DÜNYA

Sürücüsüz Araçlar Ne Kadar Güvenilir?

Sürücülerden hiçbir yardım almadan, kendi kendini denetim edebilen otonom araçlara her geçen gün bir adım daha yaklaşıyoruz. Devamlı bir kaza haberini duyduğumuz ve 10 yıl içinde yollarda bol miktarda görmeyi beklediğimiz otonom araçlar, şimdilik ne kadar güvenli?

Waymo, Cruise ve Baido benzer biçimde birçok marka, tamamen otonom vasıta endüstrisinde öncü hale gelmiş olarak ciddi anlamda başarı elde etmeye başladılar. Hatta 2020 itibarıyla Çin, sürücüsüz robotaksi Baidu Apollo’nun hizmet vermeye başladığını açıklamıştı.

Tesla da binek otomobil mevzusunda endüstrinin önünde geliyor. Birbirinden son aşama değişik olsalar da otonom araçların ortak noktalarından biri, gelişmek için oldukça daha uzun zamana gerekseme duymaları. Tıpkı bilim kurgu filmlerinde olduğu benzer biçimde otonom araçları benimsememiz için onlarla aramızda güvenli bir bağ kurmamız gerekiyor. Dünya genelinde meydana getirilen anketlere bakılırsa, bu bağ hemen hemen güçlenmiş değil. Doğal bundan minimum bir 10 yıl sonrasında, durum aynı olmayabilir. Şimdilik, otonom araçlara güvenmememiz için birçok sebep bulunuyor. 

Otonom araçlara üreticilerinden daha oldukça güveniyoruz

otonom araç

Piyasaya sürülen onlarca otomobil, sürücüye yardım edebilmesi açısından birçok teknolojik donanımla beraber geliyor. Yaşamımıza öncelikle hız sabitleyiciler girdi, başta bunun ileri teknoloji bulunduğunu düşünürken peşinden şerit takip asistanları, acil durum frenlemeleri ve yaya ve bisiklet idrak etme benzer biçimde bir takım bilhassa tanıştık.

Şimdi hız sabitleyiciye iyi mi kolay bir donanım gözüyle bakıyorsak, bundan 10 yıl sonrasında da bu özelliklere aynı gözle bakacağımıza inanırım. Niçin mi? Tesla başta olmak suretiyle birçok otomobil üreticisi, otonom araçlarını en kusursuz hale getirebilmek için hız kesmeden çalışıyor. 

Tesla, Audi, Renault, Mercedes ve Volvo benzer biçimde onlarca markanın bir sonraki hedefi, değişen teknolojinin en büyük nimetlerinden suni zekayı araçlarına entegre etmek. Burada büyük bir yanılgının altını çizmek isterim. Hepimiz, kısaca son kullanıcılar, bu yarış için gereğinden erken ve fazla heyecanlanıyoruz. Tesla’dan ya da Volvo’dan oldukça daha ilkin, otonom araçların hakikaten güvenilir bulunduğunu düşünüyoruz. 

tesla

Sanıyorum ki otonom araçlar, bizleri bilim kurgu filmlerine yakınlaştıran en büyük yeniliklerden biri olacak sadece zaman, bu teknolojiyi benimsemek için oldukça erken. Otomobil üreticilerinin önünde uzun bir yol var ve ne yazık ki bu yolda edinilen tecrübeler, gerçek hayatta yaşanmış olan ağlatısal olaylardan elde ediliyor. 

Sizlere Tesla’dan bir örnek vermek isterim. 2016 senesinde Tesla’nın tam otonom paketi geliştirilmeye neredeyse yeni başlanmıştı. Musk ve ekibinin önünde uzun bir yol vardı sadece Tesla, üst teknolojilere haiz araçların başını çekiyordu. Sonuçta Tesla otomobillerin, önündeki araçları, yayaları ya da bisikletli sürücüleri tespit etme benzer biçimde özellikleri bulunuyordu ve bu da hem Tesla sahiplerinin hem de fanatiklerinin aklını başından alıyordu. 

otonom araç

Aynı yıl içinde bir Tesla sahibi, aracının önünde duran kamyoneti tespit edememesi sonucunda kaza yaparak yaşamını yitirdi. Soruşturmalar açıldı, ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu Tesla’yı suçladı fakat bununla birlikte sürücünün 37 dakikalık sürüş süresince direksiyonu bir tek 25-30 saniyeliğine tuttuğu ortaya çıktı. 

