Yeraltına İnerek Mars’ta Radyasyondan Korunulabilir

Bazılarınızın da bileceği suretiyle Mars’a insanlı inişin önümüzdeki 10 yıl içinde gerçekleşmesi planlanıyor. Sadece insanlık Kızıl Gezegen’in yüzeyine ayak basmadan ilkin bilim adamlarının, gezegene gönderilecek insanların güvenliğini garantilemesi adına cevaplaması ihtiyaç duyulan pek oldukça sual bulunuyor. 

Mars yüzeyinde insanoğlu için tehdit oluşturabilecek şeylerden birisi de gezegene yağan kozmik ışınım miktarı ve de galaktik kozmik ışık (GCR) parçacıları olarak öne çıkıyor. Yeni piyasaya çıkan bir araştırma ise Mars atmosferindeki zararı dokunan radyasyona karşı korunma sağlayabilecek ve astronotlar için gelecekte yapı malzemeleri sağlayabilecek potansiyel bir çözüm sunuyor. 

Mars atmosferindeki zararı dokunan etkilerden korunmak, yeraltına inmekle mümkün olabilir

Muhtemelen süpernovalar şeklinde kozmik olaylardan yayılarak güneş sisteminin dışından gelen ve büyük seviyede Dünya’yı çevreleyen manyetosfer adlı manyetik alanlardan seken GCR’ları, esas olarak ‘her elementten’ oluşan yüksek enerjili parçacıkları olarak tanımlamak mümkün olabilir. GCR parçacıklarına aşırı maruz kalmaksa insanların kanser, katarakt ve merkezi sinir sistemi hasarı şeklinde birçok sağlık problemi yaşamasına neden olabilir. Mars’ın bu parçacıkların atmosferine serbestçe girmesini ve yüzeyine ulaşmasını engelleyecek manyetik bir alandan yoksun olması da Kızıl Gezegen’in GCR açısından son aşama varlıklı olduğu anlamına geliyor. 

Söz mevzusu yeni çalışmaya göreyse Mars yüzeyinin derinliklerine inmek, gezegendeki yüksek radyasyondan ve GCR parçacıklarından korunmanın anahtarı olabilir. 

Buna nazaran GCR’lar, esas olarak karbondioksit ve nitrojenden oluşan Mars’ın atmosferine girdiklerinde, iyonlaşma kanalıyla oldukça fazla enerji kaybederler ve bu durum da bu parçacıkların yüzeye ulaşmasını engeller. Emek harcama yazarlarına nazaran bu durum, büyük seviyede atmosferin kalınlığına ve yüzeye uygulanan atmosferik tazyik miktarına bağlıdır. Şu demek oluyor ki özetlemek gerekirse topografyası tıpkı Dünya şeklinde oldukça çeşitli olan Mars’ta atmosferin kalınlığı bulunan noktaya nazaran değişebilir ve bu da yüzeye ulaşan ışınım miktarının değişkenlik gösterebilmesine sebep olabilir. 

Mars atmosferinin kalınlığı değişkenlin gösteriyor

Öte taraftan araştırmacılar, GCR’lar ve atmosfer arasındaki etkileşimin, ikincil nötron parçacıkları isminde olan başka bir zararı dokunan ışınım türü yarattığını da keşfettiler. Araştırmaya nazaran atmosferik korumanın daha çok olması ise, ikincil nötronların Mars yüzeyine verdiği zararın daha azca olmasına neden oluyordu. 

Bunun üstüne araştırmacılar, gezegenin yüzeyinde GCR maruziyetini simüle etmek ve regolit olarak malum, yüzeydeki kire ve kayaya ne kadar derinlemesine nüfuz ettiğini ölçmek için NASA’nın Curiosity aracı tarafınca toplanan ışınım verilerini ve Atmosferik Işınım Etkileşim Simülatörü (AtRIS) isminde olan son teknoloji bilgisayar modellemesini kullandılar. 

Analizlerinin sonucunda, etkili ışınım dozunun regolitin ortalama 30 santimetre içinde zirveye ulaşmış olduğu anlaşıldı. Bunu takiben araştırmacılar, Mars’ta güvenli yerleşim için 1 ila 1,6 metre içinde bir regolit kalkanı lüzumlu olacağını tespit etti. Mevzuya ilişkin olarak çalışmanın yazarları, “Yüzey basıncının daha yüksek olduğu derin bir kraterde, ihtiyaç duyulan fazladan regolit koruması birazcık daha küçüktür“ ifadelerini kullandı. 

Bu araştırma, Mars seyahati için ne anlamına geliyor?

Peki bu neden bu kadar mühim? Buna nazaran Mars materyalinin GCR’lardan nasıl etkilendiğini ve gezegenin atmosferinin ışınım maruziyetini değiştirmede oynadığı görevi idrak etmek; gelecekte Mars’ta bir üs inşa etmek adına son aşama mühim bir adım olabilir.  

Mevzuya dair yaptıkları açıklamada “Astronotların mağara çatı pencereleri yada lav tüpleri şeklinde organik jeolojik yapıları Mars’ta ışınım barınağı olarak kullanabileceği uzun süreden beri tartışılıyordu,” şeklinde kaydeden araştırmacılar, “Çalışmamız, koruyucu koruma olarak organik yüzey malzemesini kullanarak gelecekteki Mars habitatlarını tasarlarken ışınım risklerini azaltmaya hizmet edebilir.” diye ilave ederek de araştırmalarının önemine de dikkat çekiyor.