10 soruda Asgari Geçim İndirimi: 2021 için AGİ tutarları

Asgari geçim indiriminden, gerçek usulde vergilendirilen ücretliler yararlanabiliyorlar. Bir de ücretini senelik gelir vergisi beyannamesi ile beyan edenlerin, mesela birden fazla işverenden ücret alanlar benzer biçimde, bu olanaktan yararlanmaları mümkün.

Asgari Geçim İndirimi özetlemek gerekirse AGİ, uzun senelerdir (2008’den beri) uygulanıyor. Çalışanın ücretinden kesilecek gelir vergisinden, kendisi, eşi ve evlatları için her yıl belirlenen tutarlarda indirim yapılması esasına dayanıyor. AGİ uygulaması yardımıyla ücretten kesilen vergi azaldığı, kimi zaman de sıfırlandığı için çalışanın net tutarı, asgari geçim indirimi kadar artmış oluyor.

Asgari geçim indiriminin en yüksek tutarı, asgari ücret üstünden hesaplanan gelir vergisi kadar olabiliyor. 2021 senesinde bu meblağ, üç evladı olup eşi çalışmayan ücretli için 456 TL civarında. Bunun ortalama; 268 TL’si ücretlinin kendisi, 54 TL’si çalışmayan eşi ve 134 TL’si da üç evladı için alınıyor.

Bu yazımızda, 2021 senesinde uygulanan asgari geçim indirimi tutarlarına değindikten sonrasında sık karşılaşılan sorular ve cevapları ile bu konudaki son gelişmelere değineceğiz.

Kimler AGİ’den yararlanabilir?

Asgari geçim indiriminden, gerçek usulde vergilendirilen ücretliler yararlanabiliyorlar. Bir de ücretini senelik gelir vergisi beyannamesi ile beyan edenlerin (mesela birden fazla işverenden ücret alanlar benzer biçimde) bu olanaktan yararlanmaları mümkün.

Bunlar haricinde;

• Ücret geliri elde etmeyen öteki gerçek kişiler,
• Ücretleri öteki ücret kapsamında vergilendirilenler (kolay usule doğal olarak esnafın yanında çalışanlar, hususi hizmetlerde çalışan şoförler, hususi inşaatlarda çalıştırılan işçiler benzer biçimde),
• Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler,
• Başka bir kanun uyarınca ücretlerinden gelir vergisi kesintisi yapılmayanlar, asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanamıyorlar.

AGİ iyi mi hesaplanıyor?

Aslen bu tutarın hesaplaması birazcık karışık. Sadece daha kolay anlaşılabilmesi için birazcık basitleştirelim istedik. İlk olarak ilgili senenin başlangıcında geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının bilinmesi gerekiyor. Bu meblağ 2021 yılının
tamamında aylık 3 bin 577 TL 50 kuruş olarak uygulanıyor.

İkinci olarak çalışanın kendisi, var ise evlatları ve eşi için uygulanacak toplam indirim oranının bulunması gerekiyor. Bu oranlar;

• Mükellefin kendisi için yüzde 50,
• Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10,
• Evlatların her biri için ayrı ayrı olmak suretiyle;

• İlk çocuk için yüzde 7,5,

• İkinci çocuk için yüzde 7,5,

• Üçüncü çocuk için yüzde 10,

• Öteki çocuklar için yüzde 5 olarak uygulanıyor.

Mesela, evli ve iki evladı bulunan ve eşi çalışmayan bir kişinin asgari geçim indirimi oranı; kendisi için yüzde 50, eşi için yüzde 10, 2 evladı için yüzde 15 (yüzde 7,5+yüzde 7,5) olmak suretiyle toplam yüzde 75 olarak hesaplanıyor.

Üçüncü ve son aşamada ise aylık brüt asgari ücret ile bulduğumuz oran çarpılıyor ve çıkan tutarın da yüzde 15’i alınarak aylık AGİ tutarına ulaşılıyor.

Buna nazaran örnekteki personelin, kendisi, eşi ve iki evladı için 2021 senesinde aylık olarak yararlanabileceği AGİ tutarı 402 TL 47 kuruş (3.577,50 x yüzde 75 x yüzde 15) oluyor. Sadece bu şekilde hesaplanan tutarın, çalışanın tutarı üstünden hesaplanan gelir vergisinden fazla olamayacağı da unutulmamalı.

AGİ tutarları neye nazaran artıyor?

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, her yıl aralık ayının sonuna doğru asgari tutarı belirliyor. Mesela geçen aralık ayındaki son görüşmede asgari ücret 2021 yılının tamamı için ortalama yüzde 21,56 oranında artışla brüt 3 bin 577 TL 50 kuruş olarak belirlenmişti. AGİ tutarları da aynı oranda artıyor. Buna nazaran 2022 senesinde AGİ tutarları da asgari ücretteki artış oranına nazaran artmış olacak.

2021’de aylık olarak yararlanılacak AGİ tutarları kaç TL’dir?

