Month is November”;;

   12) echo “Month is December”;;

   *) echo “Gecersiz Parametre!!”;;

esac 

NOT: Her satırın sonuna ;; eklemezsek program uyduğu case koşulunu değil tüm koşulları ekrana basacaktır 

Sayı bulmaca Scripti;

#!/bin/bash

echo -n “1 ile 3 arasinda bir sayi giriniz > “     

read character

case $character in

    1 ) echo “Bir girdiniz.” 

        ;;

    2 ) echo “Iki girdiniz..”

        ;;

    3 ) echo “Uc girdiniz.”    

        ;;

    * ) echo “bir ile uc arasinda bir deger girmediniz!”

Esac

Aynı scripti if yapısı kullanarak yazmak isteseydik aşağıdaki benzer biçimde olacaktı. Her iki scripti incelersek if ile case içinde farkı daha iyi anlamış oluruz

#!/bin/bash

echo -n ” ile 3 arasinda bir sayi giriniz > ”

read character

if [ “$character” = “1” ]; then

    echo “Bir Girdiniz.”

else

    if [ “$character” = “2” ]; then

        echo “Iki girdiniz..”

    else

        if [ “$character” = “3” ]; then

            echo “Uc girdiniz…”

        else

            echo “Yanlis deger girdiniz.”

        fi

    fi

fi

 
For, while Döngüleri

Bir işi belirli sayıda ya da belirli koşula kadar yapmak için kullanılan for-while döngüleri programlama dillerinin olmazsa olmaz kalasik öğelerinden biridir. Asla unutmuyorum ilk programlama dersi aldığımız zamanlarda henuz for yapısını öğrenmemiştik ve hoca ekrana 1’den 100’e kadar sayıların çıktısını yazdırmamızı istemişti. Doğal haliyle döngü nedir bilmediğimiz için birazcık düşünüp : “ ne var bunda , alt atla yazariz demiştik”..Bir süre sonra hocamız bizim programımızı incelemeye vardığında kendisini gülmekten alamamıştı ve  “Ya bine kadar yazın desem ne yapacaksınız çocuklar demişti” . Sonraki ders döngüler idi ve biz can kulağı ile dersi dinliyorduk.

Temel For yapısı;

For degisken in

  Do

    Komutlar..

done

Örnek;

#!/bin/bash

for aylar  in Ocak Subat Mart nisan Mayis Haziran temmuz Agustos

do

  echo $aylar

done

script çalıştırıldığında sırayla Ocak subat … okuyarak ekrana basacaktır. 

Bir öteki örnekle mevzuyu pekiştirelim:  /etc/ dizininde r ile başlamış olan tüm dosyalar listelenerelk aralarında “dizin”  özelliği taşıyanlar ekrana dizin adı (dir), dizin özelliği taşımayanlar ise dosya_adi (file ) şekilde yazdırılacaktır. 

#!/bin/bash

for myfile in /etc/r*

do

    if [ -d “$myfile” ]

    then

      echo “$myfile (dir)”

    else

      echo “$myfile (file)”

    fi

done 

Sistemdeki kullanıcıları Listeleme Scripti

/etc/passwd dosyasında bulunan kullanıcıları listelemek için aşağıdaki scripti kullanabiliriz. Script içinde kullanılan awk bash benzer biçimde bir script dilidir ve script içindeki görevi /etc/passwd dosyasındaki satırları : karekterine bakılırsa ayrıştırıp ilk kolonu seçmektir. 

#!/bin/bash

PASSWD_FILE=/etc/passwd

a=1                  

for name in $(awk -F: ‘{print }’ < “$PASSWD_FILE” )

do

  echo “USER $a = $name”

  let “a += 1″

done

exit 0 

$chmod 700 user.sh

$./user.sh

USER #1 = root

USER #2 = daemon

USER #3 = operator

USER #4 = bin

USER #5 = smmsp

USER #6 = popa3d

USER #7 = sshd

USER #8 = _portmap

USER #9 = _identd 

 
While , until Kullanımı

“Şart tuttuğu sürece ve şart gerçekleşene kadar işlem yap “ mantığı ile çalışan while ve Until yapısı  bash altında kullanabileceğimiz döngü çeşitlerindendir.

