Türkiye’nin ‘yeşil elektrik piyasası’ işleme açıldı
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Yenilenebilir Enerji Kaynak Güvence (YEK-G), gönüllülük esasına dayanacak. Üreticilerimize ve tüketicilerimize kullandıkları elektriğin kaynağını seçme alternatifi sunuyoruz.” dedi.
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bünyesinde 1 Haziran’da devreye giren ve bugün itibarıyla yenilenebilir kaynak bazında işleme oluşturulan YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası’nın açılış töreninde yapmış olduğu konuşmada, sistemin yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişimine mühim katkı sağlayacağını söylemiş oldu.
Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesinin mayıs sonu itibarıyla 51 bin 388 megavata ulaştığını ve toplam kurulu gücün yüzde 52,7’sini oluşturduğunu aktaran Dönmez, “Kurulu güçteki bu artışımız elektrik üretimimize de yansıdı. 2002’de yüzde 26 olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi oranımız son 3 yılda yüzde 40-45 bandına geldi.” diye konuştu.
Dönmez, böylece Türkiye’nin yenilenebilir enerjiden elektrik üretiminde 2023 hedefine bugünden ulaştığını söylemiş oldu.
Devreye giren YEK-G sistemi ve piyasasıyla yenilenebilir enerjinin teşviki ve geliştirilmesi için mühim bir adım daha atıldığını dile getiren Dönmez, şunları kaydetti:
“YEK-G gönüllülük esasına dayanacak. Üreticilerimize ve tüketicilerimize kullandıkları elektriğin kaynağını seçme alternatifi sunuyoruz. Böylece yeşil enerji kullanımının bilgili bir seçenek haline gelmesini sağlayacağız. Bireysel tüketicilerden büyük ölçekli kuruluşlarımıza kadar yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih edenler, artık YEK-G ile bu seçimlerini belgelendirebilecek. Böylece üretimden tüketime kadar her aşamada elektriğin hangi yenilenebilir kaynaktan üretildiğini takip edebilecek. Tüketiciler artık satın almış olduğu elektriğin kaynağını bilecek. Bunu bir sertifikayla kanıtlama edecekler. Üreticiler de portföylerinde yenilenebilir enerji bulundurduklarına dair yükümlülüklerini böylece doğrulamış olacaklar. Yenilenebilir enerjide artık her aşama kayıt altında olacak.”
5,2 teravatsaatlik YEK-G belgesi ihraç edildi
Dönmez, YEK-G sisteminin yüzde 100 yerli imkanlarla blok zincir teknolojisi kullanılarak oluşturulduğuna işaret ederek, “Üretilen her 1 megavat elektrik üretimine karşılık hususi bir kod tanımlanacak. Bu da sistemin veri doğruluğunu ve takibini sağlayacak. 21 Haziran itibarıyla 100 piyasa katılımcısının 127 yenilenebilir enerji santrali sisteme kaydını yapmış oldu. Bunların 53’ü üretim, 47’si tedarik lisansına haiz. 1 Haziran’da devreye aldığımız sistemimizde bugüne dek 5,2 teravatsaatlik YEK-G belgesi ihraç edildi.” ifadelerini kullandı.
YEK-G piyasasının iki değişik aşamaya haiz bulunduğunu belirten Dönmez, ilk aşama olan YEK-G sisteminde elektriğin EPİAŞ tarafınca kaynağına nazaran sertifikalandırılacağını, üretici adına kaydının yapılacağını ve ihraç edileceğini söyledi.
Dönmez, ikinci aşama olan YEK-G piyasasına ilişkin ise “Burası organize bir piyasa. EPİAŞ tarafınca işletilecek. Üretilen sertifikalar organize piyasalarda işlem görerek el değiştirecek. Burada fiyat organize piyasada kaynağa bağlı olarak oluşacak. Organize piyasa ayda bir işleme açık olacak.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Organize YEK-G piyasasında hidroelektrik, rüzgar, jeotermal, biyokütle ve güneş enerjisinin kaynaklarına bağlı olarak ayrı ayrı işlem göreceğini kaydeden Dönmez, kaynağa bağlı olarak değişik YEK-G belge tutarları oluşacağını dile getirdi.
“Ekonominin yönünü yeşil enerji belirliyor”
Yeşil enerjinin artık ekonomilerin gidişatını belirleyen, oluşturan, onlara yön veren bir niteliğe kavuşmaya başladığını özetleyen Dönmez, ülkelerin son zamanlarda iklim değişikliğiyle savaşım için yenilenebilir enerjide mühim düzenlemeleri hayata geçirdiğini belirtti.
Dönmez, bu düzenlemelerden birinin Avrupa Birliği’nin (AB) yayımladığı Yeşil Mutabakat bulunduğunu anımsatarak, “İlerleyen dönemde YEK-G, AB’nin karbon vergisi yükümlülükleri ve sınırda karbon vergisine karşılık kullanılabilecek. Kaynak ifşası ve bunun sertifikalandırılmasıyla, yenilenebilir enerji, üreticilerimiz için yeni bir ihracat kapısı olacak. YEK-G şirketlerimiz için yeni bir kar kapısı oluştururken, bizim için de enerjide merkez ülke Türkiye hedefimize yönelik mühim bir adım daha olacak. Türkiye’nin yurt dışına oluşturulan yeni gümrük kapılarından biri de YEK-G olacak.” diye konuştu.
Bunun için Bakanlığı, EPİAŞ ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının başını çekmiş olduğu bir emek verme grubunun görüşmelerini sürdürdüğünü bildiren Dönmez, firmaların karbon salımlarının kayıt altına alındığını, raporlandığını ve doğrulandığını açıkladı.
Dönmez, bundan sonraki sürecin piyasanın kurulması ve mekanizmanın işletilmesine yönelik olacağını ve hazırlık sürecini yakından takip ettiklerini söylemiş oldu.
Yenilenebilir enerji kullanımını belgeleyen şirketlerin yurt içi ve yurt dışındaki muadillerine nazaran rekabet açısından daha kuvvetli bir konuma geleceğini vurgulayan Dönmez, “Toplumsal mesuliyet, çevre bilinci ve karbon ayak izinin azaltılmasına yönelik atılan bu adım şirketlerimizin marka değerine de pozitif katkılar sunacak. İtibar yönetiminde mühim bir enstrüman olacak. Firmalarımız, sürdürülebilirlik raporlarında YEK-G belgelerine yer verebilecek. Çevreye karşı duyarlılıklarını bu şekilde kanıtlamış olacaklar.” dedi,
Dönmez, konuşmasının arkasından EPİAŞ’ın şeffaflık butonuna basarak piyasanın açılışını gerçekleştirmiş oldu.
Dönmez, piyasada meydana gelen ilk işleme ilişkin, “Organize YEK-G Piyasasında ilk eşleşme jeotermal enerjide oldu. İlk eşleşmede megavatsaati 5 lira olmak suretiyle 10 tane YEK-G Belgesi oluşturuldu.” ifadelerini kullandı.
