Türkiye’nin En Büyük Dağları ve İlginç Özellikleri
Ülkemiz, oluştuğu jeolojik süre dilimi ve bulunmuş olduğu konum sebebiyle dağlar ve sıradağlar açısından oldukça zengindir. Her bölgemizde bulunan bu dağlardan bazıları kilometrelerce uzunluğa sahiptirler. Özellikleri ise bir fazlaca garip. Gelin görenleri kendine fanatik bırakan Türkiye’nin en büyük dağlarına yakından bakalım ve bu dağların öne çıkan özelliklerini görelim.
Yüzlerce senedir biz Türklere yurt olmuş Anadolu toprakları dördüncü jeolojik dönemde oluşmuş ve gene bu zamanda şekillenmiştir. Asya ve Afrika levhaları içinde sıkışan bu coğrafya dağlar ve sıradağlar açısından son aşama zengindir. Elbet dünyanın pek fazlaca değişik noktasında fazlaca daha büyük dağlar var sadece Türkiye’nin en büyük dağları da dünya ile yarışacak kilometrelerce yüksekliğe sahiptirler.
Görenleri kendine fanatik bırakan Türkiye’nin en büyük dağları, yalnızca yükseklikleri ile dikkat çekmiyorlar bununla birlikte pek fazlaca garip özelliğe sahipler. Hatta bu özelliklerin büyük bölümünü ilk kez duyacak olabilirsiniz. Üstelik bazıları bölgenin medeniyetin beşiği olması sebebiyle dini bir öneme bile sahipler. Gelin Türkiye’nin en büyük dağlarına yakından bakalım ve bu dağların en dikkat çeken özelliklerinden bazılarını görelim.
Türkiye’nin en büyük dağları:
Ağrı Dağı:
5137 metrelik yüksekliğiyle Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı, Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçesinde bulunmaktadır. Dağın pek fazlaca değişik dilde adları vardır sadece Türkçe adı 13. yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Ağrı Dağı’nın Mustafa Kemal Atatürk Zirvesi ve İnönü Zirvesi olarak adlandırılan iki zirvesi bulunmaktadır. En üst zirve noktasında ortalama 10 kilometrekarelik bir buzul alan vardır.
Yahudilik ve Hıristiyanlık inancına bakılırsa Nuh’un gemisi Ağrı Dağı zirvesindedir. Kuran-ı Kerim’de bu dağ için Cudi Dağı işaret edilir. Marco Polo, Ağrı Dağı için asla çıkılamaz demiştir. İlk tırmanış ise 1829 senesinde Friedrich Parrot tarafınca gerçekleştirilmiştir. Bir dönem yasaklanmış olsa da günümüzde Ağrı Dağı popüler bir tırmanış rotasıdır.
Cilo Dağı:
4170 metre yüksekliğiyle Türkiye’nin en yüksek ikinci dağı olan Cilo Dağı, Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde bulunmaktadır. Güneydoğu Toroslar’ın en doğu uzantısı olan Cilo Dağı, tektonik bir dağ olmasına karşın kar ve buzullarla kaplıdır. Bu buzullar Cilo, Sat ve Kabuşşahap olarak üç bölgede toplanır.
Cilo Dağı’nın 3500 metreden sonrası daima karlıdır ve şiddetli bir buzullaşma vardır. 10 kilometre uzunluğunda tekne vadiler, 2 bin metrelik moren setler ve hörgüç kayalar buzullaşmanın tesiri ile oluşmuşlardır. İlk kez 1931 senesinde Cilo Dağı’nın Uludoruk zirvesine Ludwig Sperlich ve Ludwig Krenek tarafınca bir tırmanış gerçekleştirilmiştir.
Süphan Dağı:
4049 metrelik yüksekliğe haiz olan Süphan Dağı, Bitlis’te bulunan bir stravolkandır. Van Gölü’nün şimal bölümünde yer edinen Süphan Dağı’ndaki son volkanik aktivitenin milattan ilkin 8 binli yıllarda yaşandığı tahmin ediliyor. Sandıktepe, 4048 metrelik yüksekliğiyle Süphan Dağı’nın en yüksek zirvesidir. Sandıktepe’nin zirvesinde 1 kilometre çapında bir lav tümseği ve içinde buzul gölleri bulunmaktadır. Dağın çevresindeki volkanik yapı sebebiyle verimli bir toprak vardır.
Kaçkar Dağı:
3932 metre yüksekliğe haiz olan Kaçkar Dağı Rize’dedir sadece zirve noktası Artvin sınırları içerisindedir. Kaçkar, Kıpçak Türkçesindeki koç anlamına gelen koçkar kelimesinden türemiştir. Kaçkar Dağı’nın şimal yamacındaki akarsular Karadeniz’e, cenup yamacındaki dereler ise Çoruh Nehri’ne dökülür.