Temel While yapısı;

while [ koşul ]

do

    işlemler

done 

#!/bin/bash

myvar=0

while [ $myvar -ne 10 ]

do

    echo $myvar

    myvar=$(( $myvar + 1 ))

done 

myvar değişkeninin 0’a eşitle ve karşılaştırmaya başla, değişken  10 olmadığı müddetçe ekrana değişkenin kıymetini yaz ve kıymetini bir artır. 

until while’in tam tersi denilebilir. Aşağıdaki örnekte değşkenimiz 10 olana dek ekrana yaz diyoruz.

#!/bin/bash

myvar=0

until [ $myvar -eq 10 ]

do

    echo $myvar

    myvar=$(( $myvar + 1 ))

done 

Fonksiyonlarla işlemler

Programımız içinde sık kullanacağımız bazı yapıları bir seviye altında tanımlayarak sürekli kullanabiliriz. Örnek olarak programımız içinde kullanıcıdan veri alacak bir bölüm olsun ve biz bu kısmı birden fazla yerde kullanmak isteyelim, normalde her kullanacağımız yerde gidip aynı şeyleri yazmamız gerekecekti. Oysa bu bloğu fonksiyon olarak tanımlarsak kullanmamız ihtiyaç duyulan yerde bir tek fonksiyonu  adıyla çağırmamız yeterlidir. 

Temel Fonksiyon Yapısı;

Bash programlamada iki çeşit fonksiyon tanımı yapılabilir. 

function fonksiyon_Adi  {
 komutlar
}

ya da

fonksiyon_adi () {
  komutlar
}

Örnek;

#!/bin/bash
# ekrana hello yazmak için kullanılan fonksiyon
hello()
{
    echo “Su an hello() fonksiyonunu cagirdiniz..”
}

echo “hello() fonksiyonu cagriliyor..”
hello

#Diger tanimlama yontemi

function hello()
{
    echo “hello() fonksiyonunu cagirdiniz..”
}

NOT:Fonksiyonlar kullanılmadan ilkin tanımlanmalıdır. 

Fonksiyon tanımlarken dikkat edeceğimiz bir husus. Düzgüsel dillerde fonksiyon içinde tanımlanan değişken bir tek o fonksiyon içinde geçeli olurdu. Oysa bash’de fonksiyon içinde tanımlanan değişken tüm program süresince etken olur. Bunu engellemek şu demek oluyor ki fonksiyon içinde tanımlanan değişkenin ömrünü fonksiyon ile sınırlamak istersek local değişken tanımı kullanırız.

Local degisken=”bu degisken yereldir” benzer biçimde 

#!/bin/bash

  Degisken=100

Function hesaplama

  {

   Local degisken=50

Echo  -n “  Bir sayi giriniz:”

Read sayi

Echo “sayi+degisken=$(( $sayi + $degisken ))”

  }

hesaplama 

Scripti çalıştırılırsa ekrana “Sayi+degisken=50+girdiğiniz_değer” yazacaktır. 

Fonksiyon , until karışımı bir örnek;

#!/bin/bash

function press_enter

{

    echo “”

    echo -n “Press Enter to continue”

    read

    clear

}

selection=

until [ “$selection” = “0” ]; do

    echo “”

    echo “PROGRAM MENU”

    echo “1 – Bos Disk alanini Goruntule

    echo “2 – Bos hafıza alanini Goruntule

    echo “”

    echo “0 – Programdan cikis

    echo “”

    echo -n “Seciminizi Giriniz:”

    read selection

    echo “”

    case $selection in

        1 ) df ; press_enter ;;

        2 ) free ; press_enter ;;

        0 ) exit ;;

        * ) echo “Lutfen 1, 2, ya d a0 degerini giriniz”; press_enter

    esac

done

Diziler

Diziler benzer özellikteki değişkenleri gruplamaya yarar. Örnek olarak senenin aylarını bir diziye atayarak bu diziye ay adını verirsek elimizde 12 elemanlı bir takım olur. 

Aylar=(Ocak Subat Mart nisan Mayis Haziran Temmuz Agustos Eylul Ekim Kasim Aralik ) 

12 elemanlı bir takım. Dizilerin indisi 0’dan adım atar şu demek oluyor ki aylar dizisine bakacak olursak dizinin ilk elemanı aylar[0] ‘dır. 

array=( zero one two three four five )

echo ${array[0]}       #  sifir

echo ${#array[*]}      #  6

 #  dizide kac eleman oldugu