Faizler Kripto Paraları Iyi mi Etkisinde bırakır?

Son dönemde ülkemizin ekonomik gündemindeki mühim maddelerden biri asla kuşku yok ki kripto paralar. Aslen 2017 yılından bu yana kripto paraların iktisat içinde iyi mi değerlendirileceği mevzusunda tartışmalar devam ediyor. Her ne kadar biz ufak yatırımcılar için esas mühim nokta vergilendirme olsa da, geniş çerçeveden baktığımızda durum daha karışık hale geliyor. 

Para Politikası Kurulu’nun 18 Mart 2021’de yapmış olduğu toplantıdan faiz artırımı sonucu çıktı. Faizlerin yükseldiği ortamda insanların yatırımlarını saklamak ve faizden yararlanmak istemesi normaldir. Bir milyon TL ile kuracağınız işin aylık getirisi net 15 bin lira olmuyorsa o parayı faize koymayı seçmeniz rasyonel karar olarak görülür.

Not: Burada yazanlar bir yatırım tavsiyesi değildir.  

Alternatif maliyet ve kripto para ilişkisi

Vatanımızda her insanın anlaması durumunda ekonomik sorunlarımızın mühim bir kısmını çözebilecek iki tane kavram var. Bunlardan birincisi alternatif maliyet, diğeri ise bileşik faizdir. Ilkin bu kavramları açarsak, bilhassa genç okurlarımıza yararlı olacaktır.

Alternatif maliyet, yaptığınız bir hareketin sonucunda yapmamayı seçtiğiniz en iyi alternatiften olan kaybınızdır. En azından işletme fakültelerinde mevzuyu anlatırken kullanılan tarif budur. Bunu bir örnekle detaylandıralım. Akşam oyun oynayacaksınız ve League of Legends ile GTA V içinde bir seçim yaptınız. Seçmediğiniz oyundan alacağınız keyif alternatif maliyetinizdir. 

Aynı mantık işletmelerde karar vermede mühim rol oynar. Genel olarak da alternatif maliyet olarak seçilen kalem faizdir. Şimdi bundan önceki bir milyon lira yatırım örneğimize dönelim. Faizden ayda 15 bin lira kazanan birisi için 12 bin lira kazanacağı bir işe girmek mantıksızdır. Faizler düşük olsaydı, alternatif maliyeti de düşeceği için daha fazlaca kazanmak isteyen bir kişinin yatırım yapması gerekecekti. Bileşik faiz ise yine eden faizdir, bahis ganyanları şeklinde kazandığınız geliri çarpa çarpa ilerlersiniz.  

O vakit faizi en aşağı çekelim?

Maalesef faizi aşağı çekmek devamlı mümkün değil. Türkiye’nin ciddi bir cari açığı bulunuyor ve bu açığı kapatmak, dış borçlarımızı ödemek için ülkemize döviz çekmek durumundayız. Bunun için de faiz, yabancı yatırımcıyı Türkiye’ye çekmekte bir yatırım olarak kullanılıyor. 

Iktisat üstünde etkili olan pek fazlaca değişik etmen bulunsa da biz burada Ceteris Paribus, kısaca “kalan her şey eşit” ilkesiyle hareket ediyoruz. Daha fazlaca faiz demek daha çok parasını mevduatta tutan, halk arasındaki tabirle yastık altına koyan şahıs demek, daha fazlaca yabancı yatırımcı demek. Iktisat politikalarında amaç da ideal denge noktasını bulup en yüksek faydayı sağlamaktır.

Kripto bunun neresinde?

İçinde bulunduğumuz koşullarda, faizin yarattığı kuvvetli alternatif maliyeti aşabileceğine inanılan en mühim alternatiflerden biri olarak kripto paralar görülüyor. Piyasada gelişme ve kripto fiyatlarında artış bekleyen kişiler, yatırımlarını bu alana yönlendirebiliyor. Üstelik şu aşamada kripto işlemlerinde hem dövizdeki şeklinde bir makas yok, hem de hemen hemen bir vergi sistemi kurulmamış durumda.

Burada bir başka mühim nokta da bizim kullandığımız itibari para birimi. Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi para birimi Türk Lirası‘dır. Öte taraftan kripto paraların temel ölçüm birimi aslına bakarsak USD kısaca Amerikan Doları’dır. Faiz artırımı TL’yi döviz karşısında güçlendirdiğinde, dövizdeki düşüş kripto fiyatlarına da yansır. Bu aşamada işin rengini değiştirebilecek bir başka finansal yenilik ortalığın karışmasına niçin oluyor. Onu da bir sonraki başlıkta açalım.

Kriptoparalar faiz geliri sağlayabilir (fakat riski de var)

Kripto paraları aldıktan sonrasında faiz geliri elde edebilmek, her kripto para ve her borsa için söz mevzusu olmasa da kesinlikle mümkün. Düzgüsel şartlarda da döviz hesaplarımızdan faiz geliri elde edebiliyoruz sadece oranı fazlaca daha düşük oluyor. Kripto paralar ise bu aşamada birazcık daha değişik özelliklere haiz. Genel tabloya baktığımızda, piyasanın durumuna nazaran 1-3 kere artış izah edebilir. 

Bu durumu iki değişik senaryo ile açıklayalım. Diyelim ki dolar 7 TL iken, Atcoin adlı paradan 7 bin liralık aldınız. (Biriniz Atcoin diye para çıkarırsa bana da birazcık telif yollasın). İki ay sonrasında dolar 7,5 TL oldu, kripto paranız da dolara karşı %20 kıymet kazanmıştır. Faizden de %5’lik bir kazanç elde ettiniz. Elinize 9450 lira geçer. Dolar 6,5 TL’ye iner ve Atcoin %10 kıymet kaybederse de paranız 6150 TL’ye iner. Yatırım yaparken de bu ihtimalleri değerlendirirsiniz. Faizde elde edeceğiniz güvence gelir ise şu anda 225 TL’dir. Burada karar insanların beklentileri ve risk alma davranışlarına nazaran şekillenecektir.

“Oldukca uzun yazmışsın Webtekno Bey, hepsini özetle” derseniz…

Kripto paralar şu anda vergilendirme sistemi belli olmamasıyla cazip olsa da faiz arttırımının doları aşağı çekmesiyle beraber yatırımcının beklediği artışı sağlayamayabilir. Ek olarak yüksek faiz sebebiyle yatırımını itibari parada değerlendirmek isteyenler de bulunacaktır. Ekonomide her insanın aynı davranışı sergilemesi beklenmez. Kripto paraların getiri beklentisi faizi karşılamazsa faiz artırımı ülekmizde kripto piyasasında ufak çaplı bir daralmaya niçin olacaktır. Bu aşamada aslolan belirleyici rol ise doların TL karşısındaki hareketi ve kripto paraların hangi yönde hareket edeceği olacak şeklinde gözüküyor.

Bu mevzuda siz ne düşünüyorsunuz? Yatırım yapmak için 100 bin lira bütçeniz olsaydı iyi mi bir yol izlerdiniz? Yorumlarda buluşalım.