Avrupa’daki gaz krizi kömür fiyatını havalandırdı

Avrupa’daki naturel gaz arz sıkıntısı, yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin düşmesi ve Avustralya ile Çin arasındaki gerginlik kıtada kömür fiyatlarını ortalama 4 kat artırdı.

Türkiye Kömür İşletmelerinin (TKİ) de üyesi olduğu Brüksel merkezli Avrupa Kömür ve Linyit Birliğinin (EURACOAL) Genel Sekreteri Brian Ricketts, AA muhabirine yapmış olduğu açıklamada, kömür piyasalarında probleminin geçen yıl Avustralya ve Çin içinde yaşanmış olan ticari çekişmeyle başladığını beyan etti.

Dünyanın en fazla kömür ihraç eden ülkesinin Avustralya olduğuna dikkati çeken Ricketts, söz mevzusu ihracatın büyük kısmının Çin’e gönderildiğini söylemiş oldu.

Geçen yıl Çin’in Avustralya kömürüne yönelik sıkı denetimlerinin teslimatları yavaşlattığını anımsatan Ricketts, ondan sonra Çin’in Avustralya’dan kömür ithalatını “gayri resmi” halde durdurduğunu söyledi.

Ricketts, bu durumun kömür piyasasında büyük bir bozulmaya niçin bulunduğunu ve Avustralya’nın ürettiği kömür için yeni pazar arayışına girdiğini belirterek, şunları kaydetti:

“Bunun sonucunda nakliye mesafeleri daha çok uzadı, kömür teslimatları daha uzun süre aldı ve fiyatlar yukarı çıktı. Kömürde yaşanmış olan bu gelişme enerji sektörüyle direkt bağlantılı değil. Bu, öteki alanlardaki gelişmelere verilen siyasal bir karşılık. Avustralya’nın bilhassa yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) kaynağının araştırılmasını istemesi ve ABD ile müdafa alanında iş birliği yapması Çin’i rahatsız etti. Dolayısıyla kömür piyasalarında olup bitenlerin siyasal bir arka planı var.”

Son dönemde, başta rüzgar enerjisi santralleri olmak suretiyle Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin azaldığını ve küresel piyasalarda naturel gaza talebin arttığını aktaran Ricketts, bundan dolayı kıtada gaz fiyatlarının hızla yükseldiğini söylemiş oldu.

Ricketts , fiyatlar mevzusunda kömürün naturel gazı takip ettiğini belirterek, “Kömür, elektrik üretim piyasasında naturel gazın ana rakibi konumunda. Naturel gazın oldukça pahalı olması kömüre fırsat sağlıyor. Kömür ihracatçıları da bu durumu takip ederek ürünlerinin fiyatını artırıyor.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Bu gelişmelerle beraber düzgüsel şartlarda kömür talebini azaltacak ve naturel gaz talebini artıracak karbon fiyatlarının da hızla yükseldiğine işaret eden Ricketts, “Kafi oranda naturel gaz olmadığında hepimiz hem daha yüksek yakıt maliyetleri hem de oldukça daha yüksek karbon tutarları ödemek zorunda kalıyor. Bu durum Avrupa’nın her yerinde elektrik fiyatlarını yükseltiyor.” diye konuştu.

Çin’de kömürün tonu 250 doları buldu

Ricketts, Avrupa’da kömürün Amsterdam, Rotterdam ve Antverp limanlarına nakledildiğini, bu aşamada ortaya çıkan kömür piyasasına da “ARA” adı verildiğini dile getirdi.

ARA piyasasının Avrupa kömür tutarları açısından bir ölçüt olduğuna değinen Ricketts, “Avrupa’da kömür tutarları 2020’de ton başına 40 doların altına düşerek dibe vurdu. Şu an ise süratli halde artıyor. Bu durum Avustralya ve Çin içinde yaşanalar, naturel gaz kıtlığı ve yenilenebilir kaynaklardan üretimin düşmesi benzer biçimde nedenlerden kaynaklandı. Kömürün Avrupa’daki ton fiyatı bugünlerde 180 dolar seviyesinde seyrediyor.” ifadelerini kullandı.

Çin’de ise kömür sevkiyatının Qinhuangdao Limanı’ndan yapıldığını aktaran Ricketts, şu şekilde devam etti:

“Dünya kömür piyasalarında fiyatlar birbirini izler. Asya kömür piyasaları, Atlantik kömür piyasalarından daha canlıdır. Kömürle ilgili gelişmeler Asya’da ortaya çıkar. Asya’da kömüre talep daha yüksek olduğundan fiyatlar çoğu zaman daha yüksektir. Çin’de ise kömür tutarları çoğu zaman birazcık daha yüksek seyreder. Şu sıralar Çin’de kömürün tonu süratli halde 250 dolar seviyesine kadar çıktı.”

