Türkiye’nin Satın Alım Gücü Yüksekse Biz Neden Hissetmiyoruz

Tüm dünyada ekonomik sıkıntılar kendini göstermeye devam ediyor. Doğal ki bu durum satın alım gücümüze de epey tesir ediyor. Her ne kadar biz gördüğümüz, istediğimiz her şeye satın alamıyor olsak da IMF, CIA ve Dünya Bankası verileri öyleki söylemiyor. 

Wiikipedia’nın ‘List of countries by GDP’ sayfasında toplanan verilere gore, Türkiye satın alım gücü olarak üst sıralarda içeriyor. Peki verilere gore durum böyleyken, biz neden hiçbir şeye paramızın yetmediğini düşünüyoruz? 

Söz mevzusu verilere baktığımızda Türkiye satın alım gücü olarak 11. sırada. 

Peki bu veriler nasıl hesaplanıyor?  

Yukarıda meydana getirilen sıralama, ülkelerin gayri safi yurt içi hasılasına bakılarak düzenlenmiş. Bir yıl içinde meydana getirilen tüm tüketim, yatırım, devlet harcamaları toplanır ve bu sonuca ihracattan ithalat çıkartılarak eklenmiş olur. Çıkan netice ise bizlere o yıl içindeki gayri safi yurt içi hasılayı verir.  

Bu verilere gore Türkiye’nin 11. sırada görüyoruz. Bir alt sıramızda İtalya, bir üst sıramızda ise Fransa içeriyor. Peki gelişmiş diyebileceğimiz iki Avrupa ülkesinin tam ortasında yer almamıza karşın neden ekonomik olarak zorlanıyormuşuz benzer biçimde geliyor?

Diyelim ki geçtiğimiz yıl 1 TL’den aldığınız kirazı bu yıl 20 TL’ye alıyorsunuz fakat ürettiğiniz miktar değişmiyor…

Birazcık ilkin gayri safi yurt içi hasılanın nasıl hesaplandığından bahsetmiştik. Bunun için kullanılan iki değişik yöntem var. İlki her yıl için fiyatların durağan(durgun) tutulduğu Gerçek GSYİH, ikincisi ise fiyatların her yıl için değişmiş olduğu Nominal GSYİH.  

Ülkelerin gelişme oranları hesaplanırken genel anlamda gerçek GSYİH kullanılır. Yukarıda yer edinen tabloda ise nominal veriler ele alınmış. Bunun farkını da basitçe şöyleki anlatalım; diyelim ki kilosunu 10 TL’den sattığınız 100 kilogram kiraz üretiyorsunuz. Bir sonraki yıl gene 100 kilogram kiraz ürettiniz sadece satış fiyatınızı 20 TL’ye çıkarttınız. Gayri safi yurt içi hasılanız nominal değerlere gore epey artmış olacaktır.

Dışarıya sattığınız ve ürettiğiniz ürün miktarı fazla değişmiyorken enflasyon artarsa kişisel alım gücümüz pozitif yönde yönde etkilenmeyebilir.

Kısaca biz bir ürünü alırken üretimde yüksek bir artış görmesek de enflasyon sebebiyle ürünlere gelen zamların da hesaba katılmış olduğu nominal değerlerde büyük artışlar görmeye devam ederiz. Doğal ki bu durumda GSYİH kıymetini artırır sadece kişisel olarak alım gücümüzü etkilemez.  

Değerler arasındaki değişiklik, ülkenin genel üretim ve satışını baz almış olduğu için kişisel alım gücümüzü bu veriler üstünden değerlendirmemiz çok da fazla doğru olmayacaktır.  

Bir de şahıs başına düşen gelirlere bakalım. 

Ülkelerin gayri safi yurt içi hasılası o ülkenin nüfusuna bölündüğünde elde ettiğimiz sayı, şahıs başına düşen yurt içi hasıla gelirini elde etmiş oluyoruz. 2021 yılı Dünya Bankası verilerine baktığımızda Türkiye’de geçtiğimiz yıl şahıs başına düşen ulusal gelir 9.586 dolar olarak belirlenmiş. TL karşılığına baktığımızda ise bu sayı 178.029 TL’ye karşılık ediyor.  

Bizlere devasa yükseklikte bir sayı benzer biçimde gelse de Türkiye, 178 bin TL’lik şahıs başı ulusal gelirle 271. sırada içeriyor. Gene geçtiğimiz yıl Dünya Bankası tarafınca paylaşılan gayri safi yurt içi hasıla verilerine baktığımızda ise Türkiye’nin 13. sırada bulunduğunu görüyoruz. Kısaca özetle; giderlerimiz, nüfusumuz ve enflasyon oranları dolayısıyla ülkemizin satın alım gücünün bizim satın alım gücümüze pek de fazla tesiri olmadığını görüyoruz. 

Kaynaklar: Dünya Bankası 2021 şahıs başı ulusal gelir tablosu, Dünya Bankası GSYİH verileri, CIA verileri, IMF Nisan 2022 verileri, Vikipedi English verileri, Investopedia

Peki mutlu muyuz?