‘Türk’ Adının Geçmiş olduğu İlk Yazıtlarda Ne Yazdığı Açıklandı

Moğolistan toprakları, geçtiğimiz gün Türk geçmişine ilişkin zamanı bir keşfe ev sahipliği yapmıştı. Bugüne dek Türk adının geçmiş olduğu ilk yapıt olarak anılan Orhun Abideleri, yeni keşifle bu unvanı yitirdi. Unvanın yeni sahibi, Kültekin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kağan’a ilişkin olduğu tespit edilen bir anıt kompleksi oldu.

Meydana getirilen araştırmalarda yazıtlarda, malum ilk Türk alfabesinin kullanıldığı belirlenmişti. Fakat anıtlarda yer edinen yazıların ne anlama geldiği hemen hemen paylaşılmamıştı. Keşfi mümkün kılan Internasyonal Türk Akademisi, bugün 7. Yüzyıla ilişkin olduğu tespit edilen İlteriş Kutluğ Kağan’ın yazıtının ön okumasını paylaştı.

Yazıtın şimdilik bir kısmı okunabildi:

Akademi Başkanı Darhan Kıdırali, toplumsal medyada yapmış olduğu paylaşımda 70 santimetre yükseklik ve 19 santimetre genişlikte olan yazılın her iki tarafında da metin yer aldığını beyan etti. Kıdırali, yazıtın ön tarafında bulunan 19 satırın hemen hemen 12 satırının okunabildiğini açıkladı. Bu satırlarda yer edinen ifadeler şu şekilde paylaşıldı:

• İnek yılının dokuzuncu ayı
• Tanrı oğlu
• Kutlug Kağan: Türk
• Erkek çocuklarım, köz
• Bizim güzel
• Etdim: Bizim yabancı erler
• Yerde
• Tümen: On bin
• İşimi gücümü ver
• Belirleme ettim (unvan verdim)
• Tamamı eşitti

Türk yazı tarihini yüzlerce yıl geri götürmüş olan yazıttaki metnin en kısa sürede tamamlanacağı açıklandı.

“Ejderha, kurt başı karışımı mitolojik varlıklar var”

Kıdırali, yazıtın ön okumasıyla beraber yazıtlarda ejderha, kurt başı karışımı mitolojik varlıklar bulunduğunu, resimler ve Türk ve Soğd yazısının yer aldığını paylaştı. Kıdırali, geniş bir arazide yer edinen İlteriş Kağan külliyesinin zamanında düşmanları tarafınca tahrip edildiğini, külliye çevresinde 51 balbal taş bulunduğunu sadece kafataslarının kırılmış bulunduğunu beyan etti. Üstelik yeni keşfedilen yazıt bile ortadan ikiye bölünmüştü.

İlteriş Kağan’a ilişkin yeni keşfedilen yazı, Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının aksine dikili olarak değil, toprağa gömülü halde ortaya çıkarıldı. Toplam 49 metrekare alandan oluşan oval biçimindeki külliye, çevresinde Aşina ailesine ilişkin sembollerin yer almış olduğu 51 balbal taş ile İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ilişkin yazıtına da yer veriyordu.