Avrupa’da kömürün elektrik üretimindeki oranı yüzde 15

Ricketts, Avrupa’da kömür talebinin çelik ve elektrik üretiminden kaynaklandığını vurgulayarak, elektrik üretiminde kömürün payının ortalama yüzde 15 bulunduğunu söylemiş oldu.

Avrupa’da kömür talebinin çelik ve elektrik üretiminden kaynaklandığına işaret eden Ricketts, “Artık elektrik üretiminde kömürün payını yüzde 25’e kadar çıkaramazsınız. Bu oran, kömür santrallerinin kapanması sebebiyle geriledi. Evet, bir miktar toparlanma olabilir sadece yüzde 25’e kadar varmaz.” dedi.

AB’de senenin ilk yarısında elektrik için kullanılan linyit üretiminin yüzde 12 arttığına dikkati çeken Ricketts, “Bu bir yıl için oldukça büyük bir artış oranı. Taşkömürü üretimi de yüzde 6 artış gösterdi. Bu durum fiyatlardan kaynaklı. Kömür ithalatı senenin ilk yarısında yüzde 13,5 terfi etti. Bu rakamlar eskiden oldukça yavaş değişirdi. Bu eğilim yüksek naturel gaz tutarları sebebiyle senenin ikici yarısında da devam ediyor.” diye konuştu.

Ricketts, kısa vadede hükümetlerin kömürün sağlamış olduğu enerji güvenliğini kıymetli bulacaklarını ve kriz döneminde santrallerin etkin durumda kalması için gerekeni yapacaklarını, orta ve uzun solukta ise eğilimin kömürün aşamalı olarak kaldırılması yönünde bulunduğunu söyledi.

Enerji kriziyle beraber bazı kömür santrallerini biriki işlevinde tutmak yönünde bir talep ortaya çıkabileceğine belirten Ricketts, bunun pahalı bir seçenek olacağını beyan etti.

Avrupa’da enerji fiyatlarının hızla arttığını vurgulayan Ricketts, “Enerji fiyatlardaki ani yükselişi bitirecek bir şey olacağı kati. Aksi takdirde sistemde oldukça fazla kar olur. Bu durum yeni kömür yada naturel gaz arzı benzer biçimde başka alternatifler getirir. Öte taraftan, kömürün yenilenebilir kaynaklarla rekabet etmesine gerek yok. Yenilenebilir kaynaklar sürekli tedarik sağlayamaz. Kömür, yenilenebilir kaynaklara rakip değil onları tamamlayıcı bir konumda.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Ricketts, Avrupa’da enerji krizinin aşılmasına ilişkin ise “Rusya’dan bir halde daha çok oranda naturel gaz gelmesini temenni ediyorum. Burada sorun gazın hangi fiyattan ve hangi yoldan geleceği.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Enerji fiyatlarındaki artışın uzun vadeli sözleşmeler sebebiyle hane halklarına yansımasında bir gecikme bulunduğunu kaydeden Ricketts, kış aylarında bazı hükümetlerin enerji fiyatlarında “tavan fiyat” uygulamasına geçebileceğini söylemiş oldu.

Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi düşüyor

Öte taraftan, kış aylarının yaklaşmasıyla Avrupa ülkelerinin naturel gaz talebinin artacağı, elektrik fiyatlarının daha çok yükseleceği öngörülüyor.

Londra merkezli fikir kuruluşu Ember’in raporuna gore, bu senenin ocak-haziran döneminde AB devletlerinde elektrik üretiminin yüzde 14,5’i rüzgar, yüzde 13,9’u hidroelektrik, yüzde 5,8’i güneş, yüzde 4,8’i biyoenerji ve öteki yenilenebilir kaynaklardan sağlandı. Böylece senenin ilk yarısında yenilenebilir kaynakların elektrik üretimdeki oranı yüzde 39, nükleer enerjinin oranı yüzde 26,5, fosil yakıtların oranı yüzde 34,5 olarak kayıtlara geçti.

Avrupa’da son aylarda bilhassa hidroelektrik ve rüzgar enerjisi santrallerinin üretiminde mühim gerileme yaşanıyor. Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimindeki düşüşün söz mevzusu oranları da değiştirmesi planlanıyor.