Gelin Tartışıyoruz: Hakikaten Nedir Bu Sonsuzluk?

Sonsuzluk dediğimiz kavram nedir? Sonsuzluk doğa ötesi, fizik ve matematik alanında incelenen bir kavramdır. Evrenin, sayıların ve tanrının bir sonu olmadığı doğrusu sonsuz olduğu bu alanlarda tartışılmaktadır.

Doğa ötesi yalnızca tanrının değil, mutlak bir şeye bağlı olarak üretilen düşüncenin de sonsuz bulunduğunu iddia eder. Tam sayılar şeklinde bir karenin köşegeni de sonsuzdur. Evren hakikaten sonsuz mudur bilemiyoruz sadece şu an görebildiğimiz bir son yok. Şu demek oluyor ki sonsuzluk terimi hakikaten birazcık karışık. Gelin bu sonsuzluk neymiş, sonsuz şeyler var mıymış birazcık daha yakından inceleyelim.

Sonsuzluk nedir?

Latince Lemniscate kelimesinden gelmiş olan sonsuz, en temel tanımıyla sonu olmayan şey anlamına gelmektedir. Matematikte, fizikte ve doğa ötesi alanlarda sonsuzluk kavramından bahsedilir. Bir şeyin sonsuz olması için başlangıcı olup olmaması gerektiği bir münakaşa mevzusudur. 

‘Sonsuz sayıda’ şeklinde ifadeler kullanılıyor olsak bile aslına bakarsak sonsuz bir sayı olmadığı için bu ifade yanlıştır. Sonsuzluk ile alakalı ilk düşünceler Antik Yunan’a ve Antik Hindistan’a kadar gider. Sadece antik dönemde yaşayan insanoğlu sonsuzluk terimini soyut karşılıklarından ziyade felsefi tabanda tartışmışlardır.

Matematikte sonsuzluk terimi:

Bugün matematik işlemlerinde kullandığımız sonsuzluk işareti 1655 senesinde John Wallis tarafınca ortaya atılmıştır. Matematiksel bir sembol olmasına karşın seneler içinde ve popüler kültürün de etkisiyle mistik alanlarda da kullanılır hale gelmiştir. Matematik alanında sonsuzluktan bahseden ilk isim ise Antik Yunan filozofu Pisagor’dur.

Milattan ilkin 570 – 495 yılları aralığında yaşamış olan Pisagor ve öğrencileri, 0, 1, 2, 3… olarak devam eden tam sayıların sonsuz bulunduğunu keşfettiler. Bir karenin köşegeni ve aynı karenin kenarının kıyaslamasını da yapamayacaklarını fark eden Pisagor ve öğrencileri, bu oranın sonsuz bir irrasyonel sayı bulunduğunu ve sadece √ 2 , 1.414213562… şeklinde ifade edilebileceğini gösterdiler.

Milattan ilkin 384 – 322 yılları aralığında yaşamış olan Aristoteles; bir halde sonsuza kadar sayılabileceği için bunu potansiyel sonsuzluk, uzaysal ve zamansal sonsuzluğu ise gerçek sonsuzluk olarak tanımlamıştır. Milattan ilkin 287 – 212 yılları aralığında yaşamış olanArşimet ise bir bölgeyi yarıya indirme üstüne kurulu tükenme yöntemini bulmuş ve sonsuza kadar tükenme teorisinden bahsetmiştir.

1600’lü yıllarda Isaac Newton ve Alman matematikçi Gottfried Leibniz; türevlerin ve eğimlerin hesaplanması için kullanılan bir ufak sonsuz sayılar teorisi ortaya attılar. 1960’larda matematikçi Abraham Robinson tarafınca bu kuram doğrulanmıştır. Sonsuzluğun matematikteki en net tanımları ise seneler sonrasında sayma sayıları kümesi ve bir doğru üstündeki noktalar kümesi şeklinde yapılmıştır. 

