Çiçeği Bile Olmayan Çam Ağacından Nasıl Bal Üretiliyor?

Arıların nasıl bal ürettiğini azca oldukça biliyoruz. Dünya üstündeki en hususi canlılardan kabul edilen arılar, ağaç ve bitkilerin çiçeklerindeki aslı alarak bunu bala dönüştürürler. Bilhassa arılar tarafınca naturel bir yolla üretilen bu ballar son aşama değerlidir. Peki madem arılar çiçeklerden öz alıp bal üretiyorsa üstünde çiçeği bulunmayan çam ağacından bal nasıl üretiliyor.

Yaprakları ince ve uzun bir halde olan çam ağaçları, üstünde çiçek barındırmazlar. Bu açıdan baktığımızda arıların bu ağaçlardan nasıl öz aldığını merak edebilirsiniz. Her ne kadar adı çam balı olsa da ve hakkaten çamlarda bulunan bir özle oluşsa da aslen mevzunun yalnız çam ağacıyla ilgisi yok. Hadi gelin şimdi çam balının nasıl üretildiğini anlatalım.

Çam balı nasıl üretiliyor?

Çam balı, son aşama nadir görülen bir bal. Bu sebeple yalnız Türkiye ve Yunanistan’da sınırı olan bir halde üretilebiliyor. Bu bal, bir çiçeğin poleni ya da bir ağacın meyvesinden üretilmiyor. Bunun yerine Akdeniz ikliminde bulunan kızılçam ağacının gövdesinde yaşayan bir böceğin dışkısı arılar tarafınca toplanarak bal elde edilmiş oluyor. 

Çam pamuklu böceği yada milimetrik boyutlarda olduğundan çam pamuklu biti olarak adlandırılan bu böcek türü halk içinde ise basra böceği olarak bilinir. Basra böceğinin binlercesi topluluklar halinde kızılçam, karaçam ya da Halep çamında yaşar. Milimetrik boyutlarda olan bu böcekler çamın özsuyunu emerek beslenir. Aldıkları özsuyundan artan miktarı ise tatlı bir hammade olarak dışkılarlar. Bilhassa temmuz ve ekim ayları içinde salgılanan bu dışkılar, arılar tarafınca bir fazlaca sevilir. 

Böceğin çam ağaçlarının üstüne bıraktığı dışkılar arılar tarafınca afiyetle toplanır ve kovanlara götürülüp kusularak bala dönüştürülür. Özetlemek gerekirse böceğin şekerli dışkısı arılar tarafınca toplanıp kusularak bala dönüştürülmüş oluyor.

Süreç nasıl işliyor?

Evet mevzuyu anlattık fakat birazcık daha detayına inmek gerekiyor. Basra böcekleri, kızılçam ağaçlarının toprak seviyesi bölgelerinde yumurtlarlar ve doğan yavrular yavaş yavaş ağaca tırmanmaya adım atar. Bu tırmanma işlemi esnasında ağacın özsuyunu emerler ve fazlalık özsuyunu dışkı kanalıyla atarlar. Bu süreçte çam ağaçlarının üstünde tıpkı pamuk şeklinde beyaz tomarlar oluşturan basra böcekleri, yazları çam ağaçlarının üstüne yapışmış beyaz ve renksiz bir salgı oluşturur. Bir nevi böceklerin dışkısı olan salgı, ağaç gövdesinden ince bir ip şeklinde sarkabilir. 

Basra böceklerinin bu hamlesinden sonrasında devreye arılar giriyor. Çam ormanlarında dolaşan arılar, bu ağaçlardan sarkan çam özlü salgıyı toplarlar. Böcekler tarafınca özenle dışkılanan bu salgılar arılar tarafınca kovana göç eder ve işçi arılar tarafınca peteklere özenli bir halde yerleştirilir. Bu süreçte arı, çam ağacının üstünden almış olduğu basra böceği dışkısını kendi enzimleriyle işler ve suyunu çıkararak olgunlaşmasını sağlar. Bunun sonucunda da karşımıza sofralarımızdaki çam balı çıkmış olur.

Neden yalnız Türkiye ve Yunanistan’da varlar?

Bu balın yalnız Türkiye ve Yunanistan’da üretilmesinin sebebi çam türlerindeki hif ve sporlarla beraber basra böceklerinin endemik olarak yalnız bu ülkelerde görülmesidir. Bilim adamları bu böcekleri yurt dışına götürüp kendi vatanlarında üretim halletmeye çalışmış olsalar da çeşitli sebeplerle oldukça başarı göstermiş olamadıkları görülüyor. 

Bugün sizlere çam balının arılar tarafınca nasıl üretildiğini açıkladık. Ülkemize özgü bir bal türü olan çam balı, son aşama karmaşık bir ekolojik sistemin sonucunda sofralarımıza geliyor. Peki sizler bu biçim içeriklerin daha çok gelmesini ister misiniz? Düşüncelerinizi yorumlar kısmında bizlerle paylaşmayı ihmal etmeyin.