Taksi Kültürü Nasıl Ortaya Çıktı ve Dünyaya Yayıldı?

Vatanımızda fazlaca acayip bir taksi kültürüne sahibiz. Gideceğimiz yeri beğendiremediğimiz, günümüzde kısa mesafe yolcu almayan taksicilerle ne olursa olsun bir anımız olmuştur. Sonuçta amacı yolcu taşımacılığı olması durumunda ufak bir şehirde değilseniz uygun bir taksi bulamadığımız bile olmuştur. 

Peki yolcu taşımacılığı meydana getiren bu meşhur sarı vasıta kültürünün nasıl doğduğunu ve taksi adının aslen nereden geldiğini biliyor musunuz? Hadi gelin bu soruların cevabına taksilerin tarihçesine hep beraber göz atalım.

Taksi kelimesi dilimize Fransızcadan geçmiş bir ifade.

Taksi, Fransızca “voiture à taximètre” şu demek oluyor ki “ücretölçerli otomobil”, taksimetre “ücret sayacı” anlamına geliyor. Latince taxare “vergilendirmek” fiiliyle ilişkili. Aynı durumu İngilizcedeki tax “vergi” kelimesindeki benzerlikle de görebiliyoruz. Eski Yunancada “gezi etmek, düzenlemek” anlamlarını karşılayan, “taxis” kelimesinden gelmektedir.

Taksilerin genel adı ise asil bir Alman ailesinden geliyor.

Posta ve taşımacılık sektöründe oldukça gelişmiş bir sisteme haiz olan Thurn und Taxis soyadlı ailenin kökleri fazlaca daha eskilere dayanıyor. 1867 senesinde hükümetin postalarını da taşımaya başlıyor ve bu taşıma işini otomobillerle yapıyorlardı. Zaman içinde postaların yanında asil insanları da taşımaya başladılar. 

Posta taşıma işinde fazlaca iyi bir sisteme ve köklü bir geçmişe haiz olan Thurn und Taxis ailesi yardımıyla taksi kültürü daha fazlaca kullanılmaya başladı. Çağıl dünyanın temelleri atılırken at otomobillerinin yerini taksiler almıştı. 

Alman bir genç ve arkadaşları, yolculuğun mesafesine bakılırsa seyahat ücretini ölçen bir aygıt geliştirdiler. 

1891’de Wilhelm Bruhn adındaki Alman genç iki arkadaşıyla, taksilerin seyahat mesafesine bakılırsa yol ücretinini hesaplayan bir aygıt yarattı. Böylelikle taşınan yolcu sayısına bakılırsa de şahıs başı seyahat ücretini netleştirebiliyorlardı. Bizim bugün taksimetre olarak bildiğimiz cihazın ilk versiyonuydu. 

Sadece istediği kadar ücret öğrenim etmek isteyen “devrin taksicileri” uzun bir süre bunu engellemek istediler. Bu durum 1899’da Gottileb Daimler adlı bir insanın ilk kez bir araca taksimetreyi eklemesiyle değişti. Taksimetreli araçlar, yolcular tarafınca daha fazlaca rağbet görüyordu.

Kullanılan ilk taksiler tek tip ve siyah renkteydiler.

Taksilerin ilk ilkel örneklerinin bulunmuş olduğu İngiltere’nin Liverpool, Manchester şeklinde şehirlerinde de yolcuların talepleriyle taksimetreli araçlar gittikçe yaygınlaştı. Süre içinde gittikçe popülerleşen taksimetreli vasıta kültürü Paris’e kadar uzandı. Her şey fazlaca iyi gidiyordu sadece taksilerin hepsi siyah renkteydi ve şehirdeki öteki kişisel araçların rengiyle aynıydı. Bu durum Harry N. Allen adlı Parisli bir iş insanının, taksi kültürünü New York’a taşımaya karar vermesiyle değişmişti.

Allen, taksi kültürünü ABD’ya taşıdığında yeni taksi firmaları doğmaya başladı.

Bu durum bir rekabet ortamı yaratmıştı. New York’taki ilk taksi firmaları, taksilerin hangi firmaya ilişik olduğu belli olsun diye yeşil, kahverengi ve şeritli şekillerde değişik renklere boyuyorlardı. Albert Rockwell ve eşinin sarı renk sevgisi yardımıyla taksilerin sarı olması yaygınlaştı. Sarı rengin dikkat çektiğini fark eden öteki firmalar da zaman içinde bunu kullanmaya başladılar. 

Sadece sonrasında, yollarda en dikkat çeken rengin sarı olduğu bilimsel sonucuna dayanarak taksi filosu kuran firmalar da oldu. Bu gelişmelerle sarı taksi kültürü fazlaca daha çok popülerleşti. Bir zamanlar çeşitli girişim fikirleriyle Avrupa’dan ABD’ya ve sonrasında da tüm dünyaya yayılan taksilerin bugün her ülkenin kendi kültürüne hususi taksi çeşitleri bulunuyor.