Uzayda Mangal Yakmak Mümkün mü?

Bizim toplumumuzdaki mangal sevgisini başka ülkelerde bulmak pek kolay değil, derhal her insanın sevilmiş olduğu bir aktivite. Piknikte, balkonda, tarlada, her yerde yapabiliriz.

Peki diyelim ki bigün uzaya gittik ve uzayda canımız mangal çekti, dedik ki mümkünse bir mangal yapalım. Bunu hakkaten deneyebilir miyiz? Öteki gezegenlerin ve uyduların koşulları hakkında bilgilerimize dayanarak bakalım bu uçuk düşünce ne kadar mümkünmüş! Mevzu her ne kadar absürt görünse de güvenli olun fazlaca şey öğreneceksiniz.

Ilkin uzay araçlarına bakalım: Uzay araçlarında “açık ateş yakılamaz” kuralı vardır.

NASA astronotları uzayda açık ateş yakıp yiyecek pişiremezler, yalnız lüzumlu durumlarda kaynak araçlarından çıkan kadar ateş görürler. Bunun sebebi de uzay aracında yangın çıkması riskidir. Uzay itfaiyesi diye bir şey olmadığı için milyar dolarlık istasyonları ya da milyonlarca dolarlık araçları kimse riske atmaz.

Netice: Mangal yakılamaz.

O vakit uzay boşluğunda bir halde mangal yakmaya karar verdiğimizi düşünelim.

Bu durumda ilk yapmamız ihtiyaç duyulan şey ortam sıcaklığına bakmak ollacaktır. Gezegenimizin atmosferinin birazcık dışındaysanız Güneş’e olan konumunuz büyük ehemmiyet taşır. Zira Güneş’in konumuna bakılırsa ısı 120 aşama de olabilir -100 aşama de. Mangal kömürü 230-350 santigrat aşama içinde yanar doğrusu kömürü ısı anlamında tutuşturma şansımız vardır. Öte taraftan, bulunduğumuz yerde oksijen olmayacağı için bu yanma ateş çıkaracak şekilde olmaz. Şu demek oluyor ki ortada ısı yürüyerek sadece ateşi olmayan bir kömür var.

Ek olarak uzayda ısı yayılımı gezegenimizdeki şeklinde dokunma ya da akışkanlık kanalıyla olmaz, ışınım kanalıyla olur. Bu da kömürün yarısı ısınırken yarısının soğuk kalmasına neden olabilir. Uzaya götürdüğümüz etimiz de bu etkiye maruz kalmış olduğu anda bozulacaktır. Ateş olmadan bozuk etle mangal da olmayacaktır.

Netice: Mangal yakılamaz.

O vakit ikimiz de başka gezegenlere gideriz!

GORA gezegenine gittiysek sucuk ağacından sucukları kesip yakalım derhal mangalı, problem değil de pratikte durum o şekilde olmuyor. Bir kez, daha anca gide gide Ay’a ayak basabildik, onda da mangal yakılacak kadar uzun kalmadık. Bakalım yöre gezegenlerde ve gök cisimlerinde şöyleki el değmemiş, mangallık güzel bir yer var mı?

Ay: Yolu da biliyoruz hem, gitmişliğimiz var.

Gezegenimizin uydusunun o şekilde pek bir atmosferi yok, uydunun atmosferi bizim atmosferimizden 1 milyar kat daha ince durumda. Kaldı ki Ay atmosferinde en fazlaca karşılaştığımız gaz çeşidi argon. Argon bir soy gazdır, o şekilde tepkimeye girmez. İkinci en fazlaca görülen gaz olan helyumu yakmayı deneyebiliriz sadece o da daha ziyade harlama şeklinde ve kısa süreli olacaktır. İnce atmosferde oksijen ya da başka yanıcı gaz denk gelecekmiş, ısı ideal olacakmış derken mangal işi gene yalan oluyor.

Netice: Mangal yakılamaz.

