Teknoloji Şirketlerinin Görme Engelli Fertleri Önemsememesi

Bilecik İl Ulusal Eğitim Müdürlüğü’nde vazife icra eden Yakup, işi sebebiyle İzmir’deki ailesinden ayrı ve Bilecik’te yalnız yaşıyor. Her engelli yurttaş şeklinde gündelik hayatta mühim sorunlarla savaşım ediyor. 9 yıl ilkin görme yetisini kaybettikten sonrasında teknoloji şirketlerinin görme engellileri umursamadığını fark etti ve o günden bu güne konuyle ilgili aktivistlik yapıyor.

Engellilerin karşılaştıkları sorunların çözümüne ilişkin teknoloji şirketlerine bir çağrıda bulunan Gençtürk, erişilebilirlik mevzusunda daha çok AR-GE emek vermesi yapılması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor

Açıklamalarını kendi ağzından aktarıyoruz: “Görme engelliler olarak teknolojik yeniliklerden yeterince yararlanamıyoruz.”

“Doğal ki görmüyor olmamız bu durumun başlıca sebebidir. Sadece bir şirket bir ürün geliştirirken toplumun her kesimine hitap eden özellikler yüklüyor fakat engelliler bu özellikler geliştirilirken göz ardı ediliyor.

Sözgelişi beyaz eşyalarda, klimalarda, kombilerde, televizyonlarda ve öteki ev aletlerinde, akıllı telefonlarda bulunan sesli uygulamalar bulunmadığı için ciddi problemler yaşıyoruz. Televizyonlarda sesli uygulama bulunmadığı için bulunduğumuz kanalın hangi kanal bulunduğunu bilmiyor, yardım almadan kanal ayarı yapamıyor ve listeleyemiyor, internete girmek şeklinde televizyonun çeşitli özelliklerinden yararlanamıyoruz.”

“Her geçen gün televizyonlar internete entegre olduğundan gelecekten de ciddi şekilde kaygı duyuyoruz.”

Exxen ve Netflix şeklinde platformlardan da hiçbir şekilde yararlanamıyoruz. Doğal ki ekranı görelim şeklinde bir talebimiz yok fakat yalnız ses ile de olsa televizyondan yararlanmak istiyoruz. Ayrıca bazı kanallar filmlerde yada dizilerde sesli betimlemeli anlatımlar yapıyor. Güvenli olun o hizmeti kullanan görme engelli yok. Şundan dolayı o betimlemeli anlatımlar filmdeki karakterlerden daha çok konuşuyor ve insan bir noktadan sonrasında, ‘bir sus da şu filmi dinleyeyim’ diyor.

“Beyaz eşyalar da hiçbir şekilde bizlere hitap etmiyor. Gene bazılarını tuşlarıyla bir yere kadar kullanabiliyoruz fakat dokunmatik olanlarda tamamen tıkanıyoruz.”

“Son üretilen ürünler hep dokunmatik yapılıyor. Bu taleplerin karşılanmamasının maliyetle hiçbir alakası olmadığını da bilmenizi isterim. Sözgelişi şu an kolumda bir saat var ve bu saat üstündeki düğmeye basınca sesli olarak kaç bulunduğunu söylüyor. Üstelik bu saat akıllı saat falan da değil. İnternetten 100-150 liraya bulunabilen kolay bir saat. Sadece bu saatler yapılırken piyasada bulunan akıllı saatlere sesli uygulama yüklenmiyor. Bu yüzden bunun maliyetle alakası olduğuna aklı başlangıcında kimse inanmaz. 

Görme engelliler için beyaz eşya üreten bir iki şirket var fakat onlar da oldukça oldukça kısıtlı. Sözgelişi bu yıl on yeni model üreten şirket ikisini engelliler için üretiyor. ‘Ben bu özellikte değil şu özellikte ürün isterim’ desem yok. Ek olarak ‘gelecek yıl üretmiyorum’ dese şirket, yapabileceğimiz hiçbir şey yok.