Fizikte sonsuzluk terimi:

Matematikte pek oldukca somut formül ile gösterilebilen sonsuzluk terimi, fizik alanında birazcık muğlaktır. Bu sebeple uzay, süre, bölünebilme, boyutluluk şeklinde kavramların içinde aranması ihtiyaç duyulan sonsuzluk tanımı bir çok süre tahminlerle desteklense bile netice olarak belirsizdir.

Büyük Patlama 13,8 milyar yıl ilkin meydana gelmiş ve evren oluşmuştur. O ilk gün ışık yürüyerek cisimler bugün 46 milyar ışık yılı uzaklıktadır. İnsanlık olarak görebildiğimiz evren son aşama sınırı olan ve gördüğümüz sınır, pek de son noktaya benzemiyor. Evren bir kağıt şeklinde düz olduğundan evrenin boyutunu bilmiyoruz. 

Evren için sonsuz bir gelecek senaristliği çizen bilim adamları; galaksilerin git gide birbirinden uzaklaşacağını, yıldızların toza ve geri kalan şeylerin radyasyona dönüşeceğini söyleyerek bildiğimiz uzayın devam edeceğini iddia ediyorlar. Evren için sonlu bir gelecek senaristliği çizen bilim adamları ise kozmik bir felaketin evreni yok edebileceğini, uzayın bir noktaya çökebileceğini ya da paralel bir uzay tabakasının bildiğimiz evrene çarpabileceğini söylüyorlar.

Eğer madde sonsuza kadar bölünebilir olsaydı tükenme teorisi benzeri bir sistemle evrenin sonsuz bulunduğunu söyleyebilirdik. Sadece kuantum mekaniği bu sonsuz bölünebilirlik teorisine kati bir darbe vuruyor. Bizim bildiğimiz boyutlar haricinde bir sonsuz boyut olduğu ve fizyolojik gerçekliğin sonsuz boyutta olduğu şeklinde çoğu zaman kurgusal teoriler de vardır. Toparlamak gerekirse evren sonsuz olabilir de olmayabilir de fakat sonsuz olma ihtimali daha yüksek görünüyor. Fakat gene de kati bir şey söylemek şu an için olanaksız.

Metafizikte sonsuzluk terimi:

Girişte bahsettiğimiz ayette olduğu şeklinde dini inançların büyük bir kısmı yaratılmış yaşamın gelip geçici bulunduğunu ve yalnızca yaratıcının sonsuz bulunduğunu iddia ederler. Plotinus şeklinde erken dönem ilahiyatçılar bile daima tek bir mutlaktan söz ederek onun sonsuzluğuna vurgu yapmışlardır. 

Tanrı olmayan sadece mutlak sonsuzla ilgili olduğundan sonsuz olduğu iddia edilen öteki bir şey ise düşüncedir. 1781 – 1848 yılları aralığında yaşamış matematikçi Bernard Bolzano; düşünceyi T, öteki bir düşünceyi T* olarak göstermiş ve her yeni düşüncenin T, T*, T**, T*** şeklinde gitmesi durumunda düşüncenin sonsuz bulunduğunu söylemiştir. Mutlak olarak adlandırılan bu kavram mantık alanında P olarak adlandırılan şeye ve oradan yansıma ilkesine temel oluşturur. 

Tanrı terimi doğa ötesi alanında değerlendirilse bile Mutlak terimi ve mantık sistemi aslına bakarsak değişik bilimlere temel oluşturan bazı tanımlar yapılmasını elde etmiştir. Bu bağlamda bakacak olursak yüzlerce yıl ilkin felsefi temelde başlatılan sonsuzluk tartışmalarının sonucunda ortaya atılan soyut teoriler, somut birer bilim nesnesine haline gelmişlerdir. 

Sonsuzluk nedir sorusu üstünden değişik alanlarda meydana getirilen sonsuzluk tanımlarından bahsettik ve bu terimi birazcık daha yakından tanımaya çalıştık. Sonsuzluk denilince sizin aklınıza ne geliyor? Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.