İş ve toplumsal güvenlik mevzuatında yeni değişimler

Geçtiğimiz ay piyasaya çıkan 7316 sayılı yasayla toplumsal güvenlik mevzuatında yer edinen teşvik, destek ve ödenekler mevzusunda bazı değişimler yapılmış oldu. Buna bakılırsa tüm sektörler için nakdi ücret desteği tutarları nisan ayı ve sonrası için günlük 50 TL’ye yükseltildi.

www.vergidegundem.com

Pandemiyle mücadelemiz bir yılı aşkın süredir devam ediyor. Her geçen gün yeni önlemler açıklanıyor, aşılama emek harcamaları da bir taraftan devam ediyor.

Son günlerde iş ve toplumsal güvenlik alanında yaşanmış olan gelişmelere baktığımızda ise daha ilkin uzatılmayacağı açıklanan kısa emek verme ödeneği uygulamasının üç ay daha uzatıldığını görüyoruz.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.

Bunun yanında bir mühim gelişme de fesih yasağı ve parasız izin uygulamasında meydana gelen süre uzatımları. Bu yazımızda iş ve toplumsal güvenlik alanında son günlerde meydana gelen bazı mühim değişimleri özetlemek istedik.

KISA ÇALIŞMA UZATILDI

31 Ocak 2021 evveliyatına kadar (bu tarih dahil) kısa emek verme başvurusunda bulunmuş olan işyerleri için kısa emek verme ödeneği süresi 1 Nisan’dan adım atmak suretiyle 30 Haziran 2021 evveliyatına kadar tüm sektörler için üç ay uzatıldı. Uzatma, 23 Nisan’da piyasaya çıkan Cumhurbaşkanı Sonucu ile gerçekleştirildi.

FESİH YASAĞI VE ÜCRETSİZ İZİN UZATILDI

Bilinmiş olduğu suretiyle; fesih yasağı ve parasız izin ilk olarak 7244 sayılı Kanun ile getirilmiş ve üç ay süre ile (17.04.2020-17.07.2020 tarihleri içinde) uygulanmıştı. Çeşitli defalar uzatılan bu süreler son olarak 30 Nisan günü piyasaya çıkan Cumhurbaşkanı Sonucu ile 17 Mayıs 2021 tarihinden 30 Haziran 2021 evveliyatına kadar uzatıldı.

Sadece hatırlatmakta yarar var;

• Terbiye ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler,
• Belirli süreli iş yada hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
• İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi,
• İlgili mevzuatına bakılırsa meydana getirilen her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi, halleri işten çıkarma yasağının kapsamı haricinde kabul ediliyor.

Gene, işçinin her türlü çekilme etmesi, emeklilik başvurusu, yaş haricinde öteki koşulları doldurması suretiyle kıdem tazminatı talebiyle işten ayrılmak istemesi benzer biçimde haller de işten çıkarma yasağı kapsamı haricinde bulunuyor.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ

Geçtiğimiz ay piyasaya çıkan 7316 sayılı yasayla toplumsal güvenlik mevzuatında yer edinen teşvik, destek ve ödenekler mevzusunda bazı değişimler yapılmış oldu.

Buna bakılırsa tüm sektörler için nakdi ücret desteği tutarları 2021 yılı nisan ayı ve sonrası için günlük 50 TL’ye yükseltildi. Ek olarak daha ilkin bu ödemelerden damga vergisi kesintisi yapılırken, 30 Nisan’dan sonraki ödemeler için bu kesinti yapılmayacak.

Bunun haricinde NACE Rev.2 Ekonomik Etkinlik Sınıflamasına bakılırsa yandaki tabloda belirtilen etkinlik sektörlerinde yer edinen işyerlerinde 2021 yılı mart ayında/ döneminde iş sözleşmesi bulunan sigortalılardan işveren tarafınca parasız izne ayrılanlara, işe giriş evveliyatına bakılmaksızın 2021 yılı nisan ve mayıs ayları için nakdi ücret desteği verilecek.

Yukarıdakiler dışındaki sektörlerde ise nakdi ücret desteği sadece 17 Nisan 2020 tarihinden ilkin iş akdi bulunan sigortalılara ödenebiliyor.

SGK PRİMİ DESTEĞİ

Yukarıdaki tabloda belirtilen etkinlik kodlarında etkinlik gösteren {özel sektör} işyerlerinde 2021 yılı mart ayına/dönemine ilişik muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılar için 2021 yılı nisan ve mayıs aylarında prime esas kazanç alt sınırı üstünden hesaplanacak SGK primlerinin tamamı, bu işverenlerin SGK’ya ödeyecekleri primlerden mahsup edilmek suretiyle işsizlik fonundan karşılanacak.

Bu destekten yararlanmak için ilgili muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin yasal süresi içinde verilmesi, primlerin yasal süresinde ödemesi, SGK’ya borç olunmaması (yapılandırma hariç), kayıt dışı-sahte sigortalı tespit edilmemesi gerekiyor.

KOD 29 DEĞİŞTİ

Bilinmiş olduğu suretiyle sigortalının işten ayrılış sebebi (kodu) alanına hizmet akdi biten sigortalının işten ayrılış sebebi işaretleniyor. SGK tarafınca 1 Nisan 2021 tarihinde piyasaya çıkan Genelge (2021/9 sayılı) ile işten çıkış kodları tekrardan düzenlendi.

Meydana getirilen değişiklikle; kamuoyunda Kod 29 olarak malum, “29- İşveren tarafınca işçinin terbiye ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı sebebi ile fesih” kodu çıkarılırken, 42-50 kodlu işten ayrılış sebepleri listeye eklendi.

GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ HESABI

Hastalık ve analık sigortasından ödenecek olan geçici iş göremezlik ödeneğine esas günlük kazancın hesabında değişim yapılmış oldu. Mevcut durumda geçici iş göremezlik ödeneği hesaplaması, sigortalının son üç ay averaj prime esas kazanç tutarları üstünden yapılıyordu.

Yeni düzenleme uyarınca hastalık ve analık ödenek hesabında son üç ay yerine artık sigortalının son 12 ayda bildirilen prime esas kazançları esas alınacaktır.

İş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içinde 180 günden azca kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olanlar için ise hastalık ve analık ödeneğine esas alınacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının iki katını geçemeyecektir.

GEÇMİŞE DÖNÜK BAŞVURU İMKÂNI

Mevcut durumda faydalanılmayan yada noksan faydalanılan toplumsal güvenlik prim teşviki, destek ve indirimlerinden en fazlaca altı ay geriye dönük olarak yararlanılabiliyordu. Meydana getirilen değişiklikle bu uygulamaya son verildi.

1 Mayıs 2021 tarihinden sonrasında teşviklerden yalnız cari olarak faydalanılabilecek, unutulan/noksan faydalanılan teşvikler için geçmişe dönük değişim talebinde bulunulamayacak.