Oysa akıllı telefonlardaki şeklinde bir sistemin geliştirilmesi gerekiyor. Akıllı telefonların hepsinde sesli uygulama var ve biz asla endişeye düşmüyoruz telefon alırken, ‘acaba bu telefon görme engellilere hitap ediyor mu’ diye. Şundan dolayı biliyoruz ki hepsinde var ve yalnız kolay bir halde etken hale getirmek gerekiyor.

Hatta geçtiğimiz aylarda ben telefonumu değiştirdim ve hiç kimseye sormadım ‘görme engellilere uygun mu bu model’ diye. Tüm ürünlerde de bu yöntemin kullanılması gerekiyor. Doğrusu tüm cihazlarda erişilebilirlik özelliği bulunsun, gerektiğinde etken hale getirilsin, gerekmediğinde dönem dışı bırakılsın.”

“Sık sık tekrarlanan ‘teknoloji geliştikçe engellilerin sorunları çözülür’ düşüncesi son aşama yanlış.”

“Şundan dolayı eskiden televizyonlardan internete girmek şeklinde bir gereksinim yoktu. Şimdi neredeyse bir bilgisayarın yapmış olduğu işlerin tamamını televizyondan da yapabiliyorsunuz. Sadece bu gelişimler yapılırken engelliler göz ardı edilmiş olduğu için biz bu gelişimden negatif etkileniyoruz.”

“Firmaların bu taleplerimizi yerine getirmemesinin tek sebebi ise toplumun genelinde engellilere potansiyel dilenci gözüyle bakılmasıdır.”

“Ben bu sözü söyleyince insanoğlu, ‘olur mu o şekilde şey, estağfurullah’ diyor fakat güvenilir olun bu acı bir gerçek. Bazı dilencilerin engelli kılığına girmesinin sebebi de bu. Dilenciler niçin başka bir kılığa girmiyor da engelli kılığına giriyor? Şundan dolayı biz engelliler her insanın gözünde acınılası unsuruz. Firmalar da bakıyor cemiyet duygusal, ikimiz de ‘AR-GE yapmak yerine belirli gün ve haftalarda duygusal paylaşımlar yapalım’ diyor. Bu daha kolaylarına geliyor.

Bazı firmalar da bu günlerde bazı STK yetkilileriyle bir araya gelip bir iki engelliyle fotoğraf çekilip hesaplarından paylaşıyor. Topluma da ‘biz engellileri önemsiyoruz’ adı altında sunuyor. OSTK’lara da birkaç bin lira sus oranı mahiyetinde yardım yapıyor, onlar da susuyor.”

“Baskül, mutfak terazisi, termometre, fırın şeklinde minik ev aletlerinden de yeterince yararlanamıyoruz.”

“Bunlara sesli uygulama yüklemek öbürlerinden daha kolay üstelik. Hatta ben doğma gelişme İzmirliyim ve İzmir fuarında doksanlı yıllarda dolap büyüklüğünde teraziler olurdu. İçine para atıp üstüne çıkınca hem ekranda yazar hem de sesli olarak söylerdi kilomuzu. Sadece bugün piyasada bulunan minik ev aletleri markalarının hiçbiri basküllerinde de terazilerinde de bulundurmuyor bu özelliği.”

“Bu problemler yalnız devletimizde değil, tüm dünyada bu şekilde. Dünyanın en büyük teknoloji firmaları bile engellilere potansiyel dilenci muamelesi yapıyor.”

“Dolayısıyla biz engelliler teknolojik gelişimden yeterince yararlanamıyoruz. Güvenli olun daha oldukça söyleyecek sözüm var fakat daha çok uzatmak istemiyorum.”

Ikimiz de Webtekno olarak teknoloji firmalarına bu yönde adım atılması mevzusunda bir çağrıda bulunuyoruz. Milyonlarca engelli insanoğlunun yaşam kalitesi, kolay eklemeler ve geliştirmeler yardımıyla oldukça daha iyi olabilir.

Yakup Gençtürk’e Instagram hesabından ulaşabilirsiniz.