Gelelim bir sonraki durağımız olan Mars’a:

Bazı uzay ajanslarının hedefinde yer edinen kızıl gezegenin atmosferine baktığımızda karşımızda garip bir durumla karşılaşıyoruz, gezegenin atmosferi %96 oranında karbondioksitten oluşuyor. Bu durumda yere oldukça yakın bir alkali çözeltisi üstünde ateş yakmamız gerekir. Çözeltide karbonu tutup oksijeni ayırdığımız bu şekilde bir sistem oluşturmak mümkün. 

Çıkan oksijenle ateş yakabiliriz sadece fazlaca yoğun bir ateş olmaz ve fazlaca uzun süre yanmaz. Uzun pişen etleri pişiremesek de tavuk ya da köfte yapabiliriz şeklinde duruyor. Ayrıca Güneş gören bir zamanda mangal yakılması gerekir, aksi takdirde fazla soğuk olacağından yanma sıcaklığına ulaşmak zor olabilir.

Netice: Yanar fakat yalnız belli şartlarda kısa süre.

Venüs: Mangala gerek kalmayan gezegen.

Venüs atmosferine girer girmez et de kömür de yanacaktır zira en sıcak gezegen olan Venüs’te hava sıcaklığı averaj 400 derecedir. Çoğunluğu karbondioksitten oluşan atmosfer oldukça yoğundur, gezegenimizdekinden 93 kat yüksek tazyik kömürü de eti de ezecektir. Kaldı ki gezegen atmosferi sülfirik asitle doludur.

Netice: Yakmamıza gerek kalmaz da yenmez o.

Merkür: Güneş’in derhal yanı başlangıcında mangal.

Sıcaklıkların 457 ile -172 aşama içinde değişmiş olduğu Merkür’e mangal halletmeye gitsek de saatte 50 aşama oynayan hava sıcaklığı, atmosferinin devamlı incelmesi işi zorlaştırabilir. Yoksa Merkür atmosferinde oksijen bulunur, hafifçe gazlar uzaya savrulurken orta ağırlıktaki gazlar kalır.

Netice: Fazlaca kısa süre de olsa mangal yakılabilir sadece fazlaca fazla yanmaz, fazlaca verimli de yanmaz. O etten de hayır gelmez.

Jüpiter, Neptün, Uranüs, Satürn: Mangalı nereye koyacaklar?

Bu gezegenler gaz devi oldukları için ilk olarak mangalı koyacak, çizgili pijama giyip karpuz desenli topla oynayabilecek yer yok. O şekilde savrula savrula mangal yapmak pek mümkün değil. Gezegenler oldukça soğuk; -100, -200 dereceler bu gezegenler için düzgüsel. 

Satürn’ün en büyük uydusu Titan: Thanos gelmeden bir mangal yakar mıyız?

Güneş sisteminde yüzeyinde kesin halde sıvı olduğu malum gezegenin atmosfer basıncı da Dünya’ya yakın. Atmosferinde bolca oranda azot bulunan Titan, metan gazından göllere ve denizlere haiz olduğu kabul edilen bir uydu. Hatta uydu yüzeyinde bakterilerin yaşıyor olma ihtimali bile var. 

Öte taraftan Titan’ın atmosferi yoğun şekilde azottan oluşur. Bu da ateş yakmak için lüzumlu oksijeni bulamayacağımız anlamına gelir. Azot da yanıcı bir gaz değildir. Metan denizleri olan bir uydunun atmosferinin yanıcı olmaması da isabet olmuştur, yoksa mangal yakacağız diye tüm uyduyu yakabilirdik.

Netice: Mangal yakılamaz.

Jüpiter’in yörüngesinde bulunan dört Galilei uydusunun en küçüğü Europa:

Bu minik uydunun atmosferi yok, yüzeyi en sıcak haliyle -100 aşama, donmuş kabuğu altında bir okyanus olması mümkün olsa da kati bir bilgimiz yok. Mangal açısından bakarsak atmosfer yok, ısı fazlaca düşük, haliyle burada da mangal yapamadık.

Netice: Mangal yapılamaz.

Şu demek oluyor ki mangal için gene en iyi yer bizim kendi gezegenimiz, uzayda ya da başka bir gezegende bunu yapmamız pek mümkün gözükmüyor. En azından alıştığımız şekliyle bir mangal için Dünya haricinde bir ihitmalimiz var şeklinde durmuyor.