Sudan Kıymetli Metaller Çıkaran Yeni Bir Yöntem Geliştirildi

Bundan yüzyıllar öncesinde kurşunu altına dönüştürme çabaları simyanın, ve dolayısıyla da kimyanın temellerini attı. Simyacıların bu emekleri başarıyla sonuçlanmamış olsa da, doğada kucak dolusu mevcud kaynaklardan daha azca bulunan kıymetli kaynaklar elde etme fikri, günümüze kadar ulaştı. 

Bu hususta şimdi de ABD’de Enerji Bakanlığı’na bağlı Pasifik Kuzeybatı Laboratuvarı’ndan (PNNL) bilim adamlarının, çeşitli su kaynaklarından kıymetli metaller elde etmek adına endüstri ile iş birliği yapmış olduğu bildiriliyor. Su kaynaklarından lityum şeklinde mühim metallerin çıkarılması için bu aşamada, manyetik nanopartiküller kullanan bir yöntemin kontrol edileceği ifade ediliyor. 

Sudan fazlaca daha süratli ve ucuz bir halde lityum elde etmek mümkün olabilir

Lityum, cep telefonlarından elektrikli araçlara kadar her şeye güç elde eden hafifçe lityum iyon piller de dahil olmak suretiyle birçok elektronik ve enerji teknolojisinde temel bir bileşen olarak rol oynuyor. Bu da lityumun, çağdaş yaşamın pek fazlaca alanı için bir ‘olmazsa olmaz’ olduğu anlamına geliyor. Küresel lityum pazarının 2028 yılına kadar 8,2 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilirken; ABD’de lityum üretiminin fazlaca azca olması büyük bir mesele teşkil ediyor. 

PNNL’nin patent bekleyen söz mevzusu teknolojisi ise yalnız potansiyel olarak ABD’ye kendi lityum ve öteki tehlikeli sonuç malzemelerinden daha fazlasını üretme fırsatı vermekle kalmıyor, bununla beraber bunu yapmanın fazlaca daha süratli ve daha ucuz bir yolunu sunuyor. Buna bakılırsa PNNL’in, çeşitli endüstriyel işlemlerle ilişkili suda bulunan lityum ve öteki metallere odaklanan bir adsorban kabukla çevrili manyetik nanoparçacıklar geliştirdiği bildiriliyor.

Bu kaynakların, jeotermal tuzlu sular olarak malum jeotermal enerji santrallerindeki suyu yada petrol yada gaz üretimi esnasında yeraltından çekilen suyu kapsayabileceği; ek olarak parçacıkların tuzdan arındırma tesislerinden çıkan atıklarda ve hatta direkt deniz suyunda da kullanılabileceği ifade ediliyor. 

Bu teknoloji yardımıyla minik, demir bazlı parçacıklar suya eklendiğinde, lityum sudan çekilerek bu parçacıklara bağlanıyor. Daha sonrasında ise nanoparçacıklar, bir mıknatıs yardımıyla toplanıyor ve böylece artık sıvı içinde asılı hale olmayan lityum, kolay ekstraksiyon için hazır hale geliyor. Dahası, lityum ekstrakte edildikten sonrasında nanopartiküller, tekrardan şarj edilebilir olmaları yardımıyla yeniden kullanılabiliyor. 

Yüksek maliyetli geleneksek lityum çıkarma yöntemlerine ümit verici bir alternatif

Söz mevzusu teknoloji, yeraltı suyunu büyük buharlaşan havuzlara pompalayan ve maliyetli bir işlem olan geleneksel ekstraksiyon yöntemlerine kıyasla ümit verici bir alternatif sunuyor. Bu süreçlerin aylar hatta seneler alması ve çoğunlukla konuşlandırıldıkları kurak bölgelerde yeraltı suyu yönetimini etkilemesi ise bu şekilde bir teknolojiye olan ihtiyacın oldukça büyük bulunduğunu gösteriyor. 

PNNL, bu teknolojiyi lisanslayan ve birkaç yerde pilot uygulama yapmayı planlayan Moselle Technologies ile ortaklaşa geliştiriyor. Bu çaba ve devam eden faaliyetler, ulusal laboratuvarların laboratuvar araştırmalarını gerçek dünya çözümlerine dönüştürmek adına ticari kuruluşlarla nasıl iş birliği kurduğuna da bir örnek teşkil ediyor. 

Bu çabaların hiçbiri simyanın vadettiği sihri sunmasa da, eski simyacıların aslına bakarsak kimya bilimine ne büyük bir katkı sağladığını gösteriyor. PNNL’in bu emsalsiz yaklaşımı yardımıyla mühim mineralleri süratli ve uygun maliyetli bir halde çıkarmak, dünya ve bilim için ağırlığınca altından fazlaca daha kıymetli olabilir.