Bilimin En Karanlık Yüzü: Öjenik Hareketi

Öjenik, insan ırkını mükemmelleştirmeye yönelik meydana getirilen en acımasız hareketlerden birisi olarak nitelendiriliyor. Zamanı oldukça eskilere dayanan bu kavram, ilk olarak 1883 senesinde Darwin’in kuzeni Francis Galton tarafınca ortaya atılmış. 

İnsan ırkını mükemmelleştirmek dediğimiz vakit bunun ne demek bulunduğunu azca oldukça tahmin edebilirsiniz. On binlerce bebeğin sırf birazcık sağlıksız gözüktüğü için katledildiği ve insanların zorla kısırlaştırıldığı “öjenik hareketinin” detaylarına beraber bakalım. 

Çağdaş çağlarda da uygulanan öjenik hareketi, Avrupa’da birçok ülke tarafınca takip edildi

Daha ilkin de bahsettiğimiz şeklinde öjenik terimi tarihte ilk kez Francis Galton tarafınca ortaya atılıyor. Aslen 1883 yılına kadar Antik Yunan ve Mısır da dahil olmak suretiyle dünyanın birçok yerinde bu yöntem uygulanmış, sadece adı hiçbir vakit öjenik olarak nitelendirilmemiş. 

Öjenik, basitçe insan ırkında sağlıksız yada çürük olarak vasıflandırılan insanların öldürülmesine ad veriliyor. Bununla birlikte bu kavram, sağlıksız yada fena bireylerin üremesine de karşı çıkıyor. 

Darwin, kuzeni de olsa Galton’un bu düşüncelerini sapkın bularak daima karşı gelmiş ve insan yaşamının bilimden daima daha mühim bulunduğunu savunmuş. Galton da Darwin’in bu görüşüne saygı duymuş ve o ölene kadar öjenik terimini ürettiği “İnsan Fakültesi ve Gelişimi Üstüne Araştırmalar” kitabını paylaşmamış. 

Öjenik hareketini benimseyen ilk ülkelerden biri, tahmin edebileceğiniz suretiyle Almanya oldu. Evrimsel biyolog Ernst Haeckel, Darwin’in yakın bir dostu ve destekçisi olmakla beraber Almanya’da öjenik hareketini destekleyen ilk insanlardan biriydi.

Naziler, Haeckel ile aynı yoldan gitmesine karşın öjenik hareketi benimsedikilerini reddetti 

Kısa vakit içinde büyük bir öjenik savunucusu olan Haeckel, Naziler iktidara ulaştıktan sonra çeşitli bahaneler vesilesiyle öjenik uygulamaların icra edilmesini sağlamış oldu. Sadece ilginçtir ki Naziler, Haeckel’ı örnek almadıklarını belirterek Haeckel’ın mirasıyla ilerlediklerini reddetmiş. 

İddiaları bu yönde olsa da Nazilerin öjenik terimi ile ilgili ilk hareketi “Kalıtımsal Olarak Hastalıklı Zürriyetin Engellenmesi Kanunu” oldu. Sağlıksız ve yararsız insanların kısırlaştırılması için 200’e yakın Kalıtımsal Sıhhat Mahkemeleri kuruldu ve bu kanun doğrultusunda tam 400 bin şahıs rızası olmadan kısırlaştırıldı. 

Almanya bununla sınırı olan kalmadı elbet. İşleri bir adım ileriye götürerek 1 Ekim 1939 senesinde T4 Aksiyonu (Tiergartenstraße 4) ile beraber engelli, akıl hastası ve tedavi edilemeyecek 18 bin kişiyi öldürdü. Bu kişiler, Hartheim Ötenazi Merkezi’ndeki gaz odalarında Nazilerin acımasız kararları yüzünden can verdi. 18 bin, elbet ilk etapta öldürülen kişilerin sayısıydı. Naziler, T4 aksiyonu kapsamında 70 binin üstünde insanoğlunun canına kıydı. 

İtalya, İngiltere ve Fransa şeklinde Avrupa ülkelerin Almanya’dan kalır yanı yoktu 

Uygarlık çağlarında süregelen öjenik hareketi, Avrupa’da da devam etti ve Almanya haricinde bu mevzuda ilki gerçekleştiren adlardan birisi İtalya’nın eski başbakanı Benito Mussolini oldu. İtalya’da emperyalist ve faşist kavramları benimseyerek adım atan Mussolini, 1935 senesinde Etiyopya’yı işgal etti ve burada toplamda 15 bin insanı öjenik hareket kapsamında katlettirdi. Siyahi oldukları için Etiyopyalıları aşağılayan Mussolini, İtalyanlar şeklinde bir üstün bir ırk tarafınca yönetildikleri için Etiyopyalıların kendilerini talihli hissetmesi icap ettiğini belirtti. 

Fransa’da da durum pek değişik değildi. 1900’lü yıllarda Fransız hükümeti, meşhur psikolog Alfred Binet’e öjenik hareket kapsamında yeni bir vazife verdi. Binet’in görevi, muayeneye gelen engelli evlatları düzgüsel çocuklardan ayırarak onlara tabiri caizse bir etiket takmaktı. 

Bir dönem ABD’de evlilik dışı doğan çocuklar da öjenik hareketine doğal tutuldu

Öjenik hareketi, ABD’da bilhassa akademisyenlerin en ilgi duyduğu noktalardan birisiydi. Öjenik, bilhassa 1920 ve 1930’lu yıllarda zirveye ulaşan toplumsal bir hareket haline geldi, ülke çapında bir oldukça topluluk bu hareketi destekledi ve bu husus üstüne “Amerikan Öjeni Derneği” kuruldu. 

“Daha iyi aile” ve “daha iyi bebek” şeklinde kavramlar yüzünden ABD’da o dönemde 65 binden fazla şahıs kendi rızaları olmadan kısırlaştırıldı. ABD’nın gündeminde bununla beraber evlilik dışı ve tecavüzden doğan evlatların hemen hemen anne karnındayken öldürülmesi de yer aldı. ABD Yüksek Mahkeme Yargıcı Wendell Holmes, topluma uymayan evlatların ihtiyaca muhtaç bir halde büyümesi yerine asla dünyaya gelmemelerinin daha iyi bir seçenek bulunduğunu belirttiği bir takım açıklama yapmış oldu. 

Öjenik hareketi bir tek kısırlaştırma ve idam şeklinde yöntemlerden oluşmuyordu elbet. Nazi Almanya’sı başta olmak suretiyle birçok ülke, kendi kusursuz ırkını oluşturabilmek için laboratuvarlarda yüzlerce gözlem gerçekleştirmiş oldu. Öjenik hareketi 1920’li yıllarda izinden gidilen bir kavram olsa da Nazi’lerin yenilgisiyle birlike bu hareket birçok ülkede 1940’larda yavaş yavaş tesirini yitirmeye başladı.