Sokak Röportajında Şirket Hakkında Konuşmanın Hukuki Tarafı

Toplumsal medyada viral olan sokak röportajı videosunda bir Getir kuryesi, “Günde 14 saat çalışıyorum. Bir gayem yok, hedefim yok. Ben bunun için mi geldim dünyaya, çalışmak için mi bir tek?” ifadelerini kullanmıştı. Güncel ekonomik durumdan yakınan kurye, videonun viral olmasından günler sonrasında işten atıldı.

Getir ve Getir’e kurye istihdamı hizmeti veren Vigo tarafınca bugün vakayla ilgili meydana getirilen açıklamada, kuryenin işten çıkarıldığı doğrulandı fakat kuryenin röportajla ilgili herhangi bir yaptırıma uğramadığı, fakat “iş disiplini ile ilgili başka sebeplerden dolayı” işten çıkarıldığı açıklandı.

Kurye, Cumhuriyet’e yapmış olduğu açıklamada; 1 hafta ilkin kendisini müdürünün aradığını ve “Bu şekilde bir durum var, seni işten çıkartmak istiyorlar” söylediğini öne sürdü. Müdür, şirkettekilerin aradan süre geçtiğini ve olayın unutulduğunu düşündüğünü ifade ederek kuryeye “O yüzden ben senin için bir talih daha istedim, tekrar sakın o şekilde röportaj falan verme, son şansını da yitirme” söylediği iddia edildi.

Kuryenin iddiaları doğruysa ve tek niçin bir sokak röportajında düşüncelerini açıklamasıysa bu durum yasal olarak işinden edilme sebebi midir?

Danıştığımız avukatın belirttiğine nazaran kanunen bir yasak söz mevzusu değil. Kuryenin konuşmasında kabahat unsuru oluşturacak bir durum da bulunmuyor. “Paramı alamıyorum” yada başka bir şey diyerek işvereni itham altında da bırakmıyor. “Daha çok çalışırsam ona nazaran kazanıyorum” benzer biçimde cümleler kullanıyor.

Sokak röportajında şirket üniformasıyla konuşmak üstüne yasada düzenlenmiş bir metin yok fakat işverenin feshedebileceği durumların maddesi var.

İşverenin Haklı Fesih Sebepleri:
4857 sayılı İş Kanunu m.25’te işverenin haklı fesih sebepleri aşağıda belirtildiği şekilde 4 ana başlık halinde kategorize edilmiş ve alt bentler halinde detaylandırılmıştır.

1 – Sıhhat sebepleri:

• İşçinin kendi kastından yada derli toplu olmayan yaşayışından veya içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması yada engelli hâle gelmesi durumu dolayısıyla ardı ardına üç iş günü yada bir ayda beş iş gününden fazla devamsızlık yapması sebebiyle,
• İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek özellikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sıhhat Kurulunca saptanması durumunda sıhhat sebeplerine dayanılarak işveren tarafınca haklı nedenle iş sözleşmesi feshedilebilir.

2 – Terbiye ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

• İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için lüzumlu vasıflar yada şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek veya gerçeğe uygun olmayan bilgiler yada sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması durumunda,
• İşçinin, işveren veya bunların aile üyelerinden birinin onur ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi yada davranışlarda bulunması veya işveren hakkında onur ve özsevi kırıcı mesnetsiz suç duyurusu ve isnatlarda bulunması söz mevzusu olduğunda,
• İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması durumunda,
• İşçinin işverene veya onun ailesi üyelerinden birine veya işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanımı durumunda,
• İşçinin, işverenin itimatını kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek gizemini ortaya atmak benzer biçimde doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması durumunda,
• İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir kabahat işlemesi durumunda,
• İşçinin işverenden izin almaksızın yada haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü yada bir ay içinde iki kere herhangi bir dinlence gününden sonraki iş günü, veya bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumunda,
• İşçinin yapmakla ödevli bulunmuş olduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrarcı olması durumunda,
• İşçinin kendi isteği yada savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan yada malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı yada başka eşya ve maddeleri otuz günlük tutarının tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumunda işverenin haklı sebeple fesih hakkı söz mevzusu olur.

3 – Zorlayıcı sebepler:

• İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması durumunda işveren haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilecektir.

4-İşçinin gözaltına alınması yada tutuklanması:

• İşçinin gözaltına alınması yada tutuklanması sebebiyle devamsızlığı 17. maddedeki bildirim süresini aştığı takdirde işveren tarafınca iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.

Haklı Fesih Sebebi olduğunda işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmuyor.

Bir de geçerli nedenle fesih var. Bunda ise işveren, işçinin işçilik alacaklarını ödeyerek iş sözleşmesini feshedebiliyor. Geçerli nedenle fesih birazcık daha kapsamlı fakat özetlemek gerekirse başlıklarından bahsedelim:

A. İşçinin Yetersizliğinden Ve Davranışlarından Meydana gelen Geçerli Sebepler İşyerlerinde İşin Görülmesini Mühim Seviyede Negatif Etkileyen Sebepler

1. İşçinin yetersizliğinden meydana gelen sebepler

• a. İşe yatkın olmama,
• b. Averaj olarak benzer işi görenlerden daha azca verimli emek harcama,
• c. Gösterdiği niteliklerinden dolayı, beklenenden daha düşük performansa haiz olma,
• d. İşe yoğunlaşmasının giderek azalması,
• e. Öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği,
• f. Sık sık hastalanma

2. İşçinin davranışlarından doğan sebepler

• a. İşverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak,
• b. İşyerinde hastalık yaratacak şekilde emek harcama arkadaşlarından borç para istemek,
• c. Dostlarını işverene karşı kışkırtmak,
• d. İşini uyarılara karşın tamamlanmamış, fena yada yetersiz olarak yerine getirmek,
• e. İşyerinde iş akışını ve iş ortamını negatif etkileyecek bir halde öteki kişilerle ilişkilere girmek,
• f. İşini uyarılara karşın tamamlanmamış, fena yada yetersiz olarak yerine getirmek,
• g. İş akışın durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak,
• h. Sık sık işe geç gelmek ve iş akışını aksatarak işyerinde dolaşmak,
• ı. Amirleri yada iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek,
• i. Sıkça ve gereksiz münakaşaya girişmek vb.

İşçinin yetersizliğinden yada davranışlarından meydana gelen sebepler sadece işyerinde olumsuzluklara yol açması halinde geçerli sebepler olarak feshe niçin olabilir.

İşçinin Yeterliliğinden Yada Davranışlarından Kaynaklanabilecek Geçerli Sebepler

1. İşyeri Dışından Meydana gelen Sebepler

• a. Sürüm ve satış olanaklarının azalması,
• b. Talep ve sipariş azalması,
• c. Dış Pazar kaybı,
• d. Enerji sıkıntısı, ülkede yaşanmış olan ekonomik kriz, Piyasada genel durgunluk,
• e. Hammadde sıkıntısı benzer biçimde sebeplerle işyerinde işin sürdürülmesinin olanaksız hale gelmesi

2. İşyeri İçi Sebepleri

• a. Yeni emek harcama şekillerinin uygulanması,
• b. İşyerinin daraltılması,
• c. Yeni değişen teknolojinin uygulanması,
• d. İşyerlerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi,
• e. Bazı iş türlerinin kaldırılması vb.

İşletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklı geçerli sebeplerle ilgili her fesihte somut vaka göz önüne alınarak sebebin geçerli olup olmadığına karar verilmektedir.