Bekar bir çalışan için asgari geçim indirimi 2021 senesinde aylık 268 TL 31 kuruş olarak uygulanıyor. Evli olanlar açı-
sından eşin çalışıp çalışmamasına ve çocuk sayısına nazaran AGİ tutarı değişiyor. 2021 yılının tamamı için geçerli AGİ tutarları aşağıdaki tabloda yer ediniyor:

AGİ uygulamasında çocuk ve eş iyi mi tanımlanıyor?

Çocuk diyince, mükellefle beraber oturan yada yükümlü tarafınca bakılan 18 yaşını doldurmamış çocuklar anlaşılıyor. Sadece tahsilde olan çocuklar için yaş sınırı 25 olarak uygulanıyor. Nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana yada babasını yitirmiş torunlardan mükellefle beraber oturanlar da uygulamada çocuk olarak kabul ediliyor. Eş ise aralarında yasal evlilik bağları bulunan kişileri ifade ediyor.

Çalışmayan ve geliri olmayan eş ne anlama geliyor?

Bu uygulamada, eşin ücret haricinde ne geliri olursa olsun “çalışmayan ve geliri olmayan eş” olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla eşi ücretli olarak çalışanlar dışındaki tüm ücretliler, eş için asgari geçim indiriminden yararlanabiliyorlar. Mesela, Gelir İdaresi verdiği yazılı bir görüşte, eczacı olarak faaliyette bulunan eşten dolayı asgari geçim indiriminden yararlanılabileceğini söylüyor.

Bunun yanında kaç TL alırsa alsın ücretli olarak çalışan eş “geliri olan şahıs” kabul ediliyor ve bu eşten dolayı asgari geçim indiriminden yararlanılamıyor. Bunun haklı bir öne sürülen sebebi de var normal olarak.

Şundan dolayı çalışan ve ücret geliri elde eden eş esasen kendisi için yüzde 50 oranında asgari geçim indiriminden yararlanabiliyor. Eşin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olmadığı mevzusunda (aksi tespit edilmediği sürece) ücretlinin beyanı kafi kabul ediliyor.

Çalışanın evli olup olmadığı ya da çocuk sayısına ilişkin bir bildirimde olmasına gerek kalmış mıdır?

Ücretliler, çağdaş durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında işverene informasyon vermek zorunda. Bu da “Aile Durumu Bildirimi” ile yapılıyor. Durumlarında herhangi bir değişim olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişikliklerin de gene aynı formla işverene bir ay içinde bildirilmesi gerekiyor.

Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişimler, söz mevzusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibarıyla uygulanıyor. Zamanında formu vermeyen personelin, sonradan bildirimde bulunması durumunda, geçmiş dönemlere ilişkin asgari geçim indiriminden yararlanmasının mümkün olmadığına yönelik Gelir İdaresi’nin yazılı görüşü bulunuyor.

Emekli olan eş için AGİ’den yararlanılabilir mi?

Eş çalışıyordu ve kendisi için asgari geçim indiriminden yararlanabiliyordu. Emekli oldu. Artık yalnız emekli maaşı alıyor. Gelir İdaresi, münhasıran emekli maaşı alanların da çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edileceğini belirtiyor.

Bu değişikliğin “Aile Durumu Bildirimi” ile işverene bildirildiği tarih itibarıyla çalışan kişinin, emekli olan eşi için yüzde 10 oranında asgari geçim indiriminden faydalanması mümkün oluyor.

AGİ, birden fazla işverenden ücret alan kişinin hangi tutarına uygulanmalıdır?

Bununla beraber birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indiriminin en yüksek ücretin elde edilmiş olduğu işveren tarafınca dikkate alınması gerekiyor. Bunun için çalışanın söz mevzusu işverene bildirim vermesi mecburi. En yüksek ücretin hangi işverenden alınacağının belli olmaması halinde, çalışan indirimden yaralanacağı işvereni kendisi belirleyebiliyor.

İş değiştirildiğinde AGİ iyi mi uygulanıyor?

Ay içinde iş değiştiren personelin eski işvereni ayrılmış olduğu aya ilişkin tutarı kıst dönem üstünden şu demek oluyor ki kaç gün çalıştıysa ona nazaran ödüyor. Asgari geçim indirimi için bu şekilde bir hesaplama yapılmasına gerek yok.

Ücret kaç günlük olursa olsun AGİ tam olarak uygulanabiliyor. Bu durumda yeni işveren aynı aya ilişkin yapacağı kıst dönem ücret ödemesinde asgari geçim indirimini dikkate alamıyor.

Sadece bazı durumlarda eski işverenden alınan ücret üstünden hesaplanan vergi, hak edilen asgari geçim indiriminden azca olabiliyor.

Mahsuba mevzu edilmeyen asgari geçim indiriminin eski işveren tarafınca yeni işverene bildirilmesi durumunda, kalan meblağ yeni işveren tarafınca kıst dönem tutarı üstünden hesaplanan vergiden mahsup edilebiliyor.