Kaçkar Dağı’nın 2100 metreye kadar olan bölümünde göknar ve ladin ormanları vardır. Yükseldikçe dağ otlakları, en yüksekte ise buzullarla karşılaşılır. Kaçkar Dağı’na tırmanmak için klasik rota, doğu sırtı, buzul rotası, büyük buzul rotası ve minik buzul rotası isminde olan değişik rotalar izlenebilir.
Erciyes Dağı:
3916 metre yüksekliğe haiz olan Erciyes Dağı, Kayseri’de bulunan bir stravolkandır. Kayaç yaşlarının 30 milyon yıl olduğu tahmin edilmektedir. Roma periyodu madeni paraları incelenmiş olduğu süre Erciyes Dağı’ndaki son volkanik faaliyetlerin milattan ilkin 253 senesinde yaşandığı tahmin edilmektedir.
İç Anadolu’nun en yüksek dağı olan Erciyes Dağı, Alpin kuşağına dahildir. Milattan ilkin 64 – 24 yılları aralığında yaşanmış olan coğrafyacı Strabon, dağ zirvesinin daima karla kaplı olduğundan bahsetmektedir. Günümüzde ise yalnızca zirvenin şimal yamacında buzul bulunmaktadır. Peri bacalarının zamanında Erciyes Dağı’ndan püsküren lavlar sebebiyle oluştuğu düşünülmektedir.
Küçükağrı Dağı:
3896 metrelik yüksekliğe haiz olan Küçükağrı Dağı, Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçesinde bulunan Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı’nın ikincil tepesi olarak kabul edilir. Dağın yamacından Türkiye – İran sınırı geçmektedir. Küçükağrı Dağı’nın cenup tarafınca 50 metre genişliğe, 100 metre uzunluğa ve 8 metre derinliğe haiz bir buz mağarası bulunmaktadır. Ağrı Dağı ile Küçükağrı Dağı’nı birbirine bağlayan Serdar Bulak Geçidi, bir dönem Rus ordusu tarafınca askeri kışla olarak kullanılmıştır.
Kızılkaya Dağı:
3767 metrelik yüksekliğe haiz olan Kızılkaya Dağı; , Niğde, Kayseri ve Adana içinde bulunan Aladağlar Ulusal Parkı’nda bulunmaktadır. Toros Dağları’nın en yüksek zirvesidir. Kızılkaya Dağları’na ilk tırmanış, 1927 senesinde Georg Künne ve Wilhelm Martin tarafınca yapılmıştır. Tırmanış için pek fazlaca değişik rota olsa da en popüler olan Çelikbuyduran geçidini kullanmaktır.
Demirkazık Dağı:
3756 metrelik yüksekliğe haiz olan Demirkazık Dağı, Niğde’nin Aladağlar bölgesinde yer almıştır. Kızılkaya Dağı’ndan sonrasında bölgenin en yüksek dağıdır. Demirkazık Dağı zirvesine ilk tırmanış 1927 senesinde gerçekleşmiştir. Bu tırmanışın rehberi, Vali Çavuş isminde bir Türk olmuştur. Demirkazık Dağı’nın şimal duvarına meydana getirilen ilk tırmanış ise 1972 senesinde gerçekleşmiştir.
Artos Dağı:
3550 metrelik yüksekliğe haiz olan Artos Dağı, Van’ın Gavaş ilçesi sınırları içinde bulunmaktadır. Çadır Dağı olarak da anılan Artos Dağı, Güneydoğu Torosların devamıdır. Dağın habitatında ayı, tavşan, keklik ve kurt şeklinde hayvanlardan oluşan geniş bir çeşitlilik vardır. Rüzgar türbini oluşturmak için ideal bir alan olan Artos Dağı’nda bununla birlikte kurşun cevheri de bulunmaktadır. Kelebek çeşitliliği sebebiyle botanikçilerin gözde mekanlarından bir tanesidir.
Mercan Dağları:
3549 metrelik yüksekliğe haiz olan Mercan Dağları, Munzur Dağları olarak da bilinir. Tunceli ve Erzincan sınırları içinde, Yukarı Fırat bölgesinde yer alır. Ortalama 5 milyon yaşlarında olan Mercan Dağları, Toroslar’ın bir uzantısıdır. Buzul gölleri ve meşe ormanları ile kaplı olan Mercan Dağları’nın varlıklı bir ekosistemi vardır. Dağ çevresindeki 42 bin hektarlık alana haiz Munzur Vadisi Ulusal Parkı, 1971 senesinde kurulmuştur.
Görenleri kendine fanatik bırakan Türkiye’nin en büyük dağlarını listeleyerek özetlemek gerekirse bu dağların öne çıkan özelliklerinden bahsettik. Böylesine benzersiz özelliklere haiz dağlarımızın dünyaya tanıtılamıyor olması ne fena. Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