Bu vakadan sonrasında Elon Musk, Tesla model otomobillere yeni bir özellik ekledi. Sistem, artık belirli aralıklarla sürücünün elinin direksiyonda olmasını isteyecekti ve aksi takdirde emek vermeyi durduracaktı. Şu demek oluyor ki bizim, “adamlar ne güzel düşünmüş de eklemiş” diyeceğimiz bir özellik için, bir kişinin yaşamını kaybetmesi gerekiyordu. 

İnternete bağlanan her şey, bigün ele geçirilebilir

full otonom araç

Ben bir mühendis değilim fakat kolay bir mantıkla bile ilerleyen dönemlerde araçlarda kullanılan suni zekanın, önündeki cismi tanımlayabilmesi için internete bağlanıp araştırma yapacağını tahmin edebiliyorum. 

Her gün onlarca hacklenme haberi alıyoruz. Kimi veriler bankanın elinden yitik gidiyor, kimi uygulamalar hacklenerek en hususi verilerimiz bile başka kişilere para karşılığında satılıyor. Biz o verilerle ne yapıldığını bilmiyoruz, bilmediğimiz için de bizi oldukça rahatsız etmiyor. Sadece ya sürdüğümüz, elimizin ayağımızın altındaki otomobiller da bigün hacklenirse? 

Süratli ve Öfkeli serisinin sekizinci filmini izleyenler ne demek istediğimi anlamış oldu bile. İzlemeyenler için de kısa bir özet geçeyim. Bir yazılım yardımıyla hem park halindeki hem de seyir halindeki tüm otomobiller hackleniyor. Otomobiller, sürücülerinin kontrolünden tamamen çıkıyor ve tek bir kişinin komutlarına bakıyor. Sonrası kaos aslına bakarsanız.

Bu bizlere şimdilik oldukça uzak geliyor değil mi? Oysa {hiç de} öyleki değil. 2015 senesinde güvenlik araştırmacıları Chris Valasek ve Charlie Miller, Jeep Cherokee marka bir otomobile uzaktan bağlanıp aracı ele geçirdiler. Aracın klimalarını, gaz ve fren pedallarını hatta camlarını bile denetim etmeyi başardılar. Valasek ve Miller, tüm bu tarz şeyleri belirli bir güvenlik önlemi aldıktan sonrasında yapmış oldu. Yukarıdaki videoda ikilinin yapmış olduğu şeyleri seyredebilirsiniz. Aynı şeyin başka bir sürücüye, fena niyetli hackerlar tarafınca yapılmayacağından güvenli olamamız, bizi otonom araçlardan soğutmaya yetiyor. 

Araçlarda kullanılan suni zeka, şimdilik o denli parlak zeka görünmüyor 

tesla

Otonom araçları otonom meydana getiren şey, haiz oldukları suni zekadır. Bu suni zeka, enerjisini insan beynini öykünmek etmek amacıyla yüzlerce milyon makine öğrenimi algoritmalarından ve derin sinir ağlarından alıyor. Bildiğiniz suretiyle bu sinir ağlarında, bizim bilgisayarlarda görmeye alışkın olduğumuz “şu olursa şunu yap” benzer biçimde komutlar bulunmuyor.

Bunun yerine, suni zeka görmüş olduğu bir şeyi tanımlamak için ona tanıtılan milyonlarca veriyi taramaya başlıyor ve bu verilerin içinde ayıklama yaparak nesneleri tanımlayabiliyor. Şu demek oluyor ki bu yazılım suni zekaya diyor ki bak bu otomobil, bu yol tabelası bu da insan. Bu fotoğraflarda bu insan ve nesnelerin milyonlarca örneği. Suni zeka bu algoritmadan yola çıkarak görmüş olduğu nesneleri tarama yaparak tanımlıyor. Doğal suni zekayı milyonlarca örneğe haiz olsa bile kandırmak mümkün değil mi? Elbet mümkün.

trafik levhası

2017 senesinde Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar, yol tabelalarının üstüne çeşitli stickerlar yapıştırarak otonom aracı kandırmayı başarıyor. Tabelada yazılan şey STOP, sadece araştırmacılar bu ifadenin altına ve üzerine Love, Hate kelimeleri eklediği için vasıta ne yapması gerektiğine karar veremiyor. Esasen bilim adamları, üreticilere araçlarda kullanılan suni zekayı ezber üstüne değil, öğrenme üstüne tasarlayın diye tavsiyede bulunuyor. 

Sonuçta suni zekanın insanı bir tek fotoğraflardan görmüş olduğu benzer biçimde tanımlaması, otonom aracı bir fazlaca tamamlanmamış kılacaktır. Suni zekanın bununla birlikte insan davranışınlarının iyi mi bulunduğunu öğrenmesi, üstüne sticker yapıştırılan tabelanın hala tabela olduğundan güvenli olması gerekiyor.

Sürüş asistanlarını oldukça yanlış anlamış olabilir miyiz? 

Hatırlayacağınız suretiyle yazımın başlangıcında artık birçok otomobilde gördüğümüz şerit takip asistanı, hız sınırlayıcı ve acil durum freni benzer biçimde birçok özellikten bahsetmiştim. Fark ettiyseniz bu tür özellikler, sürücünün görevini devralması için değil destek olması için tasarlanmış. Esasen bu tür özelliklerin bir arada olduğu güvenlik paketlerine de çoğunlukla sürüş asistanı paketi adı veriliyor. 

Bu tür özellikler, yaşam kurtarıcı niteliği taşıyor. Her gün haberlerde can yitirilmesine neden olan trafik kazalarını izliyoruz. Kimi kör nokta yüzünden çaprazındaki aracı göremeyip hatalı bir halde şerit değiştirdiği için, kimi bitkinlikten reflekslerini yitirdiği için kimi de çekince anında ne yapacağını bilmediği için yaşamını kaybediyor. Sürüş asistanı kategorisi adı altında tanıştığımız tüm bu özellikler, bu tür kazaların önlenmesini hedefliyor. Mesela yukarıdaki videoda, Mercedes S serisinin haiz olduğu güvenlik önlemlerinin ne kadar başarı göstermiş bulunduğunu görebilirsiniz.

Burada sürücülerin düşmüş olduğu en büyük hata, kontrolü tamamen bu özelliklerin eline bırakmak. Bu sebeple o özellikler dönem dışı kalmış olduğu vakit, hem kendinizin hem de yanınızdakilerin yaşamı gene sizin kararlarına, hareketlerinize bağlı oluyor. Vasıta iyi mi olsa kendi takip mesafesini ayarlayabiliyor, ben birazcık telefonla ilgileneyim demek, o teknolojiye haddinden fazla güvenmek anlamına geliyor.

Otonom araçlar gelişimlerini tamamlandığı anda insan sürücülerden daha güvenli olacaktır

robot şöför

Buraya kadar benim otonom araçlara karşı olduğumu düşünerek gelmiş olabilirsiniz. Oysa ben tam tersini düşünüyorum sadece bir tek değişen teknolojinin bu mevzuda birazcık daha vakit ihtiyacı olduğuna inanıyorum. Sonuçta fabrikada üretim bandına geçen robotların hatasız bir halde çalıştığına tanıklık ettiğimiz bir dönemden geçiyoruz. Niçin aynısı otomobiller de ilgilendiriyor olmasın?

Otonom araçların önünde daha oldukça uzun bir vakit var. Büyük olasılıkla ilk olarak Tesla’nın hata yapmayan, tam otonom teknolojisine tanıklık edeceğiz. Inanırım ki otonom araçların güvenilirliği ispatlandığı anda insanlardan oldukça daha güvenilir olacaktır. Sonuçta suni zeka otomobil kullanırken arkadaşına ileti atmakla uğraşmaz, trafikteyken Twitter’da neler dönüyor diye merak etmez, alkollü içecek de tüketemez. 



İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı

Please allow ads on our site

Looks like you're using an ad blocker. We rely on advertising to help